در ایام انتخاب رشته دانشگاهِ امسال، در کانال روزنامه یک نظرسنجی انجام دادیم تا نگاه دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه به دوره کارشناسی را بهتر بشناسیم. در این نظرسنجی اینترنتی 385 نفر شرکت کردند. یکی از مواردی که در تفسیر این نظرسنجی باید بدان توجه کرد، احتمال مشارکت بیشتر معترضین و ناراضیان است که دوست دارند، صدا و نظرشان را بیان کنند، البته از آنجا که این ناراضیان احتمالا از محیط دانشگاه ناراضی‌اند، از محیط‌های نزدیک به دانشگاه هم فاصله می‌گیرند و احتمال اینکه نتایج نظرسنجی را ببینند برای آنها کمتر است.
توزیع رشته شرکت‌کنندگان؛ آنچه در نمودار به راحتی قابل دیدن است، حضور پرشور بچه‌های مهندسی شیمی است که البته چون تکراری است، نیازی به هیچ توضیح و تفسیر ندارد. مشارکت بقیه رشته‌ها مطابق با وضع جذب دانشجو در دوره کارشناسی است. همچنین لازم است درباره پراکندگی ورودی این افراد نیز بگوییم که 112 نفر، ورودی سال 97 هستند، 90 نفر در سال 96 وارد دانشگاه شده‌اند و 57 و 54 نفر نیز به ترتیب ورودی سال 95 و 94 هستند. مابقی که 72 نفر هستند، ورودی‌های سال 93 و ماقبل از آن هستند. این ورودی‌ها احتمالا به بازار کار نیز وارده شده‌اند و شواهد آنان می‌تواند از این جهت اهمیت داشته باشد.
کامپیوتر دوست‌داشتنی
از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی پرسیدیم که بدون توجه به رتبه، چه رشته‌ای را انتخاب می‌کنید. محبوب‌ترین رشته برای انتخاب اول مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی، مهندسی کامپیوتر بود که 29درصد افراد آن را انتخاب کردند. پس از این رشته، مهندسی صنایع قرار دارد که 13درصد افراد به آن علاقه دارند و رتبه سوم، فیزیک است که توانسته است دل 11درصد از اعضای این جامعه نظرسنجی را برباید. در انتهای این جدول نیز رشته‌های شیمی، دریا، عمران و مواد قرار دارند که مجموعا توانسته‌اند گزینه اول 5درصد از مشارکت‌کنندگان باشند.
اگر گزینه دوم مشارکت‌کنندگان را نیز وارد کنیم، رتبه اول و دوم تفاوتی نمی‌کند اما علوم کامپیوتر و برق با 9.2درصد از کل دو گزینه، در رده سوم مشترک قرار می‌گیرند. نکته جالب آن است که مهندسی کامپیوتر و صنایع نیز سهم‌شان از کل گزینه‌ها در این حالت کمتر شده است. شیمی، دریا و مواد در این حالت در انتهای جدول هستند. حدود 5درصد از شرکت‌کنندگان نیز به رشته‌هایی نظیر معماری، معدن و... علاقه دارند که در شریف ارائه نمی‌شود.
ازش راضی‌ام
ضرب‌المثل معروفی هست که می‌گوید بیرونش دیگران را کشته، داخلش خودمان را. این عبارت زمانی به کار می‌رود که از بیرون، شرایط جذاب است اما کسانی که از نزدیک در شرایط قرار دارند، از آن ناراضی‌اند. برای اینکه ببینیم رضایت از رشته‌ها چگونه است، به مقایسه رشته تحصیلی حال حاضر دانشجویان با رشته محبوب آنها اقدام می‌کنیم و اگر این رشته با رشته تحصیلی اکنون یکی باشد، آن را نشانه‌ای از رضایت از رشته می‌نامیم و توجه داریم که اگر متفاوت بود، لزوما به معنای پشیمانی از رشته تحصیلی نیست زیرا ممکن است در انتخاب رشته واقعی هم مشارکت‌کنندگان در اولین رشته محل علاقه‌شان قبول نشده باشند.
بیشترین نرخ مربوط به مهندسی کامپیوتر است که بیش از 90درصد افراد شرکت‌کننده از این رشته در این نظرسنجی اعلام کردند که در صورتی که دوباره در کنکور شرکت کنند، این رشته را انتخاب خواهند کرد. پس از آن رشته‌های ریاضی، فیزیک و مهندسی صنایع حضور دارند که نشان می‌دهد علوم‌پایه‌ای‌ها اوضاع خوبی دارند و با رشته‌هایشان حال می‌کنند (اگرچه شیمی در نیمه پایین جدول است). حضور صنایع هم نشان می‌دهد که بازار کار خوب این رشته، رضایت از رشته را بالا برده است. حضور رشته‌های عمران، دریا و هوافضا در انتهای جدول نیز نشان می‌دهد که اوضاع برای این رشته‌ها چندان دوست‌داشتنی نیست.
مواد را دریابید
برای آنکه مطمئن شویم، تک‌رشته‌های محبوب سبب نشده‌اند، رشته فعلی دانشجویان از انتخاب‌شدن باز بمانند از رشته دوم انتخابی هم کمک می‌گیریم و آن را نیز قبول می‌کنیم. یعنی این‌بار رضایت از رشته را بدین شکل تعریف می‌کنیم که رشته تحصیلی‌شان بین دو گزینه اول دانشجویان در انتخاب رشته باشد. در این حالت، بالاترین نرخ رضایت از رشته مربوط به مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر است که بالاتر از 90درصد دانشجویانشان، رشته خود را در یکی از دو گزینه خود قرار می‌دهند. پس از آن نیز ریاضی و فیزیک و صنایع قرار می‌گیرند که وضعیت خوب این رشته‌ها را برای دانشجویانش نشان می‌دهد. اما در انتهای جدول، رشته مواد قرار دارد که تنها رشته‌ای است که نیمی از دانشجویانش، این رشته را حتی در دو گزینه اول خود قرار نداده‌اند. نکته جالب درباره مواد این است که در حالت تک‌گزینه‌ای در سه گزینه انتهایی حضور ندارد اما وقتی فضا تغییر می‌کند، در قعر قرار می‌گیرد. بالاتر از این رشته نیز رشته‌های شیمی، عمران و هوافضا قرار دارند.
دوباره شریف؟
در مقابل این سوال که آیا شریف را دوباره انتخاب می‌کنی یا نه، 7درصد جواب داده‌اند که اصلا. 24درصد نیز گفته‌اند احتمالا و مابقی که نزدیک به 69درصد از جمعیت کل هستند، می‌گویند حتما. در این میان تفاوت مشهودی میان دانشجویان در ورودی‌های مختلف مشاهده نمی‌شود مگر برای دانشجویان سال نود و پنج. در این گروه، هم کسانی که گفته‌اند «اصلا» تعدادشان بالا است و هم کسانی که به احتمالا رای داده‌اند. نتیجه هم آن شده است که در میان این گروه، تنها 54درصد حتما شریف را انتخاب می‌کنند و 12درصد هم اصلا شریف را در گزینه‌هایشان نمی‌گذارند.
در میان رشته‌های تحصیلی نیز گروهی که بیشترین درصد یعنی «حتما» را ثبت کرده‌اند، ریاضی است که 85درصد حتما شریف را انتخاب می‌کنند و هیچکس هم نبوده که مصمم باشد به شریف نیاید. کمترین عدد در این زمینه هم مربوط به رشته‌های شیمی و مواد است که 40 و 46درصد از آنان حتما به شریف می‌آیند. البته بقیه دانشجویان شیمی احتمالا به شریف می‌آیند اما 20درصد از دانشجویان مواد در این نظرسنجی، گفته‌اند اصلا به شریف نمی‌آیند. بعد از این گروه هم 11درصد از دانشجویان دریا تصمیم دارند شریف را انتخاب نکنند. جالب‌ترین قسمت این نمودار اما رضایت دانشجویان صنایع از دانشگاه است. 10درصد آنها نیز به شریف اصلا نمی‌آیند و تنها 64درصد حتما به شریف می‌آیند. این در حالی است که رضایت دانشجویان صنایع از رشته‌شان بالاست.
موفقیت از مسیر دانشگاه
آخرین سوالی که از مشارکت‌کنندگان پرسیدیم آن است که ممکن بود غیر از انتخاب رشته در کنکور ریاضی فیزیک کار دیگری انجام دهی؟ نزدیک به 80درصد از ورودی‌های 97 و 96 دانشگاه می‌گویند که نه، همین راه را دوباره انتخاب می‌کنند. این عدد برای دانشجویان سال 95 و 94 به 60 درصد می‌رسد و از ورودی‌های 93 و قبل از آن، تنها 55درصد تصمیم خود قبل از کنکور را تغییر نمی‌دهند. البته این کاهش حضور در کنکور ریاضی به معنای ناامیدی از دانشگاه نیست، زیرا از مشارکت‌کنندگان تنها حدود 5درصد کلا دانشگاه را انتخاب نمی‌کنند و البته در میان ورودی‌های متفاوت، تفاوت جدی در این نرخ وجود ندارد. با قدیمی‌تر شدن ورودی‌ها، انتخاب کنکور تجربی و انسانی رشد کرده است و جالب آنکه برخلاف حدس اولیه که به خاطر پزشکی ممکن است دانشجویان به کنکور تجربی گرایش داشته باشند، اختلاف جدی در میان این دو کنکور مشهود نیست.
محمد ملانوری
