تفنگها به دو نوع گلوله زن و ساچمه زن تقسیم می شوند که نوع گلوله زن آنها خطرناکتر و پر قدرتتر است. همچنین گلوله زنها برد مفید بیشتری نسبت به ساچمه زنها دارند. امروزه معمولا از تفنگهای ساچمه‌زن فقط برای شکار استفاده میشود. یکی از اولین و قوی‌ترین تفنگهای گلوله‌زن، تفنگ محبوب برنو است.
برنو نامی آشنا میان اقوام ایرانی است. تفنگ برنو و یا Vz. 24 از نوع تفنگهای گلنگدنی می باشد. عبارت Vz مخفف کلمه های در زبان چکی به معنای «مدل» است و عدد 24 را برای سال تولید آن به کار بردهاند. این اسلحه برای اولین بار در سال 1922 سفارش داده شد و سرانجام در سال 1924 در شهر برنو،، واقع در چکسلواکی سابق و کشور جمهوری چک امروزی، تولید نمونه های اولیه آن به پایان رسید.
تفنگ برنو از دسته تفنگهای جنگی سبک و تک نفره است و برای اولین بار بین سالهای 1924 تا 1942 در کشور چکسلواکی طراحی و مورد استفاده قرار گرفته است. اندکی بعد از جنگ جهانی اول، این تفنگ در چکسلواکی ساخته و جایگزین Vz. 98/22 شد. تفنگ Vz. 24 با الهام از موزر 98 آلمانی طراحی و ساخته شده است.
در اواخر دهه 1920 و دهه 1930 کشور چکسلواکی سابق، صدها هزار تفنگ برنو را به سراسر جهان صادر کرد. همچنین در طی جنگ داخلی اسپانیا حدود 40 هزار اسلحه برای نیروهای جمهوریخواه اسپانیا ارسال شد. نزدیک به 200 هزار اسلحه برنو توسط چین خریداری و در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت.
آلمانها با اشغال چکسلواکی صدها هزار عدد تفنگ برنو را بدست آورد و تولید این تفنگ در زمان اشغال این کشور تا سال 1942 ادامه یافت. آلمانها بعد از اشغال کنترل کارخانههای ساخت این اسلحه را در دست گرفته اند. در طی جنگ جهانی دوم برنو توسط ارتش رومانی و آلمان مورد استفاده فراوان قرار گرفت.
همچنین کشورهایی مانند هلند، ایران، ترکیه، آرژانتین و… استفاده فراوانی از این تفنگ داشته اند. تعداد زیادی از کشورهای آمریکای جنوبی تفنگ Vz. 24 را در کالیبرهای متنوع خریداری کردند. بولیوی تعداد 101 هزار تفنگ vz.24 از چکسلواکی خریداری کرد. بسیاری از این اسلحه ها در طی جنگ چاکو در دهه 1930 توسط ارتش بولیوی علیه پاراگوئه مورد استفاده قرار گرفت و تعداد زیادی از آنها توسط ارتش پاراگوئه به غنیمت گرفته شد و علیه خود بولیوی به کار گرفته شد. کلمبیا، اوروگوئه و ونزوئلا نیز تعداد زیادی از این اسلحه را خریداری کردند. انقلابیون برزیل نیز 15000 عدد برنو خریدند. در نیمه دوم قرن نوزدهم که بسیاری از کشورهای آمریکای مرکزی وارد جنگ‌های داخلی و خارجی شده بودند، السالوادور، گواتمالا و نیکاراگوئه مشتریان اصلی تفنگ قوی، سبک و ارزان قیمت برنو بودند.
امروزه در این مناطق، بسیاری از تفنگهای برنو در اختیار کارتل‌های بزرگ مواد مخدر است که مبارزه با آنها را برای دولت‌های آمریکای لاتین به چالشی ناتمام تبدیل کرده است. ویتکونگ‌ها در طول جنگ ویتنام از این سلاح مرگبار علیه تفنگداران دریایی ارتش ایالات متحده آمریکا استفاده میکردند و جنگل‌های این کشور را به جهنمی برای نظامیان آمریکایی تبدیل کرده بودند. کشورهایی اروپایی مثل لیتوانی، استونی، یوگوسلاوی و لتونی نیز به ویژه در طول جنگ جهانی اول و مابین جنگ‌های جهانی اول و دوم، از مشتریان تفنگ مرگبار Vz. 24 بودند.
دولت ناسیونالیستی چین در سال 1937، 195 هزار تفنگ برنو خرید. این کشور در طول جنگ با ژاپن از vz.24 استفاده کرد و بسیاری از این قبضه‌ها به دست ژاپنی‌ها افتاد. البته بعد از پایان جنگ، ژاپن این تفنگها را مجددا به چین بازگرداند و از آنها در جنگ داخلی چین استفاده شد. چین نسخه‌ای از تفنگ برنو تولید کرد که لوله‌ای کوتاهتر و سرنیزه‌ای تاشونده داشت که بعدها توسط ارتش آزادی خلق در کره مورد استفاده قرار گرفت. ژاپن در سال 1938، چهارهزار برنو از چکسلواکی خرید.
لوله برنو 590 میلی متر (23.2 اینچ) طول دارد که از موزر 98 با طول لولهی 740 میلی متر (29.1 اینچ) کوتاهتر و خوش دستتر می باشد. این اسلحه مانند تفنگهای موزر از فشنگهای 57×92/7 میلی متری استفاده می کند.
به طور کلی این اسلحه 1100 میلیمتر طول و 4.2 کیلوگرم وزن دارد. همچنین لوله تفنگ دارای 4 عدد خان با گردش از چب به راست می باشد. تفنگ برنو دارای خشاب داخلی ثابت با ظرفیت 5 تیر است. این خشاب توسط یک نوار فشنگ (که قطار فشنگ نیز نام دارد) تغذیه میشود.
دستگاه نشانه‌روی یا همان مگسک تفنگ برنو دارای درجه‌بندی‌های 50 متری تا حداکثر 2000 متر است. تیغه جلویی مگسک دارای یک حلقه محافظ است که تا حدی از آسیب دیدن و خم شدن آن در اثر ضربه، جلوگیری می‌کند. سرنیزه آن مجهز به یک غلاف می‌باشد تا مانع از آسیب احتمالی به فرد حامل شود. قنداق برنو دارای یک محافظ بوده که از حلقهی گیرنده جلویی تا لوله تفنگ امتداد دارد. یک میله تنظیف هم زیر لوله تعبیه شده است.
به قطر داخلی لوله تفنگ کالیبر گفته و اندازهی آن را با میلیمتر و یا اینچ بیان می کنند. کالیبر اسلحه برنو 92/7 میلیمتر می باشد.
برنو Vz. 24 به دلیل مطمئن و دقیق بودن و کارکرد مؤثر بسیار مشهور می باشد. همین امر موجب شده تا این اسلحه در جنگ جهانی دوم به سرعت میان سربازان خط مقدم که از آن استفاده میکردند و همچنین کشورهایی که آن را خریداری کرده بودند، بسیار محبوب شود.
قنداق و روکش لوله انواع اولیه تفنگ برنو از نوعی چوب گردو ساخته می‌شد و به همین دلیل از دوام بالایی برخودار بود. با این حال، از پلاستیک یا کائوچو نیز در ساخت قنداق استفاده شده است. در برنوی دارای قنداق تاشو، جنس قنداق، فلزی است. به طور کلی اسلحه برنو بسیار شبیه به اسلحه آلمانی موزر 98 بوده و هر دو این سلاحها از مهمات یکسانی استفاده میکرده اند. حداکثر برد این سلاح حدود 4500 متر بوده در حالی که سرعت خروج گلوله از دهانهی لوله آن 830 متر در ثانیه می باشد.
تفنگ برنو سربازان خط مقدم را قادر می ساخت تا دشمنان را از فاصله 1500 متری هدف قرار دهند والبته اصابت گلوله این تفنگ از این فاصله می‌توانست جان انسان را بگیرد. فشنگهای برنو بسیار قدرتمند و خطرناک بوده تا جایی که به راحتی می تواند یک گراز را شکار کند.
این اسلحه قابلیت تغذیه گلوله به صورتی تکی را نیز دارد که این قابلیت موجب کاربرد هر چه بیشتر اسلحه نسبت به دیگر مدلهایی که فاقد آن می باشند شده است. همچنین گلنگدن دستی این سلاح موجب شده تا قدرت بالاتری نسبت به همنوعان خود که اتوماتیک هستند داشته باشد… با کشیدن گلنگدن اسلحه، یک فشنگ داخل لوله اسلحه شده و اصطلاحا تفنگ مسلح میشود.
در سال 1933 برنو کوتاه با تفاوتهای کمی طراحی و ساخته شد. در واقع طول این اسلحه به 100 سانتی متر و همچنین وزن آن نیز 3.35 کیلوگرم کاهش یافت که همین تغییرات کوچک به حمل و نقل آسانتر سلاح کمک می کرد البته نوع کوتاه آن صدا و لگد بیشتری دارد.
از Vz. 24 دو نوع مختلف وجود دارد: G24 (t) که توسط آلمانیها و Vz. 24 که توسط ارتش رومانی مورد استفاده قرار گرفته است.
برنو G24(t): دراین مدل تغییرات جزئی بصری در اسلحه به وجود آمده است تا هر چه بیشتر شبیه به اسلحه کارابینر شود. یک حفره در عقبه قنداق تعبیه شد تا با تسمه‌های آلمانی تطابق داشته باشد و عقبه قنداق از حالت صاف به حالت مقعر تغییر کرد تا به خوبی با شانه تیرانداز چفت شود. جنس قنداق نیز از چوبی به فلزی که تولید آن آسانتر بود، تغییر کرد. در طول سالهای 1941و 1942 بیش از 330 هزار اسلحه از این نوع تولید شد. این تفنگها فقط علائم استاندارد ارتش و کدهای بازرسی را به همراه داشتند.
تفنگ Vz. 24 رومانیایی: در اواخر دهه 1920 و اوایل دهه 1930، ارتش رومانی تصمیم گرفت تا از برنو به عنوان سلاح سازمانی پیاده نظام خود استفاده کند. در این مدل به جز علامت گذاریها چیز دیگری دستخوش تغییر نشده است.
در مجموع، حدود 750 هزار نمونه از این تفنگ قدرتمند توسط رومانی سفارش داده شد. اسلحه های تولید شده در دو سال اول ساخت این مدل به دستور پادشاه رومانی، نقش شاهینهای سلطنتی روی تفنگ کار می‌شد.
جنگ جهانی دوم
در جنگ جهانی دوم سربازان با نصب دوربین بر روی برنو توانایی هدف قرار دادن دشمن از فواصل دورتر را برای خود فراهم و این اسلحه تبدیل به تک تیرانداز پر قدرت شده بود.
امروزه با پیشرفت کارخانه های اسلحه سازی جایگزین های بسیار بهتری برای این اسلحه ساخته شده است. نا گفته نماند که امروزه مدلهای آنتیک برنو نزد علاقه مندان و کلکسیونرها محبوبیت بسیار بالایی دارد. فریب قدیمی بودن این اسلحه را نخورید، برنو به قدری دقیق و قوی می باشد که هنوز کارایی خود را به بهترین شکل ممکن دارد و می توان آن را شاهکاری در اسلحه سازی دانست.
این اسلحه چنان موفق بود که هنوز توسط شرکت موزر آلمانی با کالیبرهای متفاوت تولید می شود. برخی که آنتیک بوده مشتریان هزار دلاری و خاص خود را دارند.
در اواخر دهه 1920 و دهه 1930 ایران Vz. 24 و همچنین دو نوع دیگر از سلاح برنو را خریداری کرد و بعدها در اواخر دهه 1940 نسخه های ساخت خود را تولید کرد. در سال 1929 ایران 30 هزار اسلحه برنو به طول 7.92 میلی متر را سفارش داد و همه این اسلحه ها از ارتش چکسلواکی تهیه شد.
در سال 1930 بیش از 240 هزار تفنگ برنو توسط دولت ایران سفارش شد که این سفارش برای خرید تفنگ برنو مدل Vz. 98/29 با لوله بلندتر بود. در اواخر دهه 1940، دولت ایران با کمک کشور چکسلواکی کارخانهای راه اندازی و اسلحه مدل 40، لوله کوتاه را به تولید رسانند.
با حمله انگلیس و اتحاد جماهیر شوروی به ایران و پس از سرنگونی رضا شاه در سال 1941، تعداد بیشماری اسلحه به دست قبایل شورشی افتاد که در درگیریهای قبیلهای از آنها استفاده می کردنند. سالهای زیادی برنو اسلحه شماره یک ارتش ایران بود و با سقوط رضاشاه و روی کار آمدن پهلوی دوم این سلاح جای خود را به سلاح M1 آمریکایی داد.
امروزه این سلاح در ایران بیشتر برای شکار مورد استفاده میشود و مدلهای کوتاه و بلند آن در ایران موجود بوده و هنوز میان عشایر محبوبیت خاص خود را دارا می باشد. بعد از اشغال چکسلواکی توسط آلمان شرکت موزر در شهر برنو شعبهای تاسیس و به تولید اسلحه پرداخت. ایران نیز به خرید تفنگهای این شرکت که در شهر برنو ساخته می شد روی آورد بنابراین در ایران این اسلحه ها به برنو معروف شدند. غالبا اسلحه های خریداری شده توسط ایران تک تیر و پنج تیر بودند.
برنو آنچنان کارآمد بود که حتی در جنگ ایران و عراق مورد استفاده قرار گرفت و همانند جنگ جهانی دوم مواقع ضروری به عنوان سلاح تک تیرانداز بود.
در ایران مسابقات تیراندازی سابقهای طولانی و طرفداران بسیاری از گذشته های دور تا به امروز داشته است. این مسابقات میان اقوامهای مختلف ایرانی محبوبیت فراوانی دارد. همچنین مسابقات تیراندازی با برنو هنوز در ایران با شور قبل برگزار می شود.
این اسلحه بسیار خوشدست بوده و با توجه به دقت بالا و قدرت بینظیری که دارد برای تیراندازی و مسابقات گزینهی بسیار مناسبی می باشد. ناگفته نماند که تیراندازی با برنو بسیار لذت بخش است.
معمولا این مسابقات برای بزرگداشت شهدای عشایر و همچنین گرامی داشت روز ملی عشایر و روستاها در مناطق عشایر نشین برگزار می شود.
برنو که تفنگ مورد استفاده ارتش ایران بوده، امروزه به اسلحه محبوب میان عشایر بدل شده است. اکنون نیز این اسلحه میان عشایر خصوصا عشایر لر به فراوانی دیده میشود. همدم و همراز مرد بختیاری بدون شک تفنگ اوست. سلحشورانی که در تمامی مراحل حافظ خاک و ناموس خود بودند، برنو را از خود جدا نشدنی می‌دانند.
تفنگ برنو در ایران به قدری مورد توجه قرار گرفته که حتی آن را نماد اقوام لر دانسته و همچنین کردها، زنان زیبا و بلند قامتشان را برنو می نامند.
این سلاح پر قدرت به قدری میان قبایل و مردم ایران محبوب شد که حتی اشعار زیادی در وصفش سروده شده است. مانند بیت زیر که از ابوالقاسم خورشیدی می باشد.
تش و جونم اینه او جا وار ایل سرفرازم از غم برنو بلند داغ دلی ساله دارم
همان طور که اشاره شد برنو انواع متفاوتی اعم از کوتاه، متوسط و بلند دارد و قیمت آن با توجه به نوع اسلحه و همچنین کشور سازنده متفاوت است. برخی از انواع این سلاح که دارای قنداقهای خاص هستند، قیمتهای بالای چند هزار دلاری دارند. کلکسیونرها از طرفداران این نوع اسلحه می باشند. برنو با قنداقهای پلاستیکی نیز تولید می شود که قیمت پایینتری دارد.
در ایران بیشترین کاربرد این تفنگ، برای شکار است. دقت بالا و قدرت گلولهی آن باعث شده تا تفنگی کارآمد برای شکار باشد. اگر به دنبال سلاحی برای شکار هستید، بدون شک برنو بهترین گزینه پیش رویتان می باشد.
منبع مقاله: سایت شکاره
انواع اسحله های بادی کارکرده و دست دوم را از سایت کمان تهیه نمایید!
