بیت‌کوین، تسلا، توییتر، مریخ،X Æ A-Xii و امبر هرد. این کلمات شما را یاد چه کسی می‌اندازد؟ البته این، همه او نیست. قطعا هم بنا نداریم که درمورد امبر هرد در صفحه اف‌یک بنویسیم. در روزهایی که منتظریم ببینیم آخر صیان‌تمان می‌کنند یا نه و اگر می‌کنند چقدر می‌کنند، می‌خواهیم از اینترنت ماهواره‌ای صحبت کنیم؛ starlink. یکی دیگر از لیست بلند پروژه‌های بلندپروازانه فرد مذکور، که امروز آن‌چنان هم دور از دسترس و عجیب نیست.
مدتی قبل، ایلان ماسک در یک توییت از تأیید استارلینک در نیجریه و موزامبیک خبر داد. فرایند اجرای استارلینک در نیجریه، از سال ۲۰۲۱ شروع شده بود و اخیرا SpaceXتوانسته با NCC که مسئول ارتباطات در نیجریه است درمورد استارلینک به توافق برسد، اما استارلینک چیست و چه چیزی به دنیای امروز اضافه می‌کند؟ پروژه‌ای که تا سال ۲۰۲۰، ۸۸۵ میلیون دلار روی آن سرمایه‌گذاری شده است.
اینترنت پرسرعت برای همه
سال ۲۰۱۶ بود که Shotwell، رئیس اسپیس‌ایکس گفت: «اگر می‌خواهید یک میلیون نفر روی مریخ داشته باشید، بهتر است راه ارتباطی مناسبی برای آنها فراهم کنید. به نظر نمی‌رسد که آنها تمایلی به استفاده از رادیوهای قدیمی برای ارتباط داشته باشند، آنها روی مریخ هم گوشی‌های اندروید و ios خود را می‌خواهند». این صحبت‌ها، خبر از برنامه‌ی بلندمدت شرکت برای استارلینک می‌دهد.
توسعه چنین شبکه‌ای، از سال ۲۰۱۵ آغاز شد و اولین پرتاب موفق خود و قرارگیری ماهواره در مدار را در سال ۲۰۱۸ تجربه کرد. از آن زمان، اسپیس‌ایکس ماهواره‌های زیادی را در مدار قرار داده است، به‌طوری که اکنون تعداد ماهواره‌های این شرکت در مدار، با احتساب ۵۳ ماهواره‌ای که در ماه آپریل امسال پرتاب شدند، به ۲۳۸۸ ماهواره می‌رسد. هدف از استارلینک، ارائه اینترنت ماهواره‌ای، به تمام نقاط دنیا، علی‌الخصوص نقاطی‌ست که دسترسی به اینترنت در آنها با روش‌های کنونی چالشی‌ست. در وب‌سایت اسپیس‌ایکس بیان شده که با عدم محدودیت به زیرساخت‌های سنتی، استارلینک می‌تواند به نقاطی که اینترنت یا قابل اتکا و یا اصلا در دسترس نیست، اینترنت پرسرعت ارائه کند. برای دریافت اینترنت هم تنها باید یک دیش داشته باشید تا با اتصال به یکی از هزاران ماهواره اسپیس‌ایکس، استارلینک برای شما اینترنت پرسرعت را فراهم کند. حتی اپلیکیشن‌هایی برای گوشی طراحی شده تا به شما در تنظیم دیش ماهواره خود کمک کند، به این صورت که با استفاده از دوربین گوشی، آسمان محلی که می‌خواهید دیش را نصب کنید اسکن می‌کنید، سپس اپلیکیشن به شما می‌گوید که با چه زاویه‌ای و به چه شکل دیش خود را تنظیم کنید. تصاویر زیر، بخش‌هایی از مراحل کار با اپلیکیشن استارلینک است.
بعد از اسکن آسمان، اپلیکیشن به شما اطلاعاتی در مورد مکان و زاویه‌ای که باید دیش را تنظیم کنید می‌دهد.
در تصاویر بالا، نواحی قرمز رنگ، نشان‌دهنده بخش‌هایی از آسمان است که با درختان پوشیده شده و برای تنظیم دیش مناسب نیستند.
واقعا سریع
اما استارلینک چقدر سریع است؟ بر اساس آمار سایت Okala که یک سایت بررسی سرعت اینترنت است، در سال ۲۰۲۱ استارلینک سرعت دانلود ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه در ۱۵ کشور مختلف را ارائه داده است. در آمریکا، سرعت اینترنت استارلینک، ۱۰۵ مگابیت برای دانلود و ۱۲ مگابیت برای آپلود گزارش شده که ۵ تا ۶ برابر سریع‌تر از سرویس شرکت‌های مشابهی‌ست که اینترنت ماهواره‌ای در آمریکا ارائه می‌دهند. به گفته‌ی وب‌سایت استارلینک، سرویس اینترنت با تأخیر ۲۰ تا ۴۰ میلی‌ثانیه‌ای در دسترس خواهد بود که با افزایش تعداد ماهواره‌ها و همچنین بهبود سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، این عدد بهتر نیز خواهد شد. ماسک نیز سال گذشته در توییتی اعلام کرده بود که تا پایان سال ۲۰۲۱ سرعت اینترنت به ۳۰۰ مگابیت بر ثانیه نیز خواهد رسید.
ناهار مجانی وجود ندارد
تا این‌جا به نظر همه چیز خوب می‌آید. احتمالا مشکوک شده‌اید که باید یک جای کار بلنگد. شک‌تان درست است. بیایید به این سوال پاسخ دهیم که اینترنت استارلینک چقدر برایمان آب می‌خورد. برای سفارش سرویس در ابتدا، و همین‌طور به‌طور ماهانه، باید ۱۱۰ دلار بپردازید. به علاوه، با پرداخت ۵۹۹ دلار، تمام سخت‌افزار و لوازم لازم برای راه‌اندازی و دسترسی به اینترنت استارلینک در اختیارتان قرار می‌گیرد. برای بعضی از مناطق نیز، ۵۰ دلار دیگر به این مبلغ اضافه می‌شود تا تجهیزات لازم به دست شما برسد. البته این نکته لازم به ذکر است که به گفته اسپیس‌ایکس، سفارش‌های جدید، احتمالا تا پایان ۲۰۲۳ نیز به دست مشتریان نخواهد رسید. مشخصا ۱۱۰ دلار ماهانه برای چنین اینترنتی قیمت مناسبی نیست. برای این که شهود بهتری از این عدد پیدا کنید، قیمت اینترنت فیبر در آمریکا به طور میانگین ۵۹ دلار است.
در هماهنگی با دولت‌ها
هم‌اکنون دسترسی سراسری به اینترنت استارلینک در دنیا وجود ندارد، هرچند که ایلان ماسک پیش‌تر گفته بود امیدوار است استارلینک در تمامی کشورهایی که به اسپیس‌ایکس دسترسی قانونی بدهند، اجرا شود، یعنی استارلینک قرار نیست به شکلی مرموز و مخفیانه به نقاط مختلف جهان اینترنت برساند. مثل تمامی Internet Service Providerهای فعلی در دنیا، استارلینک با همکاری کشورها این پروژه را در آن کشور قابل استفاده می‌کند. پس اگر امیدوار شدید که در روزهای پساصیانت و یا قطعی اینترنت، استارلینک به کمک شما بیاید، متأسفانه باید ذوق‌تان را کور کنم.
نبرد اطلاعاتی نیز در جنگ‌های امروزی جایی برای خود دست‌وپا کرده است. ردپایی از استارلینک در جنگ روسیه و اوکراین نیز مشاهده شد. طبق اخبار و گفته‌هایی که از این جنگ از منابع و اشخاص مختلف بیان شده، ساعاتی قبل از شروع حمله روسیه، ابتدا تمام سرویس‌های ارتباطی اوکراین دچار اختلال شدند. با درخواست رهبران اوکراین از دنیا برای اتصال دوباره ارتباطات، اسپیس‌ایکس به کمک اوکراین رفت و با برقراری ارتباط با استارلینک، نقش موثری در جنگ ایفا کرد. گفته می‌شود که هزینه‌های فراهم آوردن اینترنت استارلینک در اوکراین، مستقیما از جانب سازمان USAID در ایالات متحده تأمین شده است.
روزنه‌ای به آینده
نقشه زیر، نقاط تحت پوشش استارلینک در کل دنیا تا ماه May را مشخص می‌کند. در این نقشه، ۳۲ کشور با دسترسی به استارلینک مشاهده می‌شود که نیجریه و موزامبیک نیز به این لیست اضافه شده‌اند.
مشخصا چالش‌های استارلینک فقط محدود به قیمت و یا سرعت آن نیست. یکی از ایرادات جدی که به استارلینک گرفته می‌شود، ایجاد اختلال در تصاویر آسمان است که صدای منجمان را در آورده. تصویر پایین که توسط رصدخانه‌ای در آریزونا در سال ۲۰۱۹ گرفته شده، نشان می‌دهد که بازتاب نور از ماهواره‌های استارلینک، چگونه رصد آسمان را مختل کرده‌است.
به نظر می‌آید استارلینک نیز نه فقط مثل سایر پروژه‌های بلندپروازانه ایلان ماسک، حتی مثل پروژه‌های دیگری مثل Dall-E2 و Metaverse، هنوز جای کار و تا عمومی شدن راهی زیاد دارد. پروژه‌هایی که به دنبال گسترش تکنولوژی و جلو بردن آن هستند و تلاش می‌کنند تا نقاط تاریک و دست‌نیافته تکنولوژی و علم را لمس کنند. باید همچنان منتظر بود و دید که سرانجام آنها چگونه خواهد بود. آیا زمانی می‌رسد که اینترنت ماهواره‌ای، ارزان و به‌صرفه در دسترس همگان قرار گیرد؟
