چرا مهاجرت می‌کنیم؟ سرراست‌ترین پاسخ رسیدن به وضعیت و موقعیت بهتر است؛ همان منطقی که ییلاق و قشلاق و کوچ کردن را توجیه می‌کند. موقت یا همیشگی بودن کوچ و مهاجرت چیزی جدای این منطق است. مهاجرت تحصیلی، چه برای دوران تحصیل باشد، چه پلی برای زندگی در جهان جدید، برای همین وضعیت بهتر است، یکی تنها برای دوران تحصیل بهتر و دیگری برای سرزمین و اجتماعی که بهتر دانسته شده است.
ممکن است آدم‌ها در تشخیص بهتر بودن خطا کنند، ممکن است اسیر توصیف غلوآمیز از بدتر و بهتر بودن مبدأ و مقصد مهاجرت شوند. با این همه دلیل‌شان همان دنبال بهتر بودن است. سهم تبلیغ و بازنمایی مثبت و منفی وقتی کمتر می‌شود که آدم‌های متفاوت با سلایق و جهان‌بینی‌های گوناگون بر بهتر بودن چیزی تأکید کنند یا امروز و فردا را در مبدأ مهاجرت تیره ببینند.
تمایل به مهاجرت چیز تازه‌ای در دانشگاه نیست، چه برای تحصیل و چه برای همیشه. با این حال خیلی از ما موجی بزرگ از افزایش این تمایل را در سال‌های اخیر حس می‌کنیم و در جمع‌های دوستانه از رفتن زیاد و تمایل به رفتن بیشتر حرف می‌زنیم. شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آدم‌ها را به فکر کوچ می‌اندازد. انباشت دشواری‌ها و سرخوردگی‌ها در جامعه ایرانی حالا این فکر کوچ کردن را بیشتر کرده و ما را به گفتن از موج مهاجرت انداخته است. می‌توانیم همان تصویر سازی از بهتر و بدتر را موثر بدانیم، اما این فراگیری انکارشدنی نیست. فراگیری تا حدی که دیگر هیچ‌طور نمی‌توانید سازمان‌یافته بدانیدش و حالا رنگ اجتماعی شدن گرفته است. تصویر ترغیب سازمان‌یافته دانشجو به مهاجرت یک جایش می‌لنگد و در توجیه فراگیری باز می‌ماند.
چه حکم اخلاقی برای مهاجرت می‌توان داد؟ آدم‌ها به صورت طبیعی وضعیت و موقعیت بهتر را انتخاب می‌کنند، اما اگر کسی برای بهبود وضع نامطلوب تلاش نکند چه؟ آرمان وطن‌خواهی یا آرمان دینی می‌تواند نقطه عزمی باشد برای ماندن و تلاش برای بهبود، اما می‌توان از همه جامعه انتظار داشت آرمان‌گرا و آرمان‌خواه باشند؟ بدون این آرمان می‌توان آدم‌ها را امیدوار و کوشا نگاه داشت؟ زندگی آرمان‌خواهانه مطلوب همه انقلاب‌ها و عامل پیدایی و مانایی‌شان است، اما می‌توان انتظار داشت همه جامعه آرمان‌خواهانه زندگی کنند؟ زنده نگه داشتن آرمان در دل دست‌کم بخشی از جامعه و امکان فراهم کردن زندگی عادی برای همه تنظیم ظریفی می‌خواهد به دقت تنظیم ظریف کیهان. فراموش شدن انقلاب‌ها یا خائن شمردن آدم‌های عادی نتیجه خارج شدن از همین تنظیم ظریف است.
