مقدمه: هر ماده شیمیایی در صنایع مواد شیمیایی حاصل ترکیب چند عنصر شیمیایی است و نوع ماده به دست آمده بنا بر میزان عناصر مصرفی ، تغییر می‌کند.
هر ماده شیمیایی در صنایع مواد شیمیایی حاصل ترکیب چند عنصر شیمیایی است و نوع ماده به دست آمده بنا بر میزان عناصر مصرفی ، تغییر می‌کند.
مواد شیمیایی صنعتی در دو دسته مواد آلی و مواد معدنی طبقه‌بندی می‌شوند.
اکثر صنایع در تمامی تولیدات وابسته و نیازمند استفاده از این مواد هستند. صنایع غذایی به‌طور معمول به مواد شیمیایی خوراکی وابسته هستند که این مواد نیز گروهی از مواد شیمیایی صنعتی به حساب می آیند. شرکت‌های تولیدکننده مواد شوینده نیز برای تولید محصولات خود از مواد شیمیایی صنعتی استفاده می‌کنند.
صنعت نساجی نیز پیرو همین قاعده می باشد و در فرایندهای گوناگون ریسندگی ، مواد شیمیایی مختلفی که در صنایع مواد شیمیایی وجود دارند از جمله آب اکسیژنه ، استیک اسید ، فرمیک اسید ، کربنات سدیم ، جوش شیرین ، سود پرک را به کار گرفته می شود. مواد شیمیایی صنعتی در صنایع مهم دیگری همچون صنایع فولاد و ذوب آهن ، پزشکی ، داروسازی و کشاورزی بسیار پرکاربرد هستند.
اسید سولفوریک
اسید سولفوریک یک اسید معدنی خیلی قوی است که با هر درصدی در آب حل می‌شود. اسید سولفوریک را در گذشته به نام جوهر گوگرد شناخته می شود. این ماده در جدول برترین تولیدات مواد شیمیایی در سرتاسر جهان در رتبه نخست قرار گرفته است.
بیشترین کاربرد این ماده شیمیایی در تولید کودها مثل سولفات آمونیوم و سوپر فسفات است. اسید سولفوریک همچنین به‌عنوان یک ماده واکنش‌دهنده در ساخت یا پردازش برخی کالاهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کلر
امروزه کلر جزو مواد شیمیایی بسیار محبوب است و کاربردهای فراوان آن سبب شده تا تولیدکنندگان کلر به فکر راه‌هایی برای افزایش تولید و کیفیت این ماده باشند.
این عنصر ، عاملی اکسیدکننده ، سفیدکننده و گندزدا است و در تصفیه آب ، عامل مهمی به شمار می‌رود و برای از بین بردن باکتری و دیگر میکروب‌های موجود در ذخائر آب آشامیدنی بکار می‌رود. همچنین کلر در ساخت طیف وسیعی از اقلام روزمره از تولید ضدعفونی کننده‌ها گرفته تا تولید رنگ و کاغذ و حلال کاربرد دارد.
اتیلن
گاز اتیلن بی‌رنگ است و به‌صورت جدی سمی نمی باشد. این گاز به مقدار بسیار زیاد در صنایع پلاستیک‌سازی کاربرد دارد. در حقیقت اتیلن یکی از ترکیبات پایه تولید مواد آلی یا پلیمری در صنایع مواد شیمیایی است و یکی از محصولات پایین دستی پتروشیمی به حساب می‌آید
اسید فسفریک
اسید فسفریک ، نوعی اسید مایع و بدون بو است که در قیاس با اسیدهای قوی همچون هیدروکلریک اسید و سولفوریک اسید ، اثرات مخرب کمتری دارد و در شرایط عادی و مدت زمان کوتاه چندان نمی‌تواند خطرساز باشد. اسید فسفریک در زمره پرمصرف‌ترین مواد شیمیایی در صنعت قرار می‌گیرد.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای آن در صنایع غذایی است که به‌عنوان ماده افزودنی در نوشابه‌های گازدار استفاده می‌شود.
این ماده بیش از همه چیز در تولید کودهای شیمیایی فسفاته کاربرد دارد ولی در تهیه پاک‌کننده‌های صابونی و غیر صابونی ، تصفیه آب ، خوراک دام و داروسازی ، ضد حریق کردن برخی سطوح و عوامل بازدارنده اشتعال و نیز جهت تمیز کردن و جرم‌گیری سطوح فلزی به کار می‌رود.
آمونیاک
آمونیاک ماده‌ای غیرآلی و بدون رنگ است. این ماده بیشتر به‌صورت مایع مورد استفاده است و میزان خیلی بالایی از آن در تولید کودهای نیتروژنه در کشاورزی به کار می‌رود. تولید مواد شیمیایی گوناگون (همچون نیتریک اسید) و استفاده در صنایع غذایی، داروسازی و تولید کاغذ از جمله کاربردهای فراوان این ماده در صنایع مختلف هستند.
نیتروژن
نیتروژن تقریبا گاز بی‌اثر است و معمولا به‌عنوان گاز پتو مورد استفاده قرار می‌گیرد، به این معنی که از مواد حساس به اکسیژن در برابر تماس با هوا محافظت می‌کند. این ماده در صنایع مواد شیمیایی برای تولید کود ، نایلن ، نیتریک اسید ، رنگ ، دارو و مواد منفجره کاربرد دارد.
اکسیژن
استفاده از اکسیژن یا هوای سخت شده از اکسیژن شدت و سرعت واکنش را بالا می‌برد و در نتیجه هزینه کمتر شده و بازدهی واکنش افزایش می‌یابد.
در مشعل‌های جوش اکسیاستیلن و اکسی هیدروژن ، اکسیژن تولیدشده تجاری وجود دارد. اکسیژن در صنعت فولادسازی به سوزاندن ناخالصی‌های سنگ معدن مذاب کمک می‌کند. برای هر تن فولاد تولیدشده حدود یک تن اکسیژن موردنیاز است!
