خوشه به خوشه، چرخی در پاک علم و فناوری
ساخت اهرم شاید اولین دستاورد بشر برای ساده‌تر کردن امور روزانه بود و بعد از آن قدم‌به‌قدم با کنار هم گذاشتن وسایل ساده و چرخ‌دنده‌ها، پیچیده‌ترین ماشین‌آلات را ساخت. سنگ بنای حرکت و صنعت امروزه، همین ماشین‌آلاتی هستند که شکل‌های ساده و متنوع تا پیچیده آن را می‌توانیم اطرافمان هم پیدا کنیم.
خوشه ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته که فرایند ساخت و قطعات کوچک و بزرگ را شامل می‌شود، یکی از وسیع‌ترین حوزه‌ها بین فناوری‌هاست و بخش‌های زیادی در این خوشه قرار می‌گیرند. این خوشه حتی تجهیزات نفت و گاز و تجهیزات پیشرفته هسته‌ای را هم در بر می‌گیرد. اگر به ساخت ربات‌های هوشمند علاقه‌مند هستید باید در این خوشه به دنبال آن باشید.
وقتی هم از ماشین حرف می‌زنیم قطعاً یکی از آن‌ها ماشین‌آلات سنگینی هستند که ستون‌های اصلی صنایع امروز را تشکیل می‌دهند، بدون این ماشین‌آلات سنگین، مثل دستگاه‌های حفاری، بولدوزرها، جرثقیل‌ها، لودرها انجام عملیات در مقیاس بزرگ و کنترل مواد سنگین ممکن نیست؛ مخصوصاً صنعت ساخت‌وساز، معدن و حمل‌ونقل، وظایفی مانند حفاری، کنترل مواد و حمل‌ونقل آسان، به عهده این ماشین‌هاست.
اما ماده خامی که به دست کارخانه می‌رسد، باید به شکل‌های متنوعی، از موتور ماشین تا یک دستگیره ساده در، تبدیل شود و اینجاست که ماشین‌های ابزار، کمک ما می‌کنند. دستگاه‌های تراش، فرز، حفاری و سنگ‌زنی از این دسته هستند و در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا و تولید دقیق مورداستفاده قرار می‌گیرند و عملیات دقیق برش، شکل‌دهی و حفاری را امکان‌پذیر می‌کنند.
با تحولی که در فرایندهای صنعتی به وجود آمده و عملکرد، دقت و ایمنی افزایش پیدا کرده، برای همین از ربات‌های صنعتی به‌عنوان ماشین‌های قابل‌برنامه‌ریزی استفاده می‌کنند تا وظایف تکراری یا خطرناکی را بادقت بالا انجام دهند و در خطوط تولید، جوشکاری، نقاشی و بسته‌بندی از دقت و ایمنی آن‌ها استفاده کنیم. سیستم‌های اتوماسیون، مانند کنترل‌کننده‌های منطقی برنامه‌پذیر (PLC) و سیستم‌های کانوایر، عملیات تولید را ساده‌تر می‌کنند، دخالت انسان را کاهش و بهره‌وری را افزایش می‌دهند.
معمولاً برای تولید در تیراژ پایین، از تولید افزایشی که معمولاً با چاپ سه‌بعدی شناخته می‌شود، استفاده می‌کنند. استفاده از این روش در سال‌های اخیر شتاب قابل‌توجهی پیدا کرده است. اشیای سه‌بعدی با استفاده از لایه‌بندی مواد بر اساس طرح‌های دیجیتالی که به چاپگرها داده می‌شود، در نمونه‌سازی و شکل‌دهی و تولید دسته‌های کوچک به کار می‌روند و باقابلیت سفارشی‌سازی، زمان دستیابی به محصول را سریع‌تر می‌کنند و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها می‌شوند.
در این خوشه دستگاه‌های مختلفی هم برای جابه‌جایی، ذخیره‌سازی و حمل‌ونقل مواد در داخل واحدهای تولیدی استفاده می‌شوند. معمولاً به آن‌ها تجهیزات انبارداری و سازمان‌دهی مواد می‌گویند و شامل لیفتراک‌ها، کانوایرها، جک‌های پالت و خودروهای هدایت شده خودکار (AGV) می‌شوند که لجستیک را بهینه‌سازی می‌کنند و جریان مواد و عملیات انبارداری را بهبود می‌بخشند.
تهویه، گرمایش و سرمایش که در محیط‌های صنعتی برای کنترل دما، رطوبت و جریان هوا نقش مهمی دارند، به‌عنوان سیستم‌های صنعتی HVAC شناخته می‌شوند. این سیستم‌ها شامل واحدهای گرمایش، سرمایش، تهویه و هوادهی هستند که با همکاری یکدیگر، محیط‌های کاری را برای کارکنان و تجهیزات صنعتی مناسب می‌سازند و در محیط‌های آزمایشگاهی با دقت بالا مهم‌تر هم می‌شوند.
شاید اول به ذهن کسی نیاید؛ ولی ژنراتورها، توربین‌ها و موتورها که برای تولید برق در عملیات صنعتی استفاده می‌شوند هم جزو این خوشه هستند. این ژنراتورها توسط منابع مختلفی مانند سوخت‌های فسیلی، انرژی‌های تجدیدپذیر و یا سیستم‌های تولید ترکیبی حرارت و برق (CHP) تغذیه شوند. این مدل تجهیزات، تأمین برق قابل‌اعتماد و بدون وقفه را فراهم می‌کنند و به عملیات تولید کمک می‌کنند که با وسایل و تجهیزات روتین ممکن نیست.
اما چیزی که امنیت را در فعالیت‌های صنعتی به وجود می‌آورد، استفاده از تجهیزات ایمنی صنعتی است. تأمین ایمنی کارکنان و کاهش خطرات شغلی بسیار مهم است و شامل تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مانند کلاه، عینک ایمنی، دستکش‌ها و لباس محافظ می‌شود. علاوه بر این، دستگاه‌های ایمنی مانند سیستم‌های اطفای حریق، دکتور گاز و ابزارهای ارگونومیک به حفظ محیط کار ایمن کمک می‌کنند.
در پارک شریف، شرکت‌های موفقی در زمینه تولید ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته مستقر هستند. شرکت مهندسی فرایند و انرژی فران با مدیریت علیرضا بلموری افشار، گروه ماشین‌های هوشمند تنسور با مدیریت ساسان محمدی، رباتیک شریف با مدیریت دکتر طلایزادگان، طراحی سیستم و اتوماسیون دورعلی با مدیریت دکتر دورعلی، آرمان توربین شریف با مدیریت محمد حجتی، آبتین توسعه بیکران با مدیریت مینا اسماعیلی، انرژی آسای شریف با مدیریت امیرحسین ربیعی برخی از نمونه‌های رشدیافته در این حوزه هستند که توانسته‌اند برخی از نیازمندی‌های کشور در این زمینه را برطرف کنند.
