به عنوان سوال اول، لطفاً کمی دربارهی تاریخچه انتشارات و ساختار اداری و مالی آن توضیح بدید.
تاریخچه انتشارات به تاریخچه احداث دانشگاه برمیگردد و از همان ابتدا که دانشگاه تشکیل شد، طرح ایجاد مرکز انتشارات در ذهن بنیانگذاران دانشگاه خطور کرد.
از طرفی با توجه به اینکه در ابتدا قرار بر این بوده که دانشگاه شریف به اصفهان منتقل شود، انتشارات اولین بار در اداره ثبت اصفهان، ثبت میشود و پس از انقلاب با تلاش روسای دوره اول دانشگاه و برخی افراد متنفذ به تهران منتقل میشود.
پس میتوان گفت تاریخی به قدمت و درازای دانشگاه، دارد.
بافت و ساختار اداری آن هم در میان مراکز انتشاراتی سایر دانشگاهها بدیع است و سنخیتی با آنها ندارد؛ به طوریکه ما با استقبال برخی از مسئولان انتشاراتی دیگردانشگاهها برای الگوبرداری از موُسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف در زمینه های اقتصادی، مدیریتی، خودکفایی و غیره مواجه میشویم تا بتوانند به لحاظ ساختاری، چندان به دانشگاه وابسته نباشند و ساختار مستقلی را در چارچوب اصل ۴۴ قانون اساسی در خصوص مرکز انتشارات دانشگاه خود ایجاد کنند.
همان طور که می دانید، واحد انتشارات در دیگر دانشگاهها ، زیر مجموعه کتابخانه مرکزی و ذیل ساختار معاونت پژوهشی و فناوری تعریف شده است و دولتی به حساب میآید و از این منظر استقلال لازم را برای برنامهریزی، دخل و خرج و سودآوری در قالب یک نهاد خصوصی ندارند.
و این حسن سازمان انتشاراتی ماست که مستقل از دانشگاه تحت نظر هیاتمدیره فعالیت می کند و در عین حال پاسخگوی سازمان های نظارتی، به عنوان مثال، سازمان حسابرسی نیز است..
از سوی دیگر هم خود را در دو نقطه متصل به دانشگاه میداند، که این هم از ویژگی های بدیع و مثبت موُسسه انتشاراتی ماست؛ یکی اینکه مجمع ما هیئت امنای دانشگاه است و مدیرعامل و هیاتمدیره را هم هیاتامنای دانشگاه تعیین ویا تصویب میکند؛
یکی دیگر هم اینکه در هیات مدیره انتشارات، حداقل سه نفرشان از اعضای هیاترئیسه دانشگاه هستند؛ یعنی رئیس هیاتمدیره، همان رئیس دانشگاه و دو عضو دیگر هم معاونین پژوهشوفناوری و مالیواداری هستند.
دو نفر دیگر اعضای هیاتمدیره، از اعضای هیاتعلمی دانشگاه هستند.
بودجه انتشارات هم مستقل بوده و از طریق فروش کتاب های انتشار یافته تامین میشود؛ اخیراً هم مصوبهای تصویب شد مبنیبر اینکه دانشگاه وجه خرید کاغذ و چاپ و... کتابهای تولیدشده برای اساتید دانشگاه شریف(اعم از تالیف یا ترجمه) را در قالبی مشخص به ما پرداخت میکنند.
وضعیت فعلی انتشارات چطور است؟ سطح کمی و کیفی کتابها و ساختار و...
من خودم اواخر سال ۹۹ بود که به این مجموعه آمدم؛ به دلیل اینکه این موسسه تحت مدیریت یکی از اعضای هیاتعلمی دانشگاه اداره می شد و مشغله های علمی و دغدغه های آموزشی استاد دانشگاه مانع از اعمال مدیریت جامع و حضور تمام وقت در این مجموعه شده بود، به دلیل مشکلات مالی و عدم تاُمین نقدینگی لازم برای پرداخت حقوق کارکنان، موُسسه دچار بحران شد و این مساله در سال ۹۹ به اوج خود رسید؛ به طوری که وقتی من آمدم، افراد حاضر در اینجا ۴-۵ ماه بود که حقوق نگرفته بودند؛
و ما هم برای سر وسامان دادن به این وضعیت، دست به انجام یک سری اصلاحات زدیم و با بهینه سازی ساختار سازمانی و تعیین شرح وظایف، ایجاد همسویی، همدلی و هم افزایی، موازات حل مشکلات پرسنلی وضعیت را پایدار کرده و با حفظ و توانمند سازی ظرفیتهای موجود و بروز استعدادهای حرفهای آنان حیاتی دوباره به کالبد خسته و فرسوده موسسه دمیده شد.
از این رهگذر بود که سال ۹۹ با چاپ صرفاً ۴ عنوان کتاب و بالغ بر ۶۰۰ میلیون تومان زیان جای خود را به چاپ ۵۲ عنوان کتاب(یعنی به طور میانگین هر هفته یک عنوان کتاب) و سود آوری حدود ۲۰۰ میلیون تومان
در سال ۱۴۰۰ داد که رکوردی بی سابقه در تاریخ انتشارات دانشگاه شریف و حتی دیگر انتشاراتهای دانشگاهی (به جز دانشگاه تهران ) به شمار میرفت و اگر کسی دستی بر کار نشر کتاب داشته باشد، به خوبی می داند که این چه اتفاق مهمی بوده است.
در خصوص کیفیت هم می توان گفت که کیفیت کتاب های منتشره بسیار بالا بوده به طوری که یکی از این کتاب ها به عنوان کتاب سال شناخته شد.
امسال هم تا حالا ۴۰ عنوان کتاب تولید و منتشرکرده ایم که امیدواریم تا پایان سال بتوانیم به همان عدد پارسال برسیم؛
خبر خوش هم اینکه در روزهای اخیر متوجه شدیم که سه مورد از این کتابهای ما هم به دور دوم کتاب سال درحوزه علمی و مهندسی رفته است که یک کتاب، از دانشکده مهندسی کامپیوتر، یک کتاب از دانشکده مهندسی و علم مواد و یک کتاب هم توسط یکی از اساتید مدعو دانشگاه شریف نوشته شده است که به نظر میرسد دو مورد از آنها را بتوانیم به جایزه کتاب سال برسانیم؛ که خب این نشان میدهد که کیفیت کار هم خوب بوده است؛ چرا که کتابهای ما اول داوری میشود و پس از آن ویرایش، صفحهآرایی و سپس شابک گرفته شده و چاپ میشود و کیفیت هر کدام از این مراحل میتواند، به اعتبار کتاب در شان دانشگاه صنعتی شریف منجر شود.
از دور که به انتشارات نگاه میکنیم، به نظر میرسد چندان میان دانشجویان شناخته شده نیست؛ برای این فکری کردید؟
متاسفانه این یکی از مشکلات ماست که دانشجوها زیاد ما را نمیشناسند و حتی خود من هم در تمام طول دورانی که در شریف بودم، تنها جایی که نرفته بودم، همین انتشارات بود که محل سابقش هم طبقه منفی یک دفتر ریاست(محل فعلی دفتر روزنامه شریف) بود.
ما یکی از پیشنهاداتمان این است که مقابل محوطه انتشارات یا هر جای پرتردد دیگری که مسئولان محترم دانشگاه صلاح بدانند، یک نمایشگاه که طرح آن هم آماده شده، راهاندازی کنیم و یک غرفهای هم برای فروش در همانجا احداث کنیم تا دانشجویان بتوانند کتاب های تازه انتشار یافته را ببینند و اگر تمایل داشتند، خریداری کنند.
پیشنهاد دوم ما این بود که مثلا برای هر کتاب یک مراسم و آیین رونمایی برگزار شود، اما نه لزونا در محل کتابخانه مرکزی یا...، بلکه مثلا هر دانشکده، مراسم رونمایی کتب اساتید خود را برگزار کند و تبلیغ و اطلاعرسانی خوبی در خصوص آن انجام شود.
یک ایده دیگر این بود که ما یک محلی را تعریف بکنیم که بعد از انتشار هر کتاب، موُلف یا مترجم کتاب حضور یابد و کتاب خود در ۳۰ دقیقه ارائه کند وپس از آن دانشجویان و کارشناسان در یک جلسه پرسش و پاسخ، این کتاب را نقد و بررسی کنند؛ که هم استاد برای چاپهای بعدی به آن نکات توجه میکند و هم دانشجو به خرید آن تشویق میشود و ماهم خلاصه موضوعات آن جلسه را در بولتن خبری خود چاپ میکنیم تا در ذهن و فکر دانشجویان نهادینه شود؛
یک پیشنهاد دیگر این بود که در هر دانشکده یک غرفه فروش یا دستگاه وندینگ کتاب آن دانشکده داشته باشد و کتاب های تازه انتشاریافته در آنها به فروش برسند.
مجموعه اینها میتواند ما را بیشتر به دانشجویان معرفی کند چرا که در حال حاضر حتی بولتن خبری ما هم به دست آنها نمیرسد و صرفا برای اساتید ایمیل و اطلاعرسانی میشود.