حمایت شرکت کوکاکولا از بیست و هفتمین اجلاس متعاهدین کنوانسیون تغییر اقلیم در شرمالشیخ مصر با اعتراض گسترده فعالان محیط زیستی روبرو شد. فعالان، این شرکت را به دلیل نقش قابل توجهش در ایجاد آلودگی پلاستیکی و همچنین انتشار غیرمستقیم گازهای گلخانهای (تولید سالانه ۱۲۰ میلیارد بطری پلاستیکی دورریختنی و با در نظرگرفتن این واقعیت که ۹۹ درصد پلاستیکها از سوختهای فسیلی تولید میشوند) مورد انتقاد قرار دادند و به این همکاری به عنوان نمونهای محرز از «سبزشویی» یک صنعت اشاره کردهاند. قبل از آغاز اجلاس نیز صدها گروه از طرفداران محیط زیست نامه سرگشادهای را امضا کردند که در آن خواستار ممنوعیت سرمایهگذاری یا مشارکت شرکتهای آلاینده در مذاکرات آب و هوایی شدند. از دهه 1980 میلادی تاکنون سبزشویی (Greenwashing) به عنوان اقدامی عوامفریبانه که توسط برخی کمپانیها یا شرکتها برای نمایش دوستی یا همسویی با محیط زیست صورت میگیرد، مطرح شده است. طبق این تعریف، برندها به جاي صرف زمان و پول در پیگیری امور واقعي محيط زيست همچون جلوگیری از انتشار آلودگی یا تخریب طبیعت، صرفا به نمايش فعالیتهای محيط زيستي بسنده ميكنند. آنها بیش از اینکه اقدامی موثر برای حفاظت از محیط زیست انجام دهند، تلاش دارند تا مردم را با تبلیغات متقاعد کنند که محصولات، اهداف و سیاستهایشان سازگار با محیط زیست است. به عنوان مثال بسياري از برندها صفاتي همچون دوستدار محيط زيست (Eco Friendly) را براي خود برميگزينند كه در ظاهر جذاب ولي در واقع بدون اثر یا کماثر است و در برخي موارد با وجود فعاليتهاي مخرب يك صنعت در حين فرآيند توليد -كه موجب نابودي منابع طبيعي مانند از بين رفتن جنگلها، تخليه آبخوانها و يا انتشار آلايندهها ميشود- با تبليغات بسيار، تلاش میکنند كه محصول توليد شدهشان سبز معرفي شود.
گستردگی ابعاد سبزشویی از جانب شرکتها و کمپانیهای معظم جهانی بهخصوص طی چند سال اخیر با ادعای کربن صفر و ارائه گزارشات غیرموثق با رنگ و لعاب محیط زیستی موجب شد که سازمان ملل متحد بهدنبال مذاکرات اقلیمی کاپ 27 در مصر، با انتشار گزارشی بر ضرورت مقابله با «پدیده سبزشویی» که در میان صنایع و شرکتهای بزرگ بسیار شایع شده است، تاکید کرده و از سازمان بینالمللی استاندارد (ISO) که نهاد تنظیمکننده استانداردهای جهانی است خواستار وضع یک سند عملی و شفاف با هدف تدوین استانداردهای جهانی هماهنگ در برنامههای کربن صفر شود.
در کشور ما نیز با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی و محیط زیستی بهنظر میرسد که هنوز سازوكار مشخصي براي استفاده از عناوین محیط زیستی كه طي سالهاي گذشته به وفور از سوي شركتها و بنگاههاي اقتصادي استفاده ميشود، وجود ندارد. استفاده از برچسب «صنعت سبز» برای واحدی صنعتی که بهواسطه اقداماتش صرفا در یک سال، این عنوان را از سازمان حفاظت محیط زیست کسب کرده و بهرهبرداری از این گواهی برای تمامی سالهای بعد آن، شوآف محیط زیستیِ داشتنِ سیستم پایش آنلاین در یک صنعت برای پارامترهایی که جزو پارامترهای اصلی آن صنعت آلاینده نیستند، یا محصولاتی که با درج برچسب دوستدار محیط زیست، مشخص نیست از کدام مرجع این عنوان را کسب کردهاند، اهمیت پرداختن به مقوله سبزشویی را در کشورمان بیش از پیش پررنگ میکند. با استفاده از تجربیات بینالمللی، بهرهگیری از اسناد تهیه شده سازمانهای مرجع جهانی و تکیه بر مولفههای واقعی محیط زیست در یک واحد صنعتی، میتوان میان سبز بودن و سبزنمایی مرزی کشید و شركتها و صنایعی را که نقابي از طبيعتدوستي بر چهره دارند ولي دچار سبزشویی محيط زيستي هستند، بازشناخت./ روزنامه پیام ما