بهانه گفت‌وگوی روزنامه با دکتر فاطمی‌زاده، معاون دانشجویی دانشگاه موضوع انتخابات شورای صنفی بود ولی از داغ بودن تنور گفتیم استفاده کنیم و سوال‌هایی درباره فعالیت‌های مرکز مشاوره در یک سال اخیر هم به آن بچسبانیم، هرچند در روزگاری که دانشجو خیابان‌های دانشگاه را متر نکند، خبری از صف‌های شلوغ سلف و سروصداهای جمع‌های خوابگاهی هم نیست و معاونت دانشجویی فرصت سر خاراندن پیدا می‌کند تا برود سراغ کارهایی که همیشه دنبال فرصتی مناسب برایشان بوده؛ مثل تعمیرات اساسی در خوابگاه‌های دانشجویی.
در یک سال اخیر فعالیت‌های معاونت دانشجویی که دانشجوها با آن درگیر هستند، کاهش پیدا کرده اما مرکز مشاوره گویا فعالیتش را به شکل مجازی ادامه است. این فعالیت‌ها به چه شکل انجام شده؟ استقبال از سوی دانشجوها چطور بوده است؟
از موقعی که مشخص شد دانشجوها به مدت طولانی در دانشگاه حضور نخواهند داشت، راه‌اندازی مشاوره مجازی را شروع کردیم، حتی قبل از ابلاغیه‌های سازمان امور دانشجویان. سامانه مشاوره مجازی از انتهای اسفند پارسال آماده کار شد و در فروردین هم به‌طور جدی مورد استفاده قرار گرفت. استقبال از این نوع مشاوره خوب بوده ولی مطابق انتظار نسبت به حالت حضوری کمتر است و صف مراجعه کوتاه‌تر. یکی از دلایل حضور بچه‌ها کنار خانواده‌ها و بهره‌مندی‌شان از حمایت خانواده است که مشکلات را کاهش می‌دهد. در حال حاضر وقت مشاوران خالی نیست ولی صف‌های طولانی هم مثل حالت حضوری دیگر وجود ندارد. البته دانشجوها ملاحظات خاص خودشان را در این حالت در نظر می‌گیرند؛ مثلا ممکن است نسبت به ضبط شدن مکالمه نگرانی داشته باشند و با مشاوره در فضای مجازی راحت نباشند، هرچند از کارشناسان تعهد لازم را در این زمینه‌ها گرفته‌ایم. البته مواردی هم بودند که به تشخیص ما یا درخواست دانشجو، مشاوره به صورت حضوری پیش رفته است. اخیرا هم در طرح همدلی، مرکز مشاوره با تمام دانشجوها تماس گرفت و حال‌واحوال‌شان را پرسید.
ماجرای طرح همدلی چه بود؟ با چه هدفی برگزار شد و نتیجه‌اش چه خواهد بود؟
در طرح همدلی مطابق ابلاغیه سازمان امور دانشجویان قرار بود با دانشجوها تماس گرفته و احوال‌پرسی شود. هدف طرح افزایش حمایت روانی و اجتماعی از دانشجوها اعلام شده بود. کمی صبر کردیم تا دانشگاه تهران این طرح را انجام دهد و از تجربه‌های کارشناسان آنها در زمینه گفت‌وگو با دانشجوها و تجربیات فنی‌شان استفاده کنیم. در این طرح با تعداد قابل توجهی از دانشجوها تماس گرفته شد. البته مرکز مشاوره پرسش‌نامه وزارت علوم را کمی ویرایش کرد. الآن هم مشغول آماده کردن گزارش این طرح برای هیئت‌رئیسه دانشگاه و نیز برای دانشکده‌ها و مراکز مختلف هستیم تا مسائل خاص هر حوزه را به خودشان منتقل کنیم. با موارد خاص مشاهده‌شده در طرح نیز به‌طور جداگانه تماس گرفته شده و در جلسات مشاوره مجازی به وضعیت آنها رسیدگی می‌شود.
یک جنبه پرسش‌ها به مسائل پیرامون کرونا مربوط می‌شد و یک جنبه هم مسائل روحی و روانی دوران قرنطینه؛ مثلا این سوال که از کنار خانواده بودن لذت می‌برید یا نه؟ به حوزه آموزش به صورت جدی وارد نشدیم، چون جزء اهداف طرح نبود ولی به طور مثال راحت بودن با آموزش مجازی و بازدهی آن را از دانشجوها پرسیدیم. وضعیت روان‌شناختی، وضعیت ابتلای دانشجو و خانواده به کرونا، وضعیت آموزشی، رضایت از آموزش مجازی، وضعیت خانوادگی، اقتصادی و ارتباطی از جمله پرسش‌هایی بود که در گفت‌وگوی کارشناسان با دانشجوها سوال می‌شد. تأکید هم داشتیم که با شماره خود دانشجوها تماس بگیریم و همین موضوع کمی کار را سخت می‌کرد، چون شماره برخی دانشجوها در سیستم دانشگاه اشتباه ثبت شده بود.
برویم سراغ انتخابات شورای صنفی امسال. بچه‌ها گلایه دارند که چرا انتخابات دیر برگزار شده، واقعا امکان برگزاری زودتر وجود نداشت؟
انتخابات را نتوانستیم در موعد اصلی، یعنی همان آخر ترم بهار برگزار کنیم، چون شرایط کشور خاص بود. نکته مهم برای ما در اختیار داشتن سامانه و بستر مناسب برای برگزاری انتخابات بود. اول فکر می‌کردیم می‌توانیم از سامانه آموزش (EDU) استفاده می‌کنیم و کمی هم پیش رفتیم ولی به دلیل حساسیت پرونده‌های آموزشی و امکان بروز مسائل و مشکلات امنیتی در فرایند انتخابات، منصرف شدیم و رفتیم سراغ CW. با توجه به اهمیت انتخابات صنفی، نیاز بود سامانه یک‌بار قبل از این انتخابات امتحانش را پس بدهد و انتخابات انجمن‌های علمی این فرصت را فراهم کرد، هرچند مخاطبان آن محدودتر بودند. بعد از آن با تعامل با بچه‌های صنفی به تاریخ ۱۵ شهریور رسیدیم. البته با وجود برگزاری دیرهنگام، شریف اولین دانشگاهی در سطح کشور بود که انتخابات صنفی برگزار کرد؛ مثلا تهران، علامه، تربیت مدرس، خوارزمی، خواجه‌نصیر و هنر بعد از شریف انتخابات‌شان برگزار شد و علم‌وصنعت و امیرکبیر هم اصلا انتخاباتی نداشتند و دوره اعضای فعلی را تمدید کردند. از طرفی هم هماهنگی با وزارت علوم برای برگزاری انتخابات مجازی مهم بود، چون تجربه برگزاری انتخابات مجازی در هیچ دانشگاهی وجود نداشت و پیشنهاد وزارت علوم هم موکول کردن انتخابات، به بعد از بازگشایی دانشگاه‌ها و تمدید دوره اعضای فعلی بود. همچنین با بچه‌های صنفی صحبت کردیم و قرار گذاشتیم با وجود اتمام دوره در اردیبهشت، کار را با آنها ادامه می‌دهیم و به عنوان شورای صنفی معتبر آنها را به رسمیت می‌شناسیم و آنها هم کار را ادامه دادند. این را هم در نظر داشته باشید که وضعیت کشور مشخص نبود و امیدوار بودیم مهر ۹۹ دانشجوها به دانشگاه بازگردند و قطعا تمایل ما به برگزاری انتخابات حضوری بود، چرا که معمولا مشارکت بیشتری هم به دنبال دارد و تجربه انتخابات مجازی امسال این حرف را تأیید کرد.
وضعیت برگزاری انتخابات دور دوم شورای صنفی در دانشکده‌ها چگونه است؟
برای دور دوم اعلام کردیم هر دانشکده می‌تواند به‌طور مستقل انتخاباتش را برگزار کند، هرچند این روش زحمت بیشتری برای ما دارد. در دانشکده‌های هوافضا و مهندسی شیمی و نفت انتخابات دور دوم در تاریخ ۷ دی برگزار شد و مشارکت خوبی هم به همراه داشت. دانشکده شیمی هم درخواست برگزاری انتخابات دور دوم را ارائه کرده ولی هنوز انتخاباتش برگزار نشده است. باقی دانشکده‌ها هم هر زمان خودشان درخواست دهند، در عرض سه چهار روز مقدمات برگزاری انتخابات را فراهم می‌کنیم.
سخت‌گیری روی حد نصاب شرکت در انتخابات و حد نصاب رأی کاندیداها بیش از حد نبود و مانع تشکیل شورای صنفی در بسیاری از واحدها نشد؟
حد نصاب مشارکت ۲۵ درصد است و حد نصاب رأی ۵۰ درصد به‌اضافه یک، یعنی یک نفر با ۱۲.۵ درصد رأی واحدش می‌تواند به شورای صنفی راه یابد و عملا نماینده ۱۲.۵ درصد دانشجوهاست. البته در جلسات با شورای صنفی فرمول‌های تعاملی دیگری هم پیشنهاد دادیم ولی امسال رأی نامزدها خیلی پایین بود. حتی ما آرای هر دانشکده را به‌طور جداگانه بررسی کردیم و در هر دانشکده، حد آستانه‌ای که پایین‌تر از ۵۰ درصد بود ولی طبق توزیع آرا منطقی به نظر می‌رسید، مشخص کردیم تا نامزدهای بالاتر از آن حد آستانه بتوانند در دور اول به شورای صنفی راه پیدا کنند. البته توجه داشته باشید که برخی نامزدها هم به این مسائل اعتراض می‌کنند و می‌خواهند انتخابات دور دوم برگزار شود. از وزارت علوم هم درباره این قوانین استعلام کردیم ولی بعضا درصدها به حدی پایین بود که نمی‌شد آنها را به عنوان نماینده دانشجوها در نظر گرفت. باید کاری کنیم که مشارکت در انتخابات شورای صنفی بالا باشد تا نماینده‌های واقعی دانشجوها در شورای صنفی حاضر شوند و پشتوانه‌شان هم رأی بالای دانشجوها باشد. انتخابات با مشارکت پایین و نمایندگانی که درصد پایین از آرا را به خود اختصاص داده‌اند، اعتبار شورای صنفی را زیر سوال می‌برد. همچنین انتخابات ضعیف باعث ورود افرادی به شورا می‌شود که نماینده واقعی دانشجوها و پیگیر خواسته‌های صنفی آنها نیستند.
در دور اول تعدادی از نفرات توانستند به شورای صنفی واحدهای مختلف راه پیدا کنند،؛ بعضی دانشکده‌ها یک نفر و برخی دو سه نفر. فعالیت صنفی دانشکده هم با همان یکی دو نفر شروع شده و معاونت دانشجویی بیشتر دانشکده‌ها همکاری لازم را با منتخبان دور اول دارند اما برای تشکیل رسمی و قانونی شورای صنفی واحدهای دانشکده‌ای و مرکز، نیاز است انتخابات دور دوم برگزار شود. حتی شورای صنفی مرکز هم به صورت غیررسمی تشکیل شده تا کار پیش برود. ما هم مانع بچه‌ها نمی‌شویم و سعی می‌کنیم تعامل داشته باشیم؛ هم با بچه‌های جدید و هم با بچه‌های قبلی. البته در وضعیت آموزش مجازی ماهیت خیلی از کارهای صنفی رنگ باخته و محلی از اعراب ندارد.
در شرایط فعلی عملا بیشتر پیگیری شورای صنفی به مسائل آموزشی مربوط می‌شود ولی این گلایه وجود دارد که دانشگاه در این مسائل به حرف نماینده‌های دانشجوها در شورای صنفی اهمیتی نمی‌دهد و نظرات آنها را در تصمیم‌گیری‌ها دخالت نمی‌دهد.
بعد از بحث‌ها و اعتراض‌های مربوط به موضوع سنوات مجاز تحصیلی، طبق تفسیری که به آیین‌نامه شوراهای صنفی اضافه شد، امور آموزشی در حوزه وظایف این شوراها قرار ندارد، یعنی مسائل مربوط به سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، اقدامات آموزشی، کیفیت آموزشی، مجموعه امور مربوط به هیئت‌علمی، برنامه‌ریزی و تعیین دروس و کلاس‌ها، ظرفیت پذیرش و ... و آنچه که به شئون آکادمیک دانشگاه مربوط است، از محدوده وظایف شورای صنفی دانشجویان خارج است. البته در دانشگاه ما تعامل خوبی بین شورای صنفی و معاونت آموزشی برقرار بوده و حتی در شرایط فعلی هم این تعامل به صورت غیررسمی ادامه دارد. حتی در زمان حضوری بودن دانشگاه، هر دو هفته یک‌بار شورای صنفی با معاون آموزشی و مدیر آموزش جلسه برگزار می‌کرد.
اعتراض اصلی به نادیده گرفتن نظر دانشجوهاست که نمونه بارز آن در موضوع تغییر سیستم نمره‌دهی ترم قبل به P و F خودش را نشان داد.
این‌طور نیست که نظر دانشجوها هیچ اهمیتی نداشته باشد؛ مثلا اگر ارزش‌یابی دانشجوها از ارائه درس از سوی یک استاد پایین‌تر از حدی باشد، تا دو ترم آن درس نباید از سوی آن استاد ارائه شود، هرچند ممکن است در برخی دانشکده‌ها رعایت نگردد، چون فقط همان یک استاد آن درس را ارائه می‌دهد.
در ایران فقط دانشگاه امیرکبیر سیستم P و F را در ترم قبل اجرا کرد ولی این ترم دوباره به سیستم عادی برگشت و از کار ترم قبل هم رضایت چندانی نداشت. تغییر سیستم نمره‌دهی مسائل جنبی زیادی دارد؛ مثلا برای پذیرش مستقیم دانشجوهای استعداد درخشان در مقاطع تحصیلات تکمیلی، نمره دروس ملاک و معیار اصلی‌ست و نداشتن نمره ممکن است به خود دانشجوها ضربه بزند. باید منافع بلندمدت دانشگاه و دانشجوها لحاظ شود. مسئله آموزش مجازی فعلا سه ترم ادامه پیدا کرده که کسر قابل توجهی از تحصیل دانشجوها به شمار می‌رود و وجود نمرات P و F در کارنامه برای چند ترم پیاپی، به اعتبار آن کارنامه ضربه می‌زند.
تعامل آموزش دانشگاه به صورت نسبی با شورای صنفی خوب بوده، چیزی که حداقل در چند دانشگاه بزرگ تهران وجود ندارد. سعی شده حرف و نظر دانشجوها شنیده شود ولی تصمیم‌گیری‌ها براساس منطق و منافع بلندمدت دانشگاه و دانشجوها باشد.
