اوبر شرکتی نام‌آشنا در فضای پرکاربر تاکسی های آنلاین است. به تازگی گاردین بر اساس اسناد محرمانه‌ای که از اوبر که به دستش رسیده، گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد مدیران و لابی‌گران این شرکت قصد داشتند تا با جهت‌دهی تحقیقات دانشگاهی و پرداخت رقم‌های بالا به استادان دانشگاه، روایتی مثبت از عملکرد شرکت خود را به کمک مطالعات دانشگاهی به سیاستمداران و رسانه‌ها ارائه دهند و از این طریق سمت‌وسوی فرایند قانون‌گذاری را به نفع خودشان تغییر جهت دهند.
اوبر صدها هزار دلار به چند استاد برجسته دانشگاهی در اروپا و آمریکا پرداخت کرده تا گزارش‌هایی تدوین کنند که در لابی‌های این شرکت با سیاستمداران استفاده شود. اسناد محرمانه اوبر که در اختیار گاردین قرار گرفته، پرده از معاملات سودآور اوبر با چند استاد برجسته دانشگاهی برمی‌دارد که در ازای انتشار تحقیقاتی که مزیت‌های مدل کسب‌وکاری و اقتصادی اوبر را نشان می‌دهد، دستمزد دریافت کرده‌اند. این گزارش‌ها در شرایطی تدوین و انتشار یافته که اوبر در چند شهر مهم در جهان در حال نزاع با نهادهای تنظیم‌کننده و قانون‌گذار بوده است.
در واقع اوبر از روش‌هایی مشابه پویش‌های احزاب سیاسی استفاده کرده و سراغ دانشگاهیان و اندیشکده‌ها رفته تا به کمک آنان روایتی مثبت از خود تولید کند؛ روایتی با این مضمون که شرکت اوبر شغل‌هایی با درآمد خوب و مورد علاقه رانندگان ایجاد کرده، حمل‌ونقل ارزان را در اختیار مصرف‌کنندگان قرار داده و بهره‌وری را افزایش داده است. اسناد فاش‌شده نشان می‌دهد که لابی‌گران اوبر قصد داشتند از تحقیقات دانشگاهی برای ارائه به سیاستمداران و رسانه‌ها در راستای اهداف کسب‌وکاری خود بهره ببرند.
هدف اصلی استفاده از این تحقیقات، افزایش فشار برای تغییر قوانینی بوده که شرکت اوبر از اجرای آنها طفره می‌رفته است. اسناد لورفته نشان می‌دهد که اوبر که چگونه قصد داشته از کار علمی دانشگاهیان و شهرت آنها برای پیشبرد اهداف خود استفاده کند و البته آماده پرداخت چه مبالغ گزافی به آنها بوده است.
قیمتش بالاست، ولی ارزشش را دارد
قرارداد مشاوره‌ای صدهزار یورویی با پروفوسور آگوستین لندیر، ستاره نوظهور دانشکده اقتصاد دانشگاه تولوز فرانسه، نمونه‌ای از استفاده از تحقیقات دانشگاهی از سوی اوبر است. لندیر در ایمیلی که با تیم سیاست‌گذاری و ارتباطات شرکت اوبر ردوبدل کرده، پذیرفته گزارشی تهیه کند که به گفته خودش بتواند به‌طور مستقیم در تبلیغات و روابط عمومی این شرکت استفاده شود و ثابت کننده تأثیر مثبت اوبر بر اقتصاد باشد. همچنین لندیر پیشنهاد همکاری با دیوید تسمار، استاد برجسته دیگری از مدرسه تجاری برتر فرانسه (HEC) را به اوبر داده است.
در گفت‌وگوهای فوریه ۲۰۱۵، مدیران اوبر خاطرنشان کرده‌اند که اگرچه قیمت این کار بالا بوده، اما ارزشش را داشته، به‌خصوص اگر روی پیام‌های گزارش کار می‌کردند تا مطمئن شوند که با یک دید بالقوه منفی ارائه نمی‌شود. جالب آنجاست که این گزارشی زمانی منتشر شد که بحث شدیدی درباره کسانی که شغل‌شان را به‌خاطر اوبر از دست داده بودند، بین اوبر و مکرون در جریان بود. مکرون در آن زمان وزیر اقتصاد فرانسه بود و تلاش می‌کرد تا تغییرات اقتصادی را به ثمر بنشاند. به گفته یکی از اعضای تیم سیاست‌گذاری اوبر در آن زمان، یک اعتبارسنجی کمّی پیرامون انواع جدید مشاغلی که اوبر در اروپا ایجاد کرده، مخصوصا از سوی یک اقتصاددان برجسته مثل لندیر، می‌توانسته کمک بزرگی به این شرکت کند.
داده‌های وسوسه‌کننده اوبر برای لیبرال‌ها
مشخص است که داده‌های شرکت اوبر ارزش بسیار زیادی برای استادان دانشگاهی دارد، چرا که شواهد نادری را به صورت real-time از تأثیر قیمت‌ها بر بازارها به آنها ارائه می‌کند، که یکی از مسائل کلیدی برای اقتصاددانان لیبرالی به شمار می‌رود که درباره بازار آزاد بحث می‌کنند. البته مدیران اوبر نگران این موضوع بوده‌اند که کنترل نوشتن و تدوین گزارش‌ها از دست‌شان خارج شود، اما یکی از کارکنان ارشد اوبر استدلال کرده که ریسک کمی در این گزارش متوجه اوبر خواهد بود، چرا که آنها می‌توانند با لندیر پیرامون چهارچوب‌بندی مطالعه همکاری و مشارکت کنند و همچنین آنها تصمیم می‌گیرند چه داده‌هایی را با لندیر به اشتراک بگذارند.
تأکید روی مزایا، پنهان کردن معایب
یک روز قبل از انتشار مقاله لندیر و تسمار در مجله Financial Times در مارس ۲۰۱۶، گزارش مکمل دیگری برای این موضوع در این مجله نوشته شد، با این مضون که برنامه‌های تاکسی آنلاین برای جوانان فقیرتر پاریس شغل ایجاد کرده‌اند، اما محدودیت‌های نظارتی در راه است. در این مقاله تسمار از اوبر به عنوان یک تغییردهنده بازی اجتماعی یاد کرده است.
این مقاله علاوه بر لندیر و تسمار نویسنده دیگری نیز داشت؛ دانیل زومورو، اقتصاددان داخلی شرکت اوبر. با وجود اینکه استخدام او در اوبر و ارتباط مالی و مشاوره‌ای اقتصاددان‌های نویسنده مقاله با اوبر در پاورقی مقاله ذکر شده بود، اما هیچ نشانی از جزئیات پرداختی وجود نداشت. همچنین برخی از جنبه‌های مهم گزارش در پوشش رسانه‌ای شکل‌گرفته از آن، ظاهر نشدند؛ از جمله نتیجه‌گیری دانشگاهیان نویسنده مقاله درباره اینکه رانندگان اوبر که درآمد خوبی نداشته‌اند، مایل به ترک این پلتفرم هستند.
در این گزارش توضیح داده شده که چگونه این رانندگان به‌طور متوسط ۱۹٫۹۰ یورو در ساعت پرداختی دریافت کرده‌اند، اما هزینه‌های قابل‌توجهی را که رانندگان باید بپردازند، مانند کرایه ماشین، بیمه و سوخت را که باید از میانگین پرداختی، قبل از محاسبه درآمد کسر شود، در نظر نگرفته است. خلاصه این گزارش که از سوی لندیر و دیگران در توییتر بازنشر شد، عملا این بود: بیشتر بیشتر رانندگان ۲۰ یورو در ساعت، یعنی بیش از دو برابر حداقل دستمزد، درآمد دارند.
مجله Financial Times می‌گوید این مقاله براساس گزارش میدانی گسترده خودش نوشته شده و جنبه‌های منفی رانندگی برای اوبر، مثل درآمد کم را در کنار مزایای آن پوشش می‌دهد و اوبر به صورت فعالانه در آن نقشی نداشته است. لندیر و تسمار نیز می‌گویند که مشاوره پولی آنها برای اوبر اعلام‌شده و شفاف است.
در مقابل هوبرت هوران، یک کارشناس حمل‌ونقل است که منتقد طولانی مدت مدل اوبر بوده و برای مرکز استیگلر دانشگاه شیکاگو درمورد استفاده اوبر از دانشگاهیان در ایالات متحده گزارشاتی منتشر کرده است. او می‌گوید که دانشگاهیان عموما این واقعیت را نادیده می‌گیرند که اوبر میلیاردها دلار پول نقد سرمایه‌گذاران را برای یارانه دادن به رانندگان و مسافران هزینه می‌کند و عملا «پرداخت‌ها» به رانندگان با درآمد آنها یکسان نیست، به همین خاطر او استدلال می‌کند که ادعاها در مورد کیفیت شغل یا قیمت‌ها ناپایدار است.
به گفته هوران، اوبر از تکنیک‌هایی استفاده کرده که در موقعیت‌های سیاسی حزبی موفقیت‌شان را اثبات کرده‌اند، با این هدف که این باور را ایجاد کند که شرکتی که بیش از ۲۰ میلیارد پوند از دست داده، بسیار نوآورانه است و مزایای زیادی برای مصرف‌کنندگان و شهرها ایجاد کرده است.
دیگر اقتصاددان فرانسوی ی که با اوبر همکاری داشته، نیکولاس بوزو است. در جلسات قرارداد ده هزار یورویی که بین بوزو و اوبر برگزار شده، او اذعان کرده که گزارشش پتانسیل بالایی برای استفاده در رسانه‌های جریان اصلی خواهد داشت. مدیران اوبر نیز تأیید کرده‌اند که سازمان‌دهی این گزارش از طریق یک اندیشکده، به اعتبار آن خواهد افزود.
بوزو گزارش خود را برای اوبر در ژانویه ۲۰۱۶ منتشر کرد. او می‌گوید که این گزارش ادعایی ندارد که یک مطالعه آکادمیک است و پرداخت شرکت اوبر بابت آن نیز اعلام شده است. او اذعان می‌کند که قابل اعتماد بودن داده‌های مشتریان شرکتی یک ریسک بزرگ برای مطالعات اقتصادی به شمار می‌رود، اما می‌گوید که هرگز گزارش‌های خود را مطابق با نیازهای بازاریابی مشتریان تنظیم نکرده است.
رهایی از فشار، با یک گزارش معتبر دانشگاهی
در سال ۲۰۱۴ وقتی اوبر در آلمان به‌خاطر نقض مقررات تحت فشار مقامات این کشور قرار گرفته بود، پروفسور یوستوس هاوکاپ، اقتصاددان برجسته موسسه اقتصاد رقابتی در دانشگاه دوسلدورف (DICE) قبول کرد که که مطالعه‌ای در زمینه مزایای مصرف‌کنندگان از آزادسازی بازار تاکسی آلمان انجام دهد. این مطالعه با همکاری یک بازوی مشاوره‌ای از موسسه تحقیقات اقتصادی آلمان (DIW) صورت گرفت. این موسسه در ایمیل‌های داخلی مدیران اوبر به عنوان اندیشکده‌ای که بیشترین تأثیر را روی دولت فعلی آلمان دارد، توصیف شده است. این مطالعه هزینه‌ای معادل ۴۸۰۰۰ یورو به‌اضافه مالیات بر ارزش افزوده در پی داشته است.
براساس فاکتورها و توافق‌نامه‌های فاش‌شده، از دانشگاهیان انتظار می‌رفته که این مطالعه را در رویدادهای مختلف و در رسانه‌ها تبلیغ کنند. خود هاوکاپ این گزارش را در برلین و در رویدادهایی برای افراد موثر در سیاست و سیاست‌گذاران ارائه کرده است.
هاوکاپ، DICE و DIW می‌گویند با وجود اینکه داده‌های این مطالعه از سوی اوبر ارائه شده، این مطالعه استانداردهای دقیق و مستقل علمی را رعایت کرده و اوبر تأثیری روی نتایج آن نداشته است. آنها همچنین می‌گویند که این مطالعه به عنوان یک گزارش پولی برای اوبر شناسایی شده است.
مفید برای مطبوعات
یکی از اولین معاملاتی که اوبر با دانشگاهیان برجسته امضا کرد، با پروفسور آلن کروگر در دانشگاه پرینستون در ایالات متحده و در سال ۲۰۱۵ بود. کروگر مشاور ارشد اقتصادی باراک اوباما بود و به عنوان یک شخصیت مهم در افزایش حداقل دستمزد قانونی شهرت داشت، بنابراین حمایت او از تأثیر اوبر بر اشتغال، بسیار مهم به شمار می‌رفت.
فایل‌های اوبر نشان می‌دهد که کروگر برای این مطالعه حدودا ۱۰۰ هزار دلار دریافت کرده بود؛ مطالعه‌ای که به‌طور گسترده از آن استفاده شد تا نشان دهد اوبر اتفاقا به این دلیل که خارج از قوانین عمل کرده، توانسته مشاغل خوبی ایجاد کند. ایمیل‌های داخلی اوبر به این نکته اشاره می‌کند که او «برای مطبوعات مفید بود».
این مطالعه جنجال‌های زیادی برانگیخت. کروگر که در سال ۲۰۱۹ درگذشت، مشاوره پولی خود برای اوبر را تصدیق کرد، اما هرگز نگفت چقدر به او دستمزد داده شده است. سایر دانشگاهیان هم گفتند که نتیجه‌گیری آن قابل بررسی مجدد نیست، زیرا داده‌های آن به صورت عمومی به اشتراک گذاشته نشده است.
اوبر در واکنش به این مسائل گفته که دادن دسترسی داده‌هایش به محققان بینش‌های مهمی در مورد ماهیت همیشه در حال تغییر کار و حمل‌ونقل، به همراه داشته و اگر جایی به دانشگاهیان پولی داده، همواره غیرمحرمانه و آشکار بوده است. همچنین مجموعه داده‌های اوبر برای افرادی که می‌خواهند تحقیقات را بررسی کنند، در صورت امضای قرارداد استفاده از داده‌ها، در دسترس است.
منبع: گاردین
