مالیات بر ارث و نحوه پرداخت و محاسبه آن یکی از مسائل مهم در حیطه حقوق به حساب می آید که اکثر افراد در طول زندگی حداقل یک بار با آن برخورد میکنند و به نحوی با آن سرو کار دارند پس لازم است تا اگر در رابطه با آن اطلاعی ندارید و یا دانشتان در این زمینه کم است در این مقاله با ما همراه باشید تا در رابطه با احکام و قواعد حقوقی مراحل اداری آن و چگونگی اخذ گواهی مالیات بر ارث اطلاعات بیشتری را کسب کنید همچنین میتوانید در این زمینه از یک وکیل تقسیم ارث هم کمک بگیرد.
همان طور که میدانید مرگ پدیده ای است که آثار و تبعات حقوقی متفاوتی دارد که از جمله آن ها میتوان به ارث اشاره کرد . که البته این احکام و قواعد حاکم بر ارث کمترین تغییر را نسبت به سایر قوانین دارند زیرا قواعد آن از فقه گرفته شده است. در واقع ارث به معنای دارایی متوفی بعد از پرداخت حقوق و دیون فرد متوفی و نیز واجبات مالی و وصایای میت تا ثلث دارایی که به بازماندگان و وارثان او تعلق میگیرد است و یکی از حقوق و دیونی که باید قبل از تقسیم ارث از دارایی و اموال فرد کسر شود بر طبق قانون مدنی مالیات است .
سوال اصلی این است که مالیات بر ارث چیست و چرا باید از نظر قانونی پرداخت شود؟ در این رابطه باید بگوییم که در قانون مالیات‌های مستقیم هر فردی به هر نحو و شکلی که اموال و درآمدی را در طول حیات به دست آورده باشد و یا به هر طریق منفعتی را کسب کرده باشد باید بابت آن به دولت مبلغی را به عنوان مالیات پرداخت کند. ارث هم از این قاعده مستثنی نیست. به عبارت دیگر پس از فوت فرد اموال و دارایی که از طرف او به وراث وی تعلق میگیرد هم مصداقی از منفعت به حساب می آید و شامل مالیات میشود به طوری که به مالیاتی که باید بابت ارث پرداخت شود مالیات بر ارث گفته میشود. مالیات بر ارث در اکثر کشورهای مختلف جهان توسط دولت‌ها از وراث متوفی گرفته میشود. البته که طبیعتا قوانین آن برای هر کشور متفاوت است.
اما چرا باید مالیات بر ارث حتما پرداخت شود؟ ماترک متوفی طبق شرع و عرف به وراث او میرسد اما فروش و یا انتقال دادن به شخص دیگر قبل از پرداخت مالیات از نظر قانونی امکان پذیر نیست. به این شکل پس از فوت هنوز سند اموال منقول و غیر منقول به نام شخص متوفی باقی میماند در نتیجه طبیعی است که وراث تا زمانی که سند تک برگی اموال متوفی را به نام خود نکرده اند امکان فروش آن را نخواهند داشت و برای صدور سند به نام وراث پرداخت مالیات و دریافت احساب مالیات بر ارث الزامی است.
در کل تقسیم ارث براساس قانون پروسه ای پیچیده است چرا که اصول و استثنائات زیادی را دارد. از این رو هر مسئله مربوط به تقسیم ارث باید به صورت موردی و با توجه به شرایط آن مورد بررسی قرار گیرد زیرا وراث و بازماندگان هر متوفی متفاوت از همدیگر هستند. بر همین اثاث هم میزان سهم ارث برای همه وراث یکسان نیست به طوری که جنسیت افراد و نسبت آن ها با متوفی در تعیین میزان سهم ارث آنها تاثیر گذار است.
در قانون قدیم مبنای محاسبه مالیات، صرفاً میزان ارزش ماترک بود به این شکل که هر چه ارزش کل ماترک متوفی بیشتر بود نرخ مالیات هم با آن افزایش می‌یافت. برای ماترک با ارزش 50 میلیون تومان به بالا نرخ مالیات به شرح زیر بود:
اگر وراث پدر، مادر، زن، شوهر، فرزند و یا نوه باشند نرخ مالیات 35% کل ارزش ماترک متوفی محاسبه میشود اما اگر پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر و یا فرزندان آنها باشند، مالیات متعلقه 45% است و اگر وراث عمو، عمه، دایی، خاله و یا فرزندان آنها باشند، مالیات مربوطه 65% خواهد شد.
اما در قانون جدید، مالیات بر اساس نوع اموال و دارایی‌ها محاسبه میشود به طوری که نرخ مالیات برای انواع مختلف دارایی و اموال با یکدیگر متفاوت است. در ادامه نرخ مالیات چند دارایی مهم را که ممکن است برایتان سوال باشد را شرح میدهیم:
برای موجودی حساب بانکی 3%، ملک مسکونی 7.5% ارزش معاملاتی، مغازه 3% ارزش روز، خودرو 2%، ملک اداری 3%، سهام بورسی 0.75%، سهام غیر بورسی 6%، باغ و زمین 7.5% ارزش معاملاتی، انواع اوراق مشارکت 3%، حق امتیاز 10% و سایر اموال نیز 10% محاسبه میشود. البته نرخ‌های گفته شده برای وراث طبقه اول است. طبقه دوم و سوم به ترتیب 2 و 4 برابر نرخ‌های فوق باید مالیات پرداخت کنند.
بر اساس قانون جدید مقدار مالیات ارث طلا جدا از سایر اموال و با درصد خاصی محاسبه و پرداخت میشود.
در متن قانون جدید مالیات بر ارث سیم کارت نسبت به هر یک از طبقات وراث به شرح زیر است:
مالیات بر ارث ملک مسکونی از قبیل آپارتمان و خانه ویلایی با توجه به طبقه وراث به شرح زیر است:
قیمت گذاری املاک مسکونی طبق دفترچه ارزش معاملاتی است. این دفترچه سالانه توسط کمیسیون تقویم املاک منتشر میشود. خوشبختانه قیمت های تعیین شده در دفترچه از ارزش واقعی املاک مسکونی بسیار پایینتر هستند. بنابراین مالیات ارثیه املاک مسکونی بسیار پایین تر از املاک تجاری و اداری است.
مالیات املاک اداری اغلب از املاک تجاری کمتر و از املاک مسکونی بیشتر است. نرخ مالیات ملک و آپارتمان اداری براساس قیمت واقعی ملک به تاریخ روز محاسبه میشود.
مبلغ مالیات برای املاک تجاری معمولا زیاد است. این مبلغ براساس قیمت واقعی ملک تجاری محاسبه میشود و با توجه به قیمت بالای املاک تجاری این مبلغ زیاد میشود.
مالیات بر ارث زمین زراعی و باغ با توجه به ارزش معاملاتی محاسبه خواهد شد. این مقدار معمولا کمتر از ارزش واقعی زمین است.
بابت انواع زمین بایر نیز نرخ‌ها همین میزان میباشد.
در قانون قدیم میزان مالیات برای سپرده‌های بانکی بسیار زیاد بود. اما براساس قوانین تعدیل شده جدید این میزان به 3 درصد کاهش یافته است.
مالیات ارث وسایلی هم‌چون موتور، ماشین، تراکتور یا ابزارآلات مشابه به شرح زیر میباشد:
شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که با داشتن چه شرایطی میتوان از مالیت بر ارث معاف شد؟ باید بگوییم که بر اساس ماده 24 قانون اصلاح مالیات‌های مستقیم اموال زیر از مالیات بر ارث معاف هستند. بنابراین لازم نیست در اظهارنامه مالیات وراث این اموال نوشته شوند.
نکته مهم: ورثه طبقه اول و دوم شهدای انقلاب اسلامی به طور کلی از پرداخت مالیات ارث شهید معاف هستند.
نکته دیگر این است که نباید این موارد ذکر شده را با فرار مالیاتی اشتباه بگیرید.
این فرم شامل سه بخش کلی میباشد:
در بخش اول این فرم اطلاعات متوفی درج میشود.
در بخش دوم مشخصات وراث و نسبت آنها با متوفی درج میشود.
در قسمت بعدی نیز باید کلیه اموال و دارایی های متوفی و ارزش آنها را بیان کنید. ضمنا لازم است مدارک نشان دهنده مالکیت متوفی بر آن اموال را نیز به اداره مالیات ارائه کنید.
همچنین شما باید در اظهارنامه دیون و بدهی های متوفی و هزینه های کفن و دفن را نیز بیان کنید تا از میزان مالیات شما کسر شود.
برای استعلام و صدور گواهی مالیات بر ارث نیاز است تا وارثین متوفی به اداره امور مالیاتی که آخرین اقامتگاه قانونی متوفی در محدوده آن بوده است مراجعه کنند. برای صدور گواهی مالیات بر ارث لازم است تا وارثان متوفی چندین مرحله را پشت سر هم طی کنند. مراحل مورد نیاز برای انجام این کار عبارت‌اند از تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث و تمامی مدارک مورد نیاز و دستور ارجاع و اقدام توسط رییس گروه مالیاتی است.
پس از این اقدامات اظهارنامه در سامانه مالیات ارث ثبت میشود و به واحد مالیات بر ارث فرستاده خواهد شد. تشکیل پرونده ارث، بررسی اظهارنامه، کنترل مدارک و سپس صدور گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث از دیگر مراحلی است که برای انجام این کار باید انجام شود. پس از این اقدامات لازم است اطلاعات ورودی در سامانه ثبت اظهارنامه ارث ثبت شود و کد هویتی متوفی و شماره ثبت اظهارنامه از سیستم ثبت اظهارنامه ارث دریافت شود.
تسلیم گواهی حصر وراثت توسط وراث و سپس رسیدگی به اموال به وراث از متوفی توسط کارشناس‌ارشد مالیاتی و کسب تأییدیه‌های مورد نیاز از طریق استعلام‌ها و صدور گزارش محاسبه ماترک و مالیات از طریق سیستم صدور برگ تشخیص و مطالبه مالیات بر ارث پس از اظهار نظر رییس گروه مالیاتی ابلاغ برگ مطالبه مالیات به وارثین صدور برگ قطعی و سپس پرداخت مالیات توسط مؤدی مالیاتی و صدور مفاصا حساب مالیات بر ارث از دیگر مراحل قانونی این کار است.
