سطال‌های زباله هوشمند به عنوان راه‌حلی پایدار برای برطرف کردن مشکلات ناشی از سطل‌های زباله قدیمی به تازگی مورد توجه اغلب شهرهای بزرگ و توسعه یافته جهان قرار گرفته‌اند.
یکی از مشکلات اساسی در شهرهای بزرگ و پرجمعیت، تولید زباله در حجم بالاست. عدم جمع‌آوری صحیح و به موقع زباله در بسیاری از شهرها منجر به شیوع بسیاری از بیماری‌ها شده و سیمای شهر را نیز زشت می‌کند.
در شهر تهران روزانه حدود 7 هزار تن زباله جمع‌آوری و دفن میشود. این زباله‌ها به دلیل مخلوط بودن با زباله‌های‌تر به سرعت فاسد شده و تقریبا غیرقابل بازیافت هستند؛ در نتیجه در هنگام دفن به دلیل مخلوط‌شدن این زباله‌ها با ضایعات دیگر، شیرابه‌ای به شدت سمی تولید میشود که باعث خسارت‌های سنگین و جبران ناپذیر به محیط‌زیست میشود.
سطل‌های زباله هوشمند، جزء جدایی ناپذیری از شهرهای هوشمند کنونی هستند که امکان شناسایی و تفکیک انواع زباله‌ها را فراهم می‌کنند.
این سطل‌ها که به منظور شناسایی انواع مختلف زباله‌ها طراحی شده‌اند؛ دارای یک سیستم هوشمند درون محفظه‌ای می‌باشند که پس از ورود زباله به آن، عمل شناسایی نوع زباله را به کمک سنسورها، پردازش تصویر و هوش مصنوعی انجام می‌دهد. همچنین در بعضی موارد، عمل تفکیک به کمک بارکد روی زباله‌ها انجام میشود.
پس از جدا شدن زباله‌های مختلف از یکدیگر، عمل تراکم بر حسب نوع زباله‌ی موجود انجام میشود و زباله‌هایی از قبیل پلاستیک، کاغذ، مقوا و... متراکم می‌شوند. پس از تراکم، میزان زباله موجود سنجیده میشود و اگر سطل پر و یا در آستانه پر شدن باشد، پیامی از طریق سامانۀ پیام‌کوتاه یا پست الکترونیکی به ماشین‌های مخصوص جمع‌آوری زباله فرستاده میشود و این ماشین‌ها بر اساس تعداد پیام‌های ارسالی و موقعیت هر یک از سطل‌های زباله، بهینه‌ترین مسیر را انتخاب کرده و عمل تخلیه را در کمترین زمان ممکن انجام می‌دهند.
این سطل‌های زباله علاوه بر کمک به چرخۀ دفع مواد زائد و زباله‌های شهری، سبب تخریب کمتر زمین توسط انسان‌ها می‌شوند. همچنین به‌کارگیری سیستم هوشمند برای جمع‌آوری سطل‌های زباله‌ی پرشده باعث میشود تا ترافیک ایجاد شده در سطح شهر کاهش یافته و مصرف سوخت‌های فسیلی نیز کاهش یابد.
انبوه زباله‌ها و مواد زائد باعث تکثیر حشرات موذی، به راه افتادن شیرابه‌ها و افزایش میزان انتشار گاز‌های سمی میشود که این موضوع بیماری‌های بسیاری را برای انسان‌ها به دنبال دارد زیرا در ارتباط مستقیم با افراد یک جامعه و سلامت آن‌هاست.
سطل‌های زباله هوشمند همچنین بر خلاف سایر سطل‌های زباله، ظاهر زیبایی دارند که همین مسئله باعث آراستگی شهرها و القاء حس بهتر در شهروندان میشود.
استفاده از این نوع سطل‌های زباله تنها در شهرهای بزرگ و پرجمعیت توصیه میشود و اگرچه هزینه تولید و ساخت آن‌ها نسبت به سایر سطل‌های زباله بیشتر است اما سبب کاهش هزینه‌های کاربری نظیر هزینۀ سوخت و دستمزد رانندگان تا 50 درصد میشود.
این فناوری به طور آزمایشی و تنها در بخشی از مناطق چند شهر بزرگ ایران نظیر تهران، بندرعباس و قزوین اجرا شده است؛ اما هنوز در هیچ یک از شهرهای ایران به صورت فراگیر مورد استفاده قرار نگرفته‌است.
شرکت "Uzer" در فرانسه یک سطل زباله پدالی ساخته که مجهز به اسکنر بارکد است، به گونه‌ای که زباله‌های قابل بازیافت را شناسایی می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد کنترل مواد مصرفی خود را به دست بگیرند؛ به عنوان مثال زمانی که فرد می‌خواهد ظرف غذای خود را پس از مصرف دور بیندازد، بارکد زباله توسط اسکنر بارکد سطل خوانده شده و به کاربر اطلاع داده میشود که بخش پلاستیک سخت و مقوایی ظرف قابل بازیافت است و یا اینکه هشدار می‌دهد چه بخش‌هایی از یک زباله باید دور انداخته شود و یا چه بخش‌هایی قابلیت بازیابی ندارند.
این سطل زباله یک نرم‌افزار تلفن همراه نیز دارد که افراد می‌توانند با آن، زباله دور انداخته شده خود را پیگیری کنند و این نرم‌افزار موارد مشابه را به فهرست خرید آنلاین کاربران اضافه می‌کند.
نحوه کار سطل‌های زباله هوشمند تولید شده توسط شرکت"Bin.E" 2 بدین صورت است که به طور خودکار زباله‌ها را دسته‌بندی و به گروه‌های مختلف برای بازیافت زباله طبقه‌بندی می‌کنند. جالب است بدانید که این طرح از چند سال پیش در کشورهای لهستان و انگلستان مورد استفاده قرار گرفته است. این سطل‌ها مجهز به سنسورهای مخصوص برای شناسایی انواع زباله‌ها هستند. مزیت جالب دیگر اینکه افراد و یا شرکت‌هایی که این سطل‌ها را تهیه می‌کنند، می‌توانند نرم‌افزار کنترل آن‌ها را در گوشی هوشمند خود نصب کنند و کنترل زباله‌های خود را به دست بگیرند.
این سطل‌های زباله که در خیابان‌های شهر "چونگ‌کینگ" خودنمایی می‌کنند، مجهز به قابلیت وای فای هستند؛ در واقع سطل‌های هوشمند این شهر به روترهای اصلی سطل زباله متصل می‌شوند و هنگام پر شدن زباله‌ها، پیامی برای کارمندان شهرداری چونگ‌کینگ ارسال میشود. این پیام اعلام می‌کند که سطل‌های زباله پرشده‌اند و نیاز به خالی‌شدن دارند. این سطل‌های هوشمند با استفاده از انرژی خورشیدی کار می‌کنند و زمانی که ظرفیت سطل زباله به 80 درصد برسد، به منظور جلوگیری از پر شدن بیش از اندازه سطل‌ها، پیام هشداری به کارمندان جمع‌آوری زباله ارسال میشود.
به نظر می‌رسد که این فناوری، تاثیرات مثبت بسزایی بر زندگی انسان، محیط زیست و اقتصاد کشور‌ها داشته باشد. در نهایت، با توجه به این که دنیا به سوی هوشمند‌شدن هرچه بیشتر گام برمی‌دارد، انتظار می‌رود که در آینده‌ای نزدیک اغلب شهرهای دنیا، به ویژه شهرهای پرجمعیت به این فناوری مجهز شوند.
علیرضا زارعی بیدختی - کارشناسی مهندسی عمران شریف
منبع: سطل‌زباله هوشمند، علیرضا زارعی بیدختی، پروژه درس پایداری زیرساخت‌های شهری، دانشگاه صنعتی شریف دکتر امیرحسین کرمانشاه، بهار۱۳۹۹.
