آخر هفته گذشته گاردین گزارشی درباره شرکت‌های فعال در حوزه سوخت‌های فسیلی را منتشر کرد که بازتاب رسانه‌ای گسترده‌ای داشت. در این گزارش بیست شرکتی که یک سوم از کل کربن‌دی‌اکسید رها شده در جو را تولیده کرده‌اند، معرفی شده‌اند. حتی جرمی کوربین، رهبر حزب کارگر انگلیس نیز در توییتی با اشاره به این گزارش گاردین به تخریبی که از فعالیت‌های صنعتی به محیط زیست وارد می‌کنند، انتقاد کرد. این گزارش در حالی منتشر می‌شود که خیلی از این شرکت‌های فعال در حوزه‌های نفت و گاز خودشان را حامی محیط زیست معرفی کرده و مردم را به اقداماتی کوچک برای نجات کره زمین تشویق می‌کنند.اطلاعات جدید نشان می‌دهد که چطور شرکت‌های فعال در حوزه سوخت‌های فسیلی بحران آب‌وهوایی را گسترش داده‌اند، با اینکه از خطرات احتمالی اقدامات خود خبر داشته‌اند.
اطلاعات جدید نشان می‌دهد که چطور شرکت‌های فعال در حوزه سوخت‌های فسیلی بحران آب‌وهوایی را گسترش داده‌اند، با اینکه از خطرات احتمالی اقدامات خود خبر داشته‌اند.
گاردین نام بیست شرکت فعال در حوزه سوخت‌های فسیلی را منتشر کرده که سوء استفاده بی‌پایان آنها از زغال سنگ، نفت و گاز موجب رهاسازی یک‌سوم از کل گازهای گلخانه‌ای در دنیای امروز شده است. اطلاعات جدیدی که از محققان معروف دنیا به گاردین رسیده افشا می‌کند که چطور این شرکت‌های دولتی و چند ملیتیِ هم‌پیمان مشکلات محیط‌زیستی را افزایش داده و آینده بشر را به خطر انداخته‌اند. همچنین جزئیاتی وجود دارد که به ما نشان می‌دهد با وجود آگاهی که از اثرات مخرب این صنعت بر سیاره زمین داشته‌اند، چگونه به اقدامات خود در این زمینه ادامه داده‌اند.
این تحلیل و بررسی از سوی ریچارد هیدز، مدیر انستیتیو پاسخگوی آب‌وهوایی در آمریکا (یک وزنه قوی در دنیای محیط‌زیست که مسئول اندازهگیری معضلات آب‌وهوایی است) برآورد کرده که شرکت‌های جهانی چه مقدار از منابع زمین را استخراج کرده‌اند و از سال 1965 چه مقدار از مسئولیت رهاسازی این سوخت‌های فسیلی در محیط زیست با این شرکت‌ها بوده است، یعنی از زمانی که گفته‌های متخصصان در زمینه اثرات آب‌وهواییِ سوخت‌های فسیلی مورد تأیید صنعتگران و سیاستمداران قرار گرفت.
این بیست کمپانی به تنهایی 35% از کل کربن‌دی‌اکسید و متانی را که صنایع انرژی دنیا تولید کرده به خود اختصاص داده‌اند؛ این مقدار یعنی 480 میلیارد تن کربن‌دی‌اکسید از سال 1965.
این شرکت‌ها شامل شرکت‌های خصوصی از جمله Chervon، Exxon، BP و Shell و شرکت‌های دولتی از جمله آرامکو و گازپروم می‌شود. Chevron اولین شرکت خصوصی در این زمینه است و سه شرکت دیگر نام برده‌شده هم با اختلاف اندک با آن در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این چهار شرکت به تنهایی 10% از کل کربن‌دی‌اکسید دنیا را از سال 1965 تاکنون تولید کرده‌اند.
دوازده نمونه از بیست شرکت گفته‌شده دولتی‌اند و در مجموع مسئول 20% از کل رهاسازی گازهای گلخانه‌ای در جو در همین بازه زمانی هستند. مهم‌ترین شرکت دولتی آلوده‌کننده آرامکوی عربستان صعودی است که به تنهایی 4.38% از کل کربن‌دی‌اکسید تولیدشده را به خود اختصاص می‌دهد.
مایکل من، یکی از دانشمندان و رهبران جنبش آب‌وهوایی در دنیا می‌گوید یافته‌ها به ما نشان می‌دهد که جرقه‌ای در زمینه بحث در مورد نقش شرکت‌های فعال در حوزه سوخت‌های فسیلی به وجود آمده و همین موضوع قراراست رهبران دنیا را در اجلاس پیش روی شیلی گرد هم آورد؛ اجلاسی در ماه دسامبر که به احتمال زیاد موضوع اصلی آن بحث در مورد انجام اقدامات فوری به منظور کنترل فعالیت‌های این شرکت‌هاست.
«تراژدی بزرگ قضیه بحران آب‌وهوایی این است که هفت و نیم میلیارد انسان باید هزینه پرداخت کنند تا تعدادی سرمایه‌دار که منافع‌شان صرفا در آلوده‌کردن است، بتوانند به سودهای رکوردی خودشان ادامه دهند. این یک شکست بزرگ اخلاقی است که سیستم سیاسی ما اجازه بروز آن را داده است.»
آنهایی که فهرست آلوده‌کنندگان جهانی را آماده کرده‌اند، از گزارش‌های سالانه تولید نفت، گاز طبیعی و زغال سنگ استفاده کرده و سپس حساب کرده‌اند که چه مقدار از کربن‌دی‌اکسید و متان حاصل از سوخت تولیدی در طول زنجیره تولید از استخراج تا استفاده نهایی رها می‌شود.
آنها دریافتند 90% از این رهاسازی‌هایی که عامل‌شان این بیست شرکت هستند، حاصل استفاده مردم از محصولات آنهاست؛ محصولاتی که شامل بنزین، سوخت جت‌ها، گاز طبیعی و زغال سنگ‌های گرمازا می‌شود. فقط یک‌درصد از این قبیل آلودگی‌ها ناشی از استخراج، بهره‌وری و حمل‌ونقل است.
گاردین این بیست کمپانی را که در فهرست آلوده‌کننده‌ها آمده‌اند، دنبال و از آنها در مورد این موضوعات سوالاتی را مطرح کرده است. هشت مورد از آنها جواب داده‌اند. بعضی از آنها این‌گونه بحث می‌کردند که آنها مسئول این موضوع نیستند که خریداران، گاز و نفت و زغال سنگ استخراج‌شده آنها را به چه صورت استفاده می‌کنند. بعضی دیگر این ادعا را مطرح کردند که اثرات محیط‌زیستی سوخت‌های فسیلی ناشی از سال‌های قبل از 1960 است یا اینکه آنها اقداماتی را در جهت محدودکردن فعالیت‌هایشان انجام داده‌اند.
همه آنها مشخصا می‌گفتند علوم آب‌وهوایی را قبول دارند و بعضی ادعا می‌کردند از اهداف تعیین‌شده در قرارداد پاریس حمایت می‌کنند. این قرارداد مفادی برای کاهش رهاسازی گازهای گلخانه‌ای و نگهداشتن مقدار فعلی افزایش 1.5 درجه سانتیگرادی هوا طی این سال‌های صنعتی‌شدن دارد.
همگی شرکت‌ها اشاره کردند که تلاش‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در زمینه منابع انرژی تجدیدپذیر و کم‌کربن انجام داده‌اند و می‌گفتند شرکت‌های سوخت فسیلی نقش بسزایی در حل معضل آب‌وهوایی دارند. پتروچین هم می‌گوید یک شرکت متفاوت از پترولیوم ملی چین است و بنابراین هیچ تأثیر یا مسئولیتی درباه این موضوع تاریخی ندارد.
آخرین تحقیقات که بر اساس کارهای هید و تیمش انجام شده، به نقش تاریخی کمپانی‌های سوخت فسیلی در تشدید بحران آب‌وهوایی نگاهی انداخته است.
اثرات رهاسازی گازهای گلخانه‌ای ناشی از مصرف زغال سنگ، نفت و گاز بسیار زیاد است. بنا بر تحقیق منتشرشده در سال 2017 از سوی فرامحاف (فعال در اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند) کربن‌دی‌اکسید و متان رهاشده از 90 تولیدکننده بزرگ کربن، علت تقریبا نصف افزایش درجه زمین و نزدیک به یک‌سوم افزایش سطح اقیانوس‌ها بین سال‌های 1880تا 2010 است. دانشمندان میگویند این مسأله فراتر از «فرضیه مسئولیت تاریخی کمپانی‌ها برای تغییرات آب‌وهوایی است.»
هید می‌گوید: «این شرکت‌ها و محصولات‌شان به‌طور محسوس مسئول معضلات آب‌وهوایی هستند و به‌صورت همه‌جانبه‌ای اقدامات ملی و جهانی را در این زمینه برای دهه‌ها به تأخیر انداخته‌اند و دیگر نمی‌توانند پشت این نقاب پنهان شوند که خریداران ما مسئول این اثرات مخربند. شرکت‌های مشاور در زمینه نفت، گاز و زغال سنگ پیشرفت در این زمینه را بر هم می‌زنند و با توصیه‌های غیرعلمی‌شان مبنی بر توجه به سرمایه زیاد و تخصص فنی و اصول اخلاقی، مانع تغییر رویکرد به سمت دنیای بدون کربن می‌شوند.»
هید می‌گوید سال 1965 به‌عنوان نقطه شروع این اطلاعات جدید انتخاب شد، زیرا بررسی‌های جدید افشا کرده بودند سطح واقعی اثرات محیط‌زیستی سوخت‌های فسیلی از سوی صنعتگران و دولتمردان به‌خصوص در ایالات متحده درک شده است. در نوامبر 1965 لیندون جانسون، رئیس‌جمهور وقت گزارشی را که از سوی کمیته مشورتی- علمی رئیس‌جمهور تهیه شده بود، منتشر کرد. این گزارش اثرات احتمالی ادامه تولید سوخت‌های فسیلی بر گرمایش زمین را بررسی کرده بود.
در همان سال رئیس انستیتوی نفت آمریکا در گردهمایی سالانه‌شان می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین پیش‌بینی‌هایی که گزارش رئیس‌جمهور مطرح می‌کند، این است که کربن‌دی‌اکسید آزادشده ناشی از سوزاندن نفت، زغال سنگ و گاز طبیعی اگر با همین روند تا سال 2000 ادامه پیدا کند، تعادل گرمایی به گونه‌ای تغییر می‌کند که موجب تغییرات مهمی در آب‌وهوا می‌شود. تغییراتی که از اراده محلی و یا حتی ملی هم خارج می‌شود.»
هید اضافه می‌کند: «خطر بالقوه تغییرات آب‌وهوایی ناشی از ادامه استفاده مردم از محصولات این کمپانی‌ها از اواخر 1950 به بعد بود. شرکت‌های بزرگ و کمپانی‌های صنعتی از این موضوع آگاه بودند یا شاید لجبازانه بی‌توجهی می‌کردند.»
این تحقیق با هدف مقصر دانستن این کمپانی‌ها برای رهاسازی کربن صورت گرفت و بحث‌های عمومی و سیاسی را باید از توجه صرف به مسئولیت‌های فردی دور کرد. بر اساس هشداری که اتحادیه اروپا در سال 2018 ارائه داد، جهان فقط دوازده سال برای جلوگیری از اثرات مخرب گرمایش زمین و محدود کردن این مقدار افزایش 1.5 درجه سانتیگراد فرصت دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از بدترین متهمان، شرکت‌های معروفی در سطح جهان هستند و میلیاردها پوند صرف لابی‌کردن با حکومت‌ها و تلاش برای ترسیم چهره خود به‌عنوان مدافعان محیط زیست می‌کنند. تحقیقی تازه دیگری نشان می‌دهد پنج شرکت بزرگ مبادله‌کننده نفت و گاز سالانه دویست میلیون دلار برای لابی‌کردن با حکومت‌ها جهت به تأخیر انداختن، کنترل و مختل کردن سیاست‌های مقابله با تغییرات اقلیمی هزینه می‌کنند.
هید می‌گوید: «این کمپانی‌ها مسئولیت مهم، اخلاقی، مالی و قانونی برای بحران اقلیمی دارند و باید دغدغه‌ای کافی برای حل بحران به وجود آمده داشته باشند.»
او اضافه می‌کند: «حتی اگر خریداران جهانی اعم از افراد و شرکت‌های بزرگ رهاکننده نهایی کربن‌دی‌اکسید باشند، انستیتیو پاسخگوی آب‌وهوا در حال توجه به آن دسته از کمپانی‌های سوخت فسیلی است که به نظر ما اقداماتی را در جهت کاهش رهاسازی کربن و حرکت به سمت سوخت‌های بدون کربن انجام داده‌اند.»
