عوامل اصلی مؤثر بر ایمنی خوراک عبارتند از: کیفیت مواد اولیه خوراک، نگهداری ایمن مواد اولیه خوراک، کنترل کمیت مواد افزودنی مختلف در فرمول، کنترل افزودن مصنوعی در فرآوری، طراحی معقول فناوری فرآوری خوراک. و انتخاب مناسب پارامترها، مدیریت فرآیند و مدیریت ذخیره سازی خوراک پس از پردازش. فقط کنترل دقیق فرآیند پردازش هر پیوند، می تواند خوراک ایمن تولید کند.
کنترل و نگهداری ایمن مواد خام
مواد خام خوراک اولین نقطه کنترلی برای تولید خوراک ایمن است. برخی از مواد خام گیاهی به دلیل آفات حشرات از مقدار زیادی آفت کش استفاده می کنند که باعث می شود بقایای آفت کش ها بسیار بیشتر شود، بنابراین کارخانه خوراک باید تشخیص بقایای آفت کش ها را هنگام دریافت مواد خام تقویت کند. علاوه بر این، فاضلاب و گازهای زائد خارج شده از تولیدات صنعتی نیز باعث آلودگی جدی برای تغذیه مواد خام می شود.
رطوبت مواد خام خوراک کلید ذخیره سازی ایمن است. به خصوص، برخی از مواد گیاهی تازه برداشت شده نمی توانند به استاندارد ذخیره سازی ایمن برسند. در فرآیند ذخیره سازی، مواد اولیه به راحتی توسط کپک آلوده می شوند و مقدار زیادی مایکوتوکسین تولید می کنند که کیفیت خوراک را بدتر می کند. بنابراین موثرترین و فعال ترین روش برای بهبود شرایط نگهداری مواد اولیه و کنترل رطوبت مواد خوراک (رطوبت ایمن زیر 12 درصد) تا حد امکان برای کاهش آلودگی کپک می باشد. بسیاری از مواد خام به دلایل اقتصادی نمی توانند کاملاً خشک شوند. استفاده از بازدارنده کپک برای کنترل رشد کپک یک اقدام موثر است. با این حال، مهار کننده کپک نمی تواند مایکوتوکسین موجود در مواد خام را حذف کند.
در حال حاضر به دلیل کمبود مواد اولیه خوراک، تقلب در مواد اولیه بسیار جدی است و تولید ایمن خوراک را با مشکل مواجه می کند. بنابراین، هنگام دریافت مواد اولیه، باید از آزمایشات دقیق برای تأیید اینکه آیا آنها استانداردهای کیفی را دارند، استفاده کنیم و قاطعانه به ورود مواد اولیه فاقد صلاحیت به کارخانه پایان دهیم.
بیشتر مواد اولیه خوراک ذرت است که معمولاً در سیلوها مخصوصاً در سیلوهای فولادی ذخیره می شود. به دلیل اختلاف دمای زیاد شب و روز، تبخیر رطوبت و متراکم شدن بخار آب آسان است، میزان آب برخی از مواد اولیه نزدیک دیواره سیلو زیاد است و نگهداری طولانی ممکن است باعث کپک زدن شود. بنابراین باید مدیریت مواد اولیه غذایی را در سیلو تقویت کنیم و رطوبت مواد اولیه را کاهش دهیم تا ایمنی مواد اولیه را تضمین کنیم.
تمیز کردن مواد اولیه
در فرآیند پردازش خوراک، مردم اغلب به تمیز کردن ناخالصی های بزرگ و ناخالصی های مغناطیسی در مواد خوراک برای اطمینان از ایمنی تجهیزات پردازش خوراک توجه می کنند، اما تمیز کردن ناخالصی های کوچک اغلب نادیده گرفته می شود. این ناخالصی های کوچک پیچیده هستند. مکانی برای رشد میکروارگانیسم های مضر مختلف است. زمانی که رطوبت و دمای مواد خام برای رشد آنها مناسب باشد، تغذیه مواد اولیه، محیط کشت است که باعث رشد سریع آن می شود و تعداد زیادی مواد مضر تولید می کند و ایمنی خوراک را به خطر می اندازد. بنابراین، ناخالصی های کوچک باید در تولید خوراک حذف شوند تا از ایمنی خوراک و کیفیت محصولات اطمینان حاصل شود.
کنترل اجزای مضر در مواد اولیه
مواد خام مورد استفاده در فرآوری خوراک بسیار پیچیده است و برخی دارای مواد سمی طبیعی مانند آلکالوئیدها، گوسیپول آزاد، تانن و مهارکننده های پروتئاز در مواد خام گیاهی هستند. آمونیاک، تیامین موجود در مواد خام حیوانی و خون، چربی، پودر استخوان یا پودر گوشت و استخوان پستانداران برای حیوانات مضر است. بنابراین، چنین مواد اولیه باید با توجه به نیاز واقعی کنترل شود، باید از کنجاله کیک سم زدایی یا دوز کنترل برای کنجاله پنبه و کلزا استفاده کنیم. پودر گوشت و استخوان در خوراک دام نشخوارکنندگان ممنوع است.
کنترل مواد افزودنی مختلف در فرمول
فرمول خوراک علاوه بر رعایت الزامات عملکرد تولید دام و طیور باید مطابق با استاندارد ملی بهداشت بوده و قوانین و مقررات مربوطه کشور در زمینه خوراک نیز رعایت شود. به منظور صرفه جویی در هزینه تولید خوراک و استفاده کامل از منابع خوراک، برخی مواد غیر متعارف خوراک اضافه می شود. هنگام استفاده از این مواد اولیه، ابتدا باید از ایمنی آن اطمینان حاصل کرده و در مقابل برخی از مواد سمی اقدامات احتیاطی انجام دهیم.
با توسعه بیوتکنولوژی، نسبت خوراک محصولات اصلاح شده ژنتیکی و محصولات جانبی آن به تدریج در حال افزایش است. در تولید خوراک از ذرت پر روغن، ذرت لیزین بالا، کنجاله کلزا کم سم و سویا با متیونین بالا استفاده شده است. این گیاهان تراریخته به عنوان مواد تشکیل دهنده خوراک مورد استفاده قرار می گیرند، با این حال، تأثیر آن بر سلامت دام و ایمنی محصولات حیوانی به نتیجه ثابتی نرسیده است. بنابراین، هنگام انتخاب محصولات اصلاح شده ژنتیکی به عنوان مواد تشکیل دهنده خوراک باید محتاط باشیم.
به منظور افزودن مقدار کمی مواد، کاهش تعداد سیلوهای خوراک و صرفه جویی در هزینه سرمایه گذاری، ما معمولا ورودی مصنوعی اضافه می کنیم. برای طراحی فرآیند منطقی است. اما اشتباهات در افزودن دستی ممکن است تهدیدی برای تولید خوراک ایمن باشد. به منظور اطمینان از دقت اضافه کردن دستی، می توان از فناوری کنترل صدا و روش ترکیبی فوتوالکتریک برای کنترل مواد افزودنی در طراحی فرآیند استفاده کرد. این فناوری می تواند از گم شدن یا اضافه شدن مکرر مواد افزودنی جلوگیری کند و در عین حال مدیریت باید برای جلوگیری از خطاهای اندازه گیری دستی تقویت شود.
