وضعیت اقتصادی رتبه‌های برتر
در حدود 80% از پذیرفته‌شدگان آزمون سراسری با رتبه زیر سه هزار، از سه دهک بالایی جامعه، یعنی دهک‌های هشت و نُه و ده که دارای بالاترین درآمدند، می‌باشند و صرفاً 20% از رتبه‌های برتر از هفت دهک دیگر جامعه می‌باشند. یکی از دلایل اصلی این آمار را می‌توان ناشی از تأثیر مستقیم هزینه‌های کلانی دانست که خانواده‌های برخوردار برای قبولی فرزندشان از طریق ثبت‌نام در مدارس غیردولتی، آموزشگاه‌های کنکور، کلاس‌های تست و خصوصی، آزمون‌های آزمایشی و کتاب‌های کمک آموزشی انجام می‌دهند که برای بسیاری از خانواده‌ها امکان‌پذیر نیست.
وضعیت قبولی رشته‌های پرمتقاضی
حدود 86% از پذیرفته‌شدگان با رتبه زیر سه‌هزار در رشته‌های پرمتقاضی علوم تجربی شامل پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی از سه دهک بالایی جامعه هستند که در بهترین دانشگاه‌های علوم پزشکی دولتی کشور ادامه تحصیل می‌دهند. این وضعیت در رشته‌های پرمتقاضی گروه ریاضی فیزیک (مهندسی رایانه و برق) و گروه علوم انسانی (حقوق و روانشناسی) نیز تکرار شده است.
وضعیت قبولی در دانشگاه‌های برتر کشور
حدود 87.5% از پذیرفته‌شدگان در دانشگاه تهران و حدود 84% از پذیرفته‌شدگان در دانشگاه صنعتی شریف با رتبه زیر سه‌هزار، از سه دهک بالایی جامعه هستند. توجه داشته باشید که این دو دانشگاه و سایر دانشگاه‌های برتر کشور که توسط رتبه‌های برتر آزمون سراسری انتخاب می‌شوند همگی جزو دانشگاه‌های دولتی و رایگان کشور هستند و خانواده‌های کم درآمد، برای ادامه تحصیل فرزندشان و کاهش هزینه‌های آموزشی صرفاً به قبولی در رشته‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی می‌اندیشند و اغلب توانایی مالی لازم جهت ادامه تحصیل فرزندشان در رشته موردعلاقه‌اش در سایر دانشگاه‌ها اعم از غیرانتفاعی، آزاد، پردیس‌ها و پردیس بین‌الملل و یا به صورت شبانه را ندارند.
وضعیت قبولی در دانشگاه فرهنگیان
در حدود 55% از پذیرفته‌شدگان با رتبه زیر سه‌هزار در دانشگاه فرهنگیان، از سه دهک بالایی جامعه هستند که نسبت به سایر دانشگاه‌های برتر کشور، وضعیت متعادل‌تری را نشان می‌دهد. همچنین این آمار نشان می‌دهد وضعیت انتخاب رشته‌های دانشگاه فرهنگیان توسط رتبه‌های برتر زیر سه هزار کنکور سراسری بالأخص در زیرگروه علوم انسانی، درصد بالایی را به خود اختصاص داده است و بیش از 40% از رتبه‌های زیر سه هزار کنکور سراسری در علوم انسانی، رشته‌های این دانشگاه را برای ادامه تحصیل انتخاب کرده‌اند؛ علی‌رغم آنکه می‌توانستند در دانشگاه‌های بهتری از لحاظ رتبه دانشگاه ادامه تحصیل دهند. به نظر می‌رسد افزایش اشتیاق به پذیرفته‌شدن در دانشگاه فرهنگیان به دلیل ضمانت شغلی و استخدام در آموزش و پرورش، حقوق ماهانه در دوره دانشجویی، احتساب دوره دانشجویی به عنوان سابقه شغلی و دوره خدمت سربازی و نیز پذیرش اجتماعی و فضای فرهنگی مناسب آموزش و پرورش جهت اشتغال می‌باشد.
سهم مناطق جغرافیایی از رتبه‌های برتر
منطقه 6 شهر تهران، که در حدود 0.6 از جمعیت دانش‌آموزی پایه دوازدهم کشور را در بر می‌گیرد؛ در حدود 5% از رتبه‌های برتر زیر سه هزار کنکور سراسری را به خود اختصاص داده است که نسبت به جمعیت دانش‌آموزی خود، سهم هشت برابری دارد. در مجموع شش منطقه از شهر تهران (مناطق 1، 2، 3، 4، 5 و 6) بیشترین سهم را از رتبه‌های برتر کنکور در قیاس با سهم جمعیت دانش‌آموزی خود دارند که تفاوت زیادی در مقایسه با سایر مناطق آموزشی را نشان می‌دهد. به طور مثال نزدیک به 34% از کل مناطق آموزشی کشور، فاقد حتی یک رتبه برتر زیر سه هزار هستند. این آمار اختلاف فاحشی مابین کیفیت آموزشی در مناطق خاصی از شهر تهران در مقایسه با کل کشور را نشان می‌دهد.
سهم مدارس مختلف از قبولی‌های برتر کنکور سراسری
37.9% از رتبه‌های برتر زیر سه هزار کنکور سراسری متعلق به دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان (سمپاد) است و بعد از آن مدارس نمونه دولتی (22.2%)، غیردولتی (20%)، و دولتی عادی (12.4%) قرار دارند. طبق این آمار، غلبه قبولی در کنکور بر سه نوع مدرسه و بر سه دهک بالایی جامعه است و هرچند مدارس سمپاد، دولتی محسوب می‌شوند اما از خانواده‌ها شهریه می‌گیرند و اغلب خانواده‌ها برای پذیرش فرزندشان در آزمون ورودی این مدارس، هزینه گزافی مشابه هزینه‌های کنکور سراسری را جهت قبولی فرزندشان می‌پردازند.
وضعیت سابقه تحصیلی رتبه‌های برتر
از بین رتبه‌های برتری که نمره سابقه تحصیلی آنها زیر 18 است، حدوداً 76% از سه دهک بالایی جامعه هستند که علی‌رغم معدل نسبتاً پایین در مدرسه، توانسته‌اند رتبه بالایی را در کنکور بیاورند و علت این جهش قابل بررسی است. البته ملاک اصلی پذیرش در دانشگاه رتبه کنکور بوده است و سابقه تحصیلی تأثیر مثبت داشته است که با مصوبه اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، تأثیر سابقه تحصیلیِ استاندارد، افزایش زیادی خواهد یافت.
مقایسه منطقه‌بندی در کنکور با کیفیت آموزشی آنها
طبق آمار هرچند مناطق سه‌گانه می‌بایست مبتنی بر شاخص‌های محرومیت‌زدایی باشد اما وضعیت منطقه‌بندی شهرهای مختلف با رتبه توسعه آموزشی آنها متفاوت است و شهرهایی با کیفیت آموزشی متفاوت در یک منطقه قرارگرفته‌اند که با یکدیگر رقابت کنند و این امر نیازمند به‌روزرسانی مناطق سه‌گانه در کنکور است. البته این آمار نشان می‌دهد که اصل منطقه‌بندی موجب پذیرفته‌شدن بهتر داوطلبان مناطق کمتربرخوردار در مقایسه با داوطلبانی با همان رتبه اما از مناطق برخوردار شده و لذا حفظ اصل منطقه‌بندی و تدقیق شهرها و مراکز آموزشی ذیل هر منطقه مطلوبیت بیشتری در مقایسه با حذف یا حفظ وضعیت کنونی دارد.
وضعیت سهمیه‌بندی در کنکور
آمارها نشان می‌دهد وضعیت قبولی جامعه ایثارگرانِ مشمول 5% سهمیه، خیلی بیشتر از 5% می‌باشد و به‌عنوان‌مثال در رشته مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف، 14 نفر (سهمیه ایثارگری 25%)، 3 نفر (سهمیه ایثارگری 5%)، 19 نفر (منطقه 1)، 20 نفر (منطقه 2) و 6 نفر (منطقه 3) هستند که بخش زیادی از افراد قبولی به عنوان سهمیه 25% در حقیقت، مشمولان سهمیه 5% هستند که با تبصره مجلس شورای اسلامی مجوز پرکردن ظرفیت خالی مشمولان 25% را نیز یافته‌اند و این موضوع نیازمند تأمل و بازنگری است.
