50 سال دارد و در یکی از محله‌های فقیرنشین مشهد به دنیا آمده است؛ در کودکی روزنامه می‌فروخت، کفش واکس می‌زد و دست‌فروشی می‌کرد اما امروز بزرگ‌ترین مجموعه فرآوری زیتون کشور را دارد و محصولاتش به کشورهای مختلفی هم صادر می‌شود. علیرضا نبی را خیلی‌ها می‌شناسند. پای صحبت‌هایش در برنامه‌های مختلف تلویزیونی از «ماه عسل» گرفته تا «بدون تعارف» نشسته‌اند و انگیزه، تکاپو و اشتیاقش را برای برداشتن باری از دوش مسائل جامعه، آن هم با نگاهی نو در فضای کسب‌وکار، تحسین کرده‌اند.
علیرضا نبی با تعاریف امروزی ادبیات مدیریت، یک کارآفرین اجتماعی است. او کسب‌وکارهایی راه انداخته که هدف و کارکرد اصلی‌شان، کمک به حل یک مسأله اجتماعی یعنی بیکاری افراد دارای سوءسابقه است. او چند هزار نفر از افراد دارای جرایم عمد و غیرعمد را در کارخانه‌های خود به کار گرفته و نگاه خاصش به کسب‌وکار و ارزش‌آفرینی اجتماعی، سبب جلب توجهات در داخل و حتی خارج از کشور به فعالیت‌های او به‌ویژه در شرکت آرشیا شده است.
دوشنبه 8 مهر، دانشکده مدیریت و اقتصاد، میزبان دکتر علیرضا نبی بود تا در دهمین جلسه از نشست‌های «توسعه پایدار برای ایران» از تجربه و دغدغه‌هایش بگوید تا به گفته برگزارکنندگان ببینیم یک کارآفرین اجتماعی چطور به دنیا نگاه می‌کند و چطور این‌قدر پرامید و مصمم در مسیر خود ادامه می‌دهد تا شاید قدری از این انگیزه و اشتیاق و تلاش و امید، برای دانشجویان امروز و مدیران، کارشناسان و کارآفرینان فردا الهام‌بخش شود.
سالن دکتر مشایخی، دوشنبه، بعدازظهر گرم و پرحرارتی را پشت سر گذاشت، نه فقط به این خاطر که علیرضا نبی، دو ساعت پشت سر هم، انگیزشی و با شور و حرارت سخن گفت، بلکه به این سبب اینکه سالن 80 نفره به علت استقبال خیلی خوب مخاطبان به 175 نفر افزایش ظرفیت داده بود و برنامه در اینستاگرام هم پخش زنده می‌شد.
نبی، با ذکر داستان‌هایی از زندگی کارکنانش شروع کرد. آدم‌هایی که خیلی‌هایشان ناخواسته و به دلیل مواردی چون چک برگشتی، سوءتفاهم یا مهریه پایشان به زندان باز شده بود و به همین راحتی برچسب «سوءسابقه» بهشان خورده بود و بعد از رهایی، هیچ‌جا کار پیدا نمی‌کردند. افرادی که فکر می‌کردند دنیا بهشان پشت کرده اما کار در آرشیا و احترام و اعتمادی که آنجا دیده‌اند، سبب شده زندگی‌‌شان متحول شود.
علیرضا نبی از یک فرهنگ سازمانی متفاوت گفت. از رابطه برادری و خواهری و پدری و مادری بین همکاران تا نبود رقابت‌های مخرب سنتی در فضای کار تا هم‌سطح بودن کم‌وبیش حقوق‌ها تا نبود تفاوت بین پسر مدیرعامل و کارگران عادی و گذشت و ایثار و همیاری که همگی در بستر یک کسب‌وکار اجتماعی شکل گرفته است. به قول او «بچه‌های من با همه نداشته‌هایشان، حال‌شان خوب است و این یعنی خوشمزه زندگی‌کردن!».
او حتی با زبان دو دوتا چهارتای بازار هم صحبت کرد و از وضعیت فروش خیلی خوبش گفت و اینکه در این شرایط که همه از سختی و بدی تولید می‌گویند، آرشیا با مشکل ناتوانی در پاسخ‌گویی به تقاضای بالا روبروست. از اینکه نمی‌داند چطور ساعتی 3.5 تن زیتون پرورده خود به خود فروش می‌رود و آن هم در ظرف‌های 75 گرمی! آوازه کسب‌وکار او البته به گوش خیلی‌ها رسیده است. حتی شبکه‌های خارجی از ترکیه و آلمان در حال حاضر در حال تهیه برنامه راجع به داستان آدم‌های آرشیا و زندگی دکتر نبی هستند و در برخی کشورهای همسایه هم تقاضا شده با همین مدل برای افراد دارای سوءسابقه یا زنان سرپرست خانوار، مجموعه‌های تولیدی راه بیفتد.
نبی خوب بلد است اشک آدم‌ها را در بیاورد! او بارها در حین روایت داستان‌های تکان‌دهنده زندگی کارکنانش و اتفاقات خوب در سر راه آرشیا، چشمانش پر از اشک شد و البته گریه خیلی‌ها را هم درآورد، حتی استادانی که در جلسه حاضر بودند! او از دانشجویان امروز مدیریت و مدیران فردای کشور خواست که جایی هم برای دل و خدا در کسب‌وکارشان باز کنند و با ارائه شواهد زیاد از تجربه خود، تضمین داد که «خدا به غیر حساب» به شما برمی‌گرداند. نبی این را به قانون هستی نسبت داد و گفت «اگر بر بنده خدا رحم کنی، خدا به تو رحم می‌کند» و هیچ تردیدی در این نیست!
آرشیا یکی از بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای اجتماعی ایران و شاید دنیا، در مشهد قرار دارد و بزرگ‌ترین مجموعه فرآوری زیتون کشور را با ظرفیت 2000 تن شامل می‌شود. کل این کارخانجات، زیرمجموعه یک بنیاد خیریه هستند و سود انباشته‌شان به گسترش کسب‌وکارهای مشابه برای افراد دارای مسأله‌ای اختصاص پیدا می‌کند که در روند عادی جامعه، به حاشیه رانده می‌شوند و به قول آقای نبی، تنها کس‌شان خدا می‌شود.
شاید این‌بار که شما در فروشگاه‌های شهروند یا رفاه خرید کردید، توجه‌تان به شیشه‌های زیتونی جلب شود که روی در‌شان نوشته شده «اینجا شرط استخدام داشتن سوءپیشینه است». برچسب‌هایی که بخشی از راهبرد فروش اجتماعی آرشیاست و علیرضا نبی معتقد است خیلی از مردم با خرید حمایتی خود، سبب رونق این کسب‌وکار و ایجاد شغل برای افراد نیازمند شاغل در آن شده‌اند.
علیرضا نبی از آن آدم‌های خاص است، ماشین ندارد و در یک منزل اجاره‌ای در حاشیه مشهد زندگی می‌کند و معتقد است که این سبک زندگی و در عوض نزدیکی به کارکنانش، به او لذت بسیار بیشتری از سوار شدن به ماشین شاسی‌بلند می‌دهد و شاید اگر کارآفرینان اجتماعی این‌قدر خاص نبودند، نمی‌توانستند منشأ تحولات بزرگ هم بشوند.
این برنامه جالب و پرمخاطب به همت مدرسه توسعه پایدار برگزار شد و علاقه‌مندان برای دریافت فایل صوتی صحبت‌های آقای نبی و نشست‌های قبلی، می‌توانند به کانال تلگرام مدرسه (@sdschool) مراجعه کنند.
