هفته گذشته در کنفرانس مهندسی صنایع در شهر پلزن کشو چک حضور داشتم. یکی از برنامه‌های جانبی این همایش، بازدید از خط تولید کمپانی BMW در Regensburg آلمان بود؛ بازدید جالبی که قصد دارم به برخی از نکات آن اشاره کنم.
اولین نکته قابل توجه در این بازدید ابعاد بزرگ این کارخانه است؛ کارخانه‌ای با بیش از ۱٫۲ میلیون متر مربع مساحت و بیش از ۹۰۰۰ نفر نیروی انسانی. کارکنان از شهرهای دور و نزدیک برای کار به آنجا می‌آیند و غالبا از ۳۵ خط اتوبوس‌رانی درون شرکتی برای رساندن خودشان به محل کار استفاده می‌کنند.
نکته بعدی که کاملا این سازمان را از سایر مراکز تولیدی که تاکنون دیده بودم متمایز می‌کرد، آمادگی بالای آن برای بازدید بود. ۳ نفر راهنما با تسلط کامل به زبان انگلیسی که هرکدام مسئولیت یک تیم ۲۰ نفره از ما را برعهده گرفتند و ما را در مسیر ۲ ساعته بازدید راهنمایی می‌کردند. راهنماها ضمن دارا بودن غرور مخصوص آلمانی‌ها در تمامی لحظات بازدید آمادگی هر سوالی را داشتند.
بازدید با ارائه فیلم کوتاه و خوش‌ساختی از تاریخ BMW آغاز شد؛ چیزی که در بیشتر سازمان‌های ایرانی نایاب است.
بازدید ما کارگاه پرس (۸۰% اتواماسیون شده)، کارگاه بدنه (۹۸% اتوماسیون شده)، کارگاه رنگ (۱۰۰% اتوماسیون شده) و کارگاه مونتاژ (۴۰ % اتوماسیون شده) را شامل می‌شد.
ربات‌های خطوط تولید همگی توسط دو شرکت معتبر اروپایی طراحی وساخته شده بودند. ربات‌هایی کاملا انعطاف‌پذیر که با توجه به بارکد درج شده روی هر محصول عملکرد مناسب را اجرا می‌کردند و در نتیجه هر محصول روی خط تولید با محصول قبلی خود می‌توانست متفاوت باشد.
چرخش شغلی در BMW یک بحث نظری نبود، هر شخص می‌توانست پس انجام هر یک ساعت فعالیت بدنی مسئولیت خود را عوض کند. همچنین هر کارمند پس از سه ساعت باید چرخش شغلی داشته باشد.
ارگونومی به معنای واقعی در BMW دیده می‌شود؛ اتومبیل‌ها در قسمت مونتاژ ۵۰ سانتی‌متر از زمین بالاتر بودند تا کارکنان برای انجام امور نیازمند خم شدن بیش از حد نباشند. در محل‌های بتنی هرجا قرار بود کارکنان ایستاده کار کنند، کف کارخانه با چوب کف‌پوش شده بود تا حداقل فشار بر کمر و پای کارکنان وارد شود.
برای کارکنان خط مونتاژ صندلی‌های چرخ‌داری تعبیه شده بود که به بدنه ماشین متصل می‌شد و با این کار کارکنان نیازی به حرکت نداشتند. در جای‌جای خط تولید هم اتاق‌های استراحت وجود داشت که کارکنان می‌توانستند در زمان‌های استراحت روی مبل‌ها دراز بکشند یا فوتبال دستی بازی کنند.
برای سریع‌تر شدن تشخیص بچ‌های تولیدی روی آنها به جای شماره، عکس‌های بزرگی نصب شده بود تا کارکنان به جای جستجو برای عددی چند رقمی بتوانند بچ کالایی را که عکس خروس یا خوک یا گوسفند دارد، به راحتی پیدا کنند.
در پایان بازدید هم از بازدیدکنندگان با یک نوشیدنی گرم یا سرد پذیرایی شد. البته با تأکید از همه خواستند که هرکس یک عدد نوشیدنی بردارد!
