نوروز و مراسم آن یکی از زیباترین و مستحکمترین نهادهای ملی بهجامانده از نیاکان ماست. سردی زمستان تمام میشود، طبیعت جان میگیرد، فضا نو میشود، زندگی جوش و خروش تازهای پیدا میکند، خانهها تمیز میشوند، مردمان شادی میکنند، دوستیها قوت میگیرد، روحیه و امید جان تازهای مییابد و افراد و نهادها برای سال جدید طرحی نو میاندیشند.
نوروز امسال ویژگی خاصی دارد و آن همزمانی اش با شروع قرن ۱۵ هجری شمسی است. در قرن گذشته با تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ دانشگاه به معنای جدیدش در ایران متولد شد. دانشگاهها طی قرن گذشته خدمات زیادی در جهت تحول و نوسازی جامعه ایران و ارتقای استاندارد زندگی مردممان انجام دادند. نیروهای متخصصی که دانشگاهها تربیت کردند زیرساختهای فیزیکی کشور مانند جادهها و پلها و ساختمانها را ساختند، صنایع جدید را در کشور پایهگذاری نمودند، وضع بهداشت و درمان جامعه را بهبود بخشیدند، معلمان و دبیران را برای توسعه آموزش و پرورش تربیت کردند و حوزه حقوق و قضا را سامان دادند و ابزار دفاعی برای کشور تولید کردند. بدون وجود دانشگاهها وضع ایران و مردم آن در دوران عقبمانده قاجار باقی میماند و مردم کشور از حضور دانش و فناوری در صحنه زندگی و بهبود شرایط خود محروم باقی میماندند.
ولی آنچه دانشگاهها در قرن گذشته انجام دادند با آنچه دانشگاه میتواند انجام دهد فاصله دارد. صنایع کشور هنوز به زایندگی و بالندگی درونزا نرسیدهاند، فرهنگ جامعه مشکلات زیادی دارد، مدیریت جامعه کارآمد نیست و از استعدادهای انسانی و مادی جامعه استفاده بهینه نمیشود، بیکاری، فقر، فاصله طبقاتی، ضعف اخلاقی و اختلاس و رشوهگیری بیداد میکند، مدیریت جامعه نتوانسته است زمینه بهکارگیری نخبگانی را که دانشگاهها تربیت میکنند فراهم سازد و هرساله بهخصوص در دو سه دهه گذشته تعداد زیادی از نخبگان در رشتههای ریاضیات و علوم، مهندسی و پزشکی از کشور مهاجرت میکنند. بسیاری از این کمبودها ناشی از عدم رشد رشتههای علوم انسانی و اجتماعی همپای رشتههای دیگر دانشگاهی بوده است. رشتههای علوم انسانی و اجتماعی هستند که دانش مدرن اداره و مدیریت جوامع را ارائه میدهند. بدون مجهز شدن به آن دانش و کاربرد آن نمیتوان جوامع پیچیده امروزی را با کارآمدی اداره کرد. البته عدم رشد کافی علوم مزبور میتواند ناشی از شرایط اقتصادی و سیاسی حاکم بر کشور بوده باشد که خود آن شرایط هم ناشی از عدم رشد همان رشتهها است.
چه زیباست که شروع سال جدید و قرن نو سرآغاز طرحریزی و تحول در رشتههای علوم انسانی و اجتماعی در آموزش عالی باشد. آموزش عالی به طرح ریزی احتیاج دارد که از طریق آن چرخههای ضعف در این رشتهها شکسته شود، شرایط جذب بهترین استعدادها به این رشتهها فراهم شود، این رشتهها با سرعت تقویت شوند، از بهترین دستاوردهای بشری در این رشتهها استفاده شود و با آموزش و پژوهش در این رشتهها متناسب با شرایط کشور، آموزش عالی نقش کمرنگ خود را در ارتقای کیفیت اداره جامعه ایفا نماید. آموزش عالی است که میتواند سطح دانش و فهم جامعه و مدیران آن را در حوزههای علوم اجتماعی که علوم اداره جامعه هستند ارتقا دهد تا با کاربرد آن از دستاوردهای دیگر آموزش عالی بهره بیشتری نصیب جامعه شود.
با امید به چنین طرحریزی، نوروز ۱۴۰۰ و سرآغاز قرن جدید شمسی را خدمت همه اعضای هیئتعلمی، دانشجویان و کادر اداری در آموزش عالی تبریک عرض میکنم و برای همه آنها و خانواده محترمشان آرزوی سلامتی و شادابی دارم.