گفت‌وگو با آقای شاکری مسئول مؤسسه انتشارات دانشگاه
اخیراً متوجه شدیم که مؤسسه انتشارات دانشگاه با کارمندان خود تسویه‌حساب کرده و فعالیت خود را متوقف کرده است. از این رو سراغ آقای شاکری مسئول مؤسسه انتشارت دانشگاه رفتیم تا کمی بیشتر از این موضوع و تصمیم دانشگاه برای آینده انتشارات مطلع شویم. آقای شاکری از دی ماه سال ۱۳۹۹ مسئولیت مؤسسه انتشارات را بر عهده گرفتند و ۸۶ روز دیگر قراردادشان به پایان می‌رسد. در سال ۱۴۰۰، ۵۲ عنوان کتاب و در سال ۱۴۰۱، ۵۵ عنوان کتاب، خروجی مؤسسه انتشارات دانشگاه بوده است.
چه مسئله‌ای باعث شد تا این تصمیم گرفته شود و به‌نظر شما راه‌حل چیست؟
برآیند دو مؤلفه باعث شد که دانشگاه تصمیم بگیرد مؤسسه انتشارات دانشگاه شریف دیگر به فعالیت خود ادامه ندهد. یکی از آن مؤلفه‌ها ایرادی بوده که دیوان محاسبات به مجموعه ساختار حقوقی مؤسسه انتشارات گرفته است. البته سال‌هاست این ایراد به مؤسسه انتشارات گرفته می‌شده. معتقدند این ساختار باید دولتی باشد. فلسفه وجود مؤسسه به دوران دکتر سید حسین نصر برمی‌گردد. ایشان طبق اساس‌نامه ارکان مؤسسه را هیئت‌امنای دانشگاه، هیئت‌مدیره و مدیرعامل انتشارات طرح کرده بودند، یعنی یک وزنه سنگینی برای انتشارات قائل شده بودند. از ابتدای تأسیس، قرار بود مؤسسه با یک نگاه خصوصی اداره شود که مانند یک واحد اداری راکد نباشد. اگر قرار به دولتی شدن مؤسسه باشد، به نظر من باید ذیل معاونت آموزشی مطرح شود. معاونت پژوهشی، کتابخانه مرکزی و بنیاد شریف گزینه‌های دیگری هستند که انتشارات ذیل آن‌ها فعالیت کند، اما جنس کار انتشارات با معاونت پژوهشی و کتابخانه مرکزی متفاوت است. به انتشارات باید به دید آموزش نگاه کرد. دانشگاه به هزینه‌هایی که برای آموزش کنار می‌گذارد به دید سرمایه‌گذاری برای آینده نگاه می‌کند. باید به انتشارات هم به این دید نگاه کرد. اگر برود ذیل معاونت پژوهشی، این دید در آن کم‌رنگ می‌شود. ساختار سازمانی بنیاد شریف هنوز نهایی نشده و این اگر انتشارات تا زمان نهایی شدن آن بخواهد غیرفعال بماند، از سرگیری کارهای آن کار سختی می‌شود.
دولتی کردن مؤسسه انتشارات می‌تواند باعث رکود و کند شدن حرکت شود. راه درستی برای رفع ایرادهایی که دیوان محاسبات گرفته وجود دارد. مؤسسه هم می‌تواند دولتی شود و با قوت فعلی به کار خود ادامه دهد. دیوان می‌گوید شما نباید حساب مستقل داشته باشید. ما می‌توانیم این را قبول کنیم. یک تن‌خواهی در سال یا هر سه ماه از دانشگاه می‌گیریم و پول حاصل از قرارداد و فروش به حساب دانشگاه می‌رود. هزینه انتشارات از سه طریق دانشگاه، قرارداد و فروش کتاب تأمین می‌شد. قراردادهایی با اساتید خارج از دانشگاه برای انتشار کتاب بسته می‌شد. چند داور از اساتید دانشگاه کتاب را داوری می‌کردند و بعد از تأیید آن‌ها کتاب با برند انتشارات دانشگاه شریف چاپ می‌شد. یک بخشی هم از سود حاصل از فروش کتاب تأمین می‌شد و یک بخشی هم دانشگاه پرداخت می‌کرد. ما امسال درآمد خوبی کسب کردیم که وزن بیشتر آن از قراردادها بود. علاوه‌بر برند شریف، سرعت انتشارات ما از بقیه دانشگاه‌ها بیشتر است، یعنی مدت زمان بین رساندن محتوای کتاب و گرفتن تأییدیه و چاپ کمتر است. به نظر من توانایی این را داشتیم که در آینده برای دانشگاه سودآور باشیم.
مؤلفه دوم مطرح شده توسط دانشگاه، قدیمی بودن افراد فعال در مؤسسه انتشارات بود. بخشی از تیم مؤسسه با تکنولوژی‌های مرتبط با صنعت نشر آشنایی نداشتند و با روال‌های قدیمی کار را انجام می‌دادند. ۵ نفر از تیم زیر دیپلم بودند. می‌شد فرایند تغییر تیم به‌تدریج صورت گیرد نه اینکه یک‌دفعه قطع شود.
موضوع مهم این است که وقفه‌ای طولانی برای از سرگیری فعالیت انتشارات نباید رخ دهد. الآن دو ماه است که هیچ کتابی تجدید چاپ نشده. من به دانشگاه پیشنهاد دادم که اجازه تجدید چاپ کتب اساتید خودمان را فعلاً بدهد و فروش مجازی کتاب هم ادامه پیدا کند. ۵ تا مرکز پخش بزرگ در کشور است که بخشی از کتاب‌های ما دست آن‌هاست، باید تکلیف این‌ها مشخص شود. اگر کتاب‌ها را برگردانیم دید جامعه انشاراتی به مؤسسه انتشارات شریف لکه‌دار می‌شود. از زمانی که این تصمیم گرفته شد و با کارمندان تسویه‌حساب شد، هر روز افرادی برای چاپ کتاب تماس می‌گیرند، صحبت را به ماه بعد مؤکول می‌کنیم چون تکلیف انتشارات هنوز مشخص نشده است.
یک موضوع دیگر درمورد انتشارات لزوم وقت گذاشتن ۲۴ ساعته یک شخص برای آن است. اساتید چنین وقتی ندارند که بخواهند برای انتشارات بگذارند. درگیر مشغله‌های فراوانی هستند. حتی اگر قرار به ادغام در یکی از معاونت‌ها باشد وجود چنین شخصی لازم است. تأیید داوری اساتید کار سختی است. نیاز به پیگیری زیادی دارد و طول می‌کشد. مگر اینکه تعداد کتاب‌ها را پایین بیاوریم که این می‌شود همان رکودی که ابتدا عرض کردم. سازوکار ما برای چاپ کتاب مشخص است، بعد تأیید محتوا توسط دو نفر از اساتید، ویرایش متن انجام می‌شود و سپس باید تأییدیه را از مجوز ارشاد بگیریم. دانشگاه می‌خواهد بخش ویرایش را برون‌سپاری کند. به نظر من ممکن است دیگر آن دل‌سوزی برای دانشگاه را نداشته باشند و بیشتر به فکر کسب‌وکارشان باشند.
جلسات زیادی سر مسئله انتشارات گذاشته شده است، اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده. به اجماع رسیدن سر یک مسئله، کاری سخت و طولانی است. در هر صورت به نظرم لازم است، سریع‌تر دانشگاه به نتیجه برسد و کار مؤسسه انتشارات دوباره شروع شود.
