سخنان استاندار تهران دربارهٔ جابهجایی مکان دفن زباله تهران به محلی جدید در جادهٔ تهران-قم نگرانیهای جدیدی ایجاد کرده است. زبالهگاه فعلی تهران موسوم به آرادکوه با قدمتی ۶۰ساله و مشکلات محیطزیستی تلنبارشده طی دهههای گذشته، بیشک محل مناسبی برای زبالههای پایتخت نیست. بااینحال، طرح موضوع جابهجایی آن به مکانی جدید آن هم به فاصلهٔ چند کیلومتر دورتر، بدون در نظر گرفتن چرایی ایجاد معضلات محیطزیستی در مکان دفن فعلی در حقیقت پاک کردن صورت مسئله است. درواقع، کارشناسان بر این نظر صحه میگذارند که شش دهه قبل، انتخاب این محل با توجه به جمعیت، ویژگیهای زمینشناختی و فواصل سکونتگاهی اشتباه نبوده است.
مشکل زمانی رخ داد که با افزایش جمعیت رو به ازدیاد تهران و مناطق شهری پیرامون آن، میزان زبالههای سرازیرشده به این مرکز سالبهسال و دههبهدهه روند صعودی یافت و بهرغم برخی اقدامات نامنسجم برای تفکیک پسماندها در مبدأ و یا مراکز محدود پردازش و بازیافت، همچنان بخش اعظم زبالههای تهران( بالغبر روزانه شش هزار تن) به این مرکز منتقل میشود. مشکل از اینجا شکل گرفت که مدیریت پسماند صرفاً به «دفن پسماند» تقلیل یافت و سایر مراحل ششگانهٔ مدیریت اجرایی متداول پسماند در دنیا که مانند حلقههای زنجیر بههم پیوستهاند (و «مرکز دفن» صرفاً آخرین حلقهٔ این زنجیره محسوب میشود) فراموش شد.
حاصل دفن سنتی پسماند که با ضوابط ملاک عمل و استانداردهای روز فاصله دارد، آلودگیهای غیرقابل اجتناب مرکز دفن و انباشت حجم بالای گاز متان شد و گزینهٔ انتقال روی میز مدیران قرار گرفت. فارغ از آنکه طبیعتاً هر مرکز دفن عمری دارد، اختصاص اراضی جدید با وسعت قابلتوجه آنهم برای دفن، در دنیای امروز با فناوریهایی که برای مدیریت و پردازش پسماند وجود دارد، عملاً فاقد توجیه است. استفاده از روشهای جدید مدیریت پسماند مانند هاضمهای بیهوازی، خشککنهای زباله، تجهیزات هایتک، بیوگاز و زبالهسوز از جمله این ابزارها هستند که در سیاستهای کلان و طرح جامع مدیریت پسماند شهر تهران دیده شده است و بهدلایل مختلف جز در مقیاسهای خرد و پایلوت بهکار گرفته نشدهاند.
این درحالیاست که تأسیس مراکز پردازش زباله و تأسیسات بازیابی پسماند و جلب مشارکت مردم با فراهم کردن زیرساختهای سختافزاری و نرمافزاری مناسب برای تفکیک پسماندها در مبدأ، میزان پسماند ورودی به مرکز دفن را کاهش میدهد. مدیریت اصولی پسماند بدون بهرهگیری از همکاری تمام و کمال مردم محقق نمیشود. موضوعی که بهنظر میرسد چندان نزد مدیران، محلی از اعراب ندارد. ازاینرو، در حال حاضر سهلالوصولترین کار برای مدیریت پسماند تمرکز بر دفن و معرفی محل دفن جدید است. تصمیمی که بدون تغییر نگاه به مسئلهٔ پسماند و بدون توجه به سیاستهای بالادستی پسماند تهران برای کاهش پسماندهای دفنی عملاً بهمنزلهٔ آلوده کردن مکانی جدید و ظهور آرادکوهی دیگر است./ روزنامه پیام ما