تدابیر فصل پاییز قسمت اول
کلیات:
حکمای ایرانی بر این باور بودند که همانگونه که پیدایش بیماری نیاز به سبب دارد، تندرستی نیز بدون تدبیر و تدارک سبب های آن، پایدار و برقرار نمی ماند. حکما این اسباب را شش سبب می دانستند و آنها را به نام ” اسباب سته ” یا ” سته ضروریه ” می خواندند و برای هر یک چند و چون بسیار برمی شمردند. این شش سبب عبارت اند از: هوا، خوردنی ها و آشامیدنی ها، حرکت و سکون بدنی، خواب و بیداری، استفراغ (به معنی فراغت یافتن و آسوده شدن از مواد زاید و سمی از طریق دفع از راه های طبیعی ) و احتباس ( نگهداری مواد حیاتی در بدن ) و رویدادهای نفسانی.
بخشی از اموری که زیرگروه سبب ضروری نخستین ( هوا ) برشمرده می شوند، تدابیر مربوط به فصل های سال هستند. بر اساس آموزه های طب سنتی ایران، یکی ازمهم ترین راه های نگهداری تندرستی (حفظ الصحة) و پیشگیری از بیماری ها ( تقدمة الحفظ )، به کار بستن تدابیر متناسب با هر فصل در گذر سال است. حکمای ایرانی، آگاهانه و پیشبینانه راه و چاره هایی اندیشیده بودند تا تندرستان (و نیز بیماران) با مزاج های گوناگون بدانند که به مقتضای چگونگی سرشت خود و به تناسب دور فلک و گردش فصول، باید از چه اموری گریز و پرهیزکنند و به چه اعمالی روی آورند تا از هماهنگی داخلی و اعتدال مزاجی بیرون نروند و یا آن که زودتر بدان هماهنگی بازگردند. این بایست و نبایست ها و چند و چون ها، بخش هایی بس خواندنی ازکتب طب سنتی را در برمی گیرد و جالب آن که با وجود آکندگی از نکته سنجی ها و ریز بینی های فراوان، همواره کل نگرانه و با دیدی باز و گشاده به موضوع تندرستی فرد، بیان شده است.
نکته کلی :
در هر فصلی ضروریات زندگی سالم، با توجه به تغییر مزاج فصل و دگرگونی آب و هوای آن متفاوت است.
در این نوشتار برآنیم تا به برخی از این تعالیم که منطبق بر فرهنگ و طب گرانقدر ایرانی است، اشاره کنیم.
پایان قسمت اول
در قسمت دوم در مورد تعریف و زمان فصل پائیز و مزاج آن صحبت می کنیم
