آنچه بر دانشجوی در یک سال میگذرد، معجونی است از پروژههای پرمغز و ددلاینهای حجیم و امتحانات برنامهریزی شده؛ در این میان، تقویم آموزشی، برای پیادهسازی هرچه بهتر یک نقشهٔ راه نیمساله، راهنماست. معمولاً دانشجویان بر اساس برنامهٔ هفتگی و تعطیلات طول ترم، میتوانند علاوه بر توجه درس و مشقشان، شاخههای دیگر زندگی را مثل سفر، زیارت و سیاحت، ورزش و اولویتهای دیگری چون کار و کسب مهارت، تنظیم کنند. تعطیلات عامل تأثیرگذاری برای برقراری یک نظم منسجم برای دانشگاه و دانشجو جهت طیشدن یک مسیر پیشبینیپذیر تحصیلی است.
در این پرونده، آمدهایم تا با یک نگاه موشکافانه، تعطیلات در ایام آموزشی شریف را از دریچهٔ آمار و ارقام، با استفاده از نمودارهای مختلف، در دل ترمهای بهار 402-403 (بعد از تعطیلات عید)، تابستان 403، پاییز 403 و زمستان 403-404 (قبل از تعطیلات عید) را بررسی کنیم.
در این آمار، تعطیلیها را به سه دسته تقسیم کردیم:
تعطیلیهای «آخر هفته» که در فضای شریف شامل پنجشنبه و جمعه میشود.
تعطیلیهای «مناسبتی» موثر که در تقویم با رنگ قرمز مشخص میشوند، البته اگر بعضی از آنها روز پنجشنبه یا جمعه بودند، به دلیل بیاثر بودن، آنها را حساب نکردیم.
تعطیلیهای «ناگهانی» یا «رسم در شریف» که شامل روزهای کاری است که با توجه به فضای شریف و اینکه رسم است در شریف تعطیل باشند، یا با تصمیمات ناگهانی و پیشبینی نشده، تعطیل شدهاند.
بهار 402-403 (بعد از تعطیلات عید): از ۱۴ فروردین شروع شد و سرانجام تا 3 تیر هم دوام آورد. البته 14 و 15 فروردین که روز سهشنبه و چهارشنبه بود، به دلیل حضور کمرونق دانشجویان و با ایمیل برخی اساتید، برای بعضی از شریفیها تعطیل شد، یعنی عرف و رسم فضای دانشگاهی آن را به تعطیلی کشاند، البته دانشگاه و کلاسها در این موقع باز بود و بعضی از کلاسها هم تشکیل شدند اما به دلیل فضای غالب، آن را جزو تعطیلیهای عرفی شریف حساب میکنیم. در مجموع 13 روز تعطیلات عید، 3 تعطیلی مناسبتی، 2 روز تعطیلی رسم در شریف داشتیم. همچنین 24 روز هم درگیر پنجشنبه جمعه بودیم؛ رویهمرفته 42 روز که حدود نیمی از آن شامل سیزده روز اول سال بود، در این ترم تعطیل بود.
تابستان 403: از ۹ تیر تا 28 مرداد پابرجا بود. ۲ روزش را تاسوعا و عاشورای حسینی به صورت مناسبتی تعطیل کرد. در این ترم برای اولین بار بوی تعطیلی تازهای به مشام خورد؛ ۲ تعطیلی با چاشنی ناترازی که به دلیل گرمای هوا اعلام شد. 14 روز هم تعطیلی آخر هفته بود. البته در تابستان ۲ هفته خواب تابستانی کل شریف را داریم که با ترم تابستان تلاقی ندارد.
پاییز 403: از یک مهر سال گذشته آغاز شد و تبدیل به ترمی سرشار از تعطیلی شد. پاییز ۴۰۳ روی کاغذ جز پنجشنبه و جمعه تعطیلی دیگری نداشت، ولی در تکرار دومینووار تصمیمات دولت ۶ روز به صورت ناگهانی تعطیل شد. جالب آنکه هر ۶ روز آن در آذرماه رخداده. یک مرور ساده ما را به «کمبود و ناترازی انرژی» سوق میدهد؛ علامت سؤالی که قرار است با ادامهٔ این بازخوانی تاریخی پررنگتر شود.
با پیداشدن سر و کلهٔ زمستان و دو هفتهٔ پایانی ترم، 5 دی توسط دولت تعطیل اعلام میشود و دانشگاه آموزش خود را مجازی پیش میبرد؛ 22 دی هم تعطیلی بیمحلی دست از سر دانشجو در ایام امتحانات بر نداشت و باعث شد تقویم آموزشی شریف دستخوش تغییراتی شود! یک تعطیلی رسمی موثر هم در میانه امتحانات وجود داشت.
۱۰۲ روز عمر ترم پاییز بود که بدون حتی یک تعطیل رسمی یا عرفی شریفی، رکورددار تعداد تعطیلی در میانترمهای مشابه شد؛ 8 روز تعطیلی ناشی از تصمیمات یکهویی مسئولین و ۲۸ روز تعطیلی پنجشنبه و جمعهٔ همیشگی.
آنچه این ترم بر دانشجویان گذشت، تجربهای از عدم قطعیتها و طعم مجازیگری دانشگاه بود؛ یاد خاطرات دوران مجازی ناشی از کرونا نیز تازه شد.
زمستان 403-404 (قبل از تعطیلات عید): این ترم از 20 بهمن تا 4 تیر برنامه آموزشی دارد که تنها قسمت قبل از عید آن را در نظر میگیریم. از همان ابتدا، با تعطیلی شروع شد، طعم و مزهٔ تعطیلات شیطنتآمیزی احساس میشود که ۲۰ و ۲۴ بهمن را تعطیل میکند و محصول این تصمیم، تعطیلی کل هفتهٔ چهارم بهمن بود. هفتهای که تعطیلیهایش به صفحهٔ شطرنجی شباهت داشت و معنی آن برای دانشجوی شریف معلق بودن بین زمین و آسمان بود. 2 روز تعطیلی ناگهانی، یک تعطیلی رسمی در 5 روز ابتدای ترم دیده میشد که نتیجه آن این شد دانشجو همان 2 روز را هم به دانشگاه نیاید و آن را تعطیلی رسم در شریف حساب میکنیم.
این نخ تسبیح ادامه یافت و نهایتاً کارش به مجازیشدن ۶ و ۷ اسفند نیز رسید؛ تعطیلاتی که با نزدیکشدن به آخر سال رنگوبوی بهار را دوچندان میکند! همچنین هفته آخر از 25 اسفند تا 30 اسفند هم که خودش شامل 1 تعطیل رسمی موثر میشود، به دلیل اینکه هفته آخر است، 4 روز تعطیلی رسم در شریف به همراه دارد.
نتیجه و خلاصه همه این حرفها میشود نمودارهایی که ترسیم شدهاند.
در دید کلان، ایران در یک سال، ۷۸ روز تعطیل دارد که باتوجهبه مصوبهٔ اخیر مجلس ناظر به تعطیلی رسمی پنجشنبهها این تعطیلیها به حدود ۱۳۰ روز خواهد رسید. به گفتهٔ پدرام سلطانی، نایبرئیس اسبق اتاق بازرگانی ایران، کشور با ۲۷ روز، در تعطیلات مناسبتی رتبه سومی دنیا را دارد و از لحاظ تعداد، در میزان بالایی قرار دارد.
اما این تعطیلی بدون در نظر گرفتن راهکارهای کوتاهمدت و دمدستی دولتها برای مدیریت انرژی است که آن راهکارها نیز تعطیلکردن دستگاههای مختلف اداری و آموزشی است.
به طور متوسط در سالهای مختلف، ۵۵ جفت پنجشنبه جمعه داریم تعطیلاند. در نمودار وضعیت تحصیلی 403 دیدیم که در 296 روز گذشته شریف، 85 روز شامل این ایام میشد که دانشجو فرصت رسیدگی به مشغلههای تحصیلی خود را در طول ترم دارد.
این تعطیلیها در طول تقویم پراکندهاند و البته گاهی هم مثل پاییز امسال، هیچ بهرهای از آنها نمیتوانیم ببریم. متغیر بودن بعضی از این تعطیلات در طول سالیان متمادی، گاهی باعث بازدهی پایین، تعطیلی زیاد یک هفته، یا خالی از تعطیل بودن یک فصل میشود؛ البته باتوجهبه آگاهی از وقوعشان میتوان برای آنها برنامهریزی کرد. این تعطیلات در 296 روز تحصیلی شریف، تنها 20 مورد موثر بودند.
اسم و هویتی که شاید ده سال پیش خبری از آن نبود، تعطیلاتی که تصمیمشان به صورت بحرانی و به یک باره گرفته میشود و موی دماغ شده است. معمولاً دلایلی نظیر آلودگی و سرما یا گرما ضمیمهشان میشود و کل کشور را بهیکباره به خواب میبرد. تعطیلاتی آسیبزننده که علاوه بر زیانهای اقتصادی که به بنگاهها و نهادهای کشور میزند، سیستم آموزشی کشور را نیز وارد چالش کرده است. این تعطیلات با روزهایی که در شریف رسم است تعطیل باشد دست به دست هم دادهاند و گاهی مثل اولین هفته تحصیلی در ترم دوم 403، منجر به تعطیل شدن یک هفته میشوند. این تعطیلیها با توجه به ناتوانی انسان در برنامهریزی، حتی به تعداد یکی هم زیاد است، در حالی که در سال بررسی شده، 20 مورد از آنها، در تمامی سال مخصوصا در پاییز و زمستان، به چشم میخورد.
تعطیلی اگر بیخبر نباشد و با آمادگی قبلی خودش را نشان دهد، هم ضروری است و هم مبارک؛ انسان را از روزمرگیهایش بیرون میآورد. با توجه به اینکه بعضیها مثل نایبرئیس اتاق بازرگانی، تعطیلات مناسبتی ایران را زیاد میدانند، این اتفاق که تعطیلیهای ناگهانی همراه با تعطیلیهای رسم در شریف و عرفی، دست در دست هم دادهاند و به تعداد تعطیلیهای مناسبتی شدهاند، کمی نگران کننده است. البته لفظ تعطیلی نباید باعث شود که فراموش کنیم بعضی از آنها منجر به مجازی شدن کلاسها شد نه به صورت کلی به خواب رفتن شریف.
ایمان امانی | ۱۴۰۰ علوم کامپیوتر
