این روزها مجبوریم با ویروس کرونا همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشیم، اما تعطیلی مدارس و آموزشگاه‌ها و افزایش آموزش‌های مجازی و آنلاین، تبدیل به یک موضوع مهم و دغدغه جدی برای همه ما شده است.
حضور کودکان در فضای مجازی؛ دغدغه مشترک والدین
در یک طرف ماجرا، شما والدین عزیزی قرار دارید که معتقدید این شرایط باعث شده، فرزندتان را دو دستی تقدیم فضای مجازی کنید و توی صحبت‌های خود می‌گویید:
"همه‌ی ساعت‌های بچه‌م در موبایل و تبلت می‌گذره. یا واقعا درس می‌خونه و کلاس داره یا به بهونه‌ی درس و مشق، مدام یک‌جا نشسته و سرش توی موبایل و تبلته. حتی زمان غذا".
شما متوجه نمی‌شوید که بچه‌ها کدام سایت را باز می‌کنند یا از ساعت دقیق کلاس‌های درس هم مطلع نیستید. چون هر معلمی درهر ساعتی که می‌خواهد کلاس برگزار می‌کند و این موضوع، نظارت شما را درزمان حضور فرزندتان درفضای مجازی، بسیارسخت کرده است.
خیلی از شما والدین گرامی، تسلط کافی را در دنیای فناوری ندارید و فرزندانتان به شما می‌گویند:
"ما می‌ریم تو دنیای مجازی تا از دنیا عقب نمونیم"
فضای مجازی و دغدغه مشترک کودکان و نوجوانان
در سمت دیگر ماجرا، کودکان و نوجوانانی هستند که وقتی با آن‌ها هم‌صحبت می‌شویم؛ یک دغدغه مهم و مشترک بین همه آن‌ها وجود دارد. عدم جذابیت آموزش‌ها، داستانها، فیلم‌ها، کتاب‌ها و... که برای آن‌ها تولید می‌شود. خصوصا برای گروه سنی نوجوانان. اکثر محتواهای تولید‌شده برای آن‌ها، مورد علاقه‌شان نیست و فاقد هر گونه جذابیتی برای آن‌هاست.
راهکارهای پیشنهادی کنترل بچه‌ها در فضای مجازی
اگر بخواهیم دقیق‌تر به موضوع نگاه کنیم بر اساس آمارهای معتبر بیشتر از ۸۰ درصد محتوایی که نوجوانان ما در فضای مجازی استفاده می‌کنند، متناسب با سن و سال، سبک زندگی و فرهنگشان نیست. خانواده‌ها هم تنها از ۲۰ درصد محتوایی که کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت می‌بینند، خبر دارند.
در این شرایط چه کاری باید انجام داد:
ذات کودکان و نوجوان‌ها و اقتضای سنی آن‌ها، طوری‌ست که همیشه در حال جست‌و‌جو و کشف کردن هستند و هرچقدر مسئله‌ای برای آن‌ها ناشناخته‌تر باشد، بیشتر علاقه‌مند می‌شوند که جستجو کنند. بنابراین، بهترین کار آموزش است.
توجه داشته باشید، تا زمانی که بخواهید نصیحت کنید، صحبت‌های شما حالت سرزنش داشته باشد یا آمرانه و از موضع بالا باشد؛ به حرف شما گوش نخواهند داد. پس، نه خودتان و نه فرزندتان را خسته نکنید.
بچه‌های امروز علاقه‌ای به نصیحت و تحکم ندارند و محدودیت و فشار هم، نتیجه عکس به همراه دارد. شاید در سنین پایین‌تر با رفتاری معقول مواجه شوید اما در بچه‌های بزرگتر، رفتارشان به یک‌باره تغییر می‌کند و غیر قابل کنترل می‌شوند و در بهترین حالت، دور از چشم شما و با ولع بیش‌تری به سوی ممنوعه‌ها خواهند رفت.
برای ایجاد رابطه خوب با او، زمان کافی صرف کنید. در کنار هم بازی کنید، لذت ببرید، جک تعریف کنید، حتی زمانی رو با هم در فضای مجازی بچرخید. مثلا با کمک هم برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های مناسب سنش را پیدا کنید، یا ارتباطات آنلاین مثبت با خانواده، دوست و آشنا داشته باشید.
برای خانواده خود، رسوم و برنامه‌های خاصی را تعریف کنید. برای مثال، یک روز در هفته، برنامه آشپزی خانوادگی داشته باشید.
او باید بداند که چطور از این وسایل استفاده کند و چطور در فضای مجازی حضور داشته باشد ولی صدمه نبیند.
او را تشویق کنید که اگر رفتار یا محتوای نامناسبی را دید، با شما در میان بگذارد. شما هم موقع کار با اینترنت به حالت‌های او، مثل غمگین یا شاد بودن، تعجب کردن و... به طور نامحسوس توجه کنید و برای بچه‌های کمتر از 12 سال حتما روی موبایل یا تبلت برنامه‌های کنترل والدین را نصب کنید و در موتور جستجوی گوگل اقدام به ایمن کردن جستجوها کنید.
به جای نظارت مستقیم یا بالای سر فرزندبودن، در کنار فرزند باشید. همراهی و دوستی، موثرترین روش ارتباط است.
برای حضور او در فضای مجازی و استفاده از موبایل و گوشی و ...ساعت تعیین کنید. والد مقتدر و مهربان و در وضع قوانین جدی باشید. مسئولیت شما فقط آموزش و آگاه‌سازی فرزندتان است. شما اول باید دانش دیجیتالی و فضای مجازی خودتان را ارتقا دهید تا بتوانید راهنمای مناسبی برای فرزندتان باشید.
الگوی داشتن "یک وسیله مشترک برای همه، به جای هر کدام یک وسیله" را در خانواده پیاده کنید. مثلا، خواهر و برادر از یک تبلت یا لپ‌تاپ استفاده کنند.
مثلا توافق کنید هنگام کار با گوشی و تبلت خارج از اتاق خواب و در هال یا اتاق نشیمن باشید و خود شما هم این موضوع رو رعایت کنید.
الگوی فرزندتان در استفاده از شبکه‌های اجتماعی باشید. اگر شما هر چند لحظه یک‌بار، با گوشی خود شبکه‌های اجتماعی را چک می‌کنید؛ فرزند شما هم از شما پیروی می‌کند.
به فرزندتان بگویید که حفظ اخلاقیات و ارزش‌ها در دنیای مجازی هم مثل دنیای واقعی‌ست. پس به بقیه احترام بگذارد و در نوشتن نظراتش در فضای مجازی این احترام را حفظ کند.
به او یاداور شوید که فضای مجازی و دنیای اینترنت صرفا بازی و برنامه‌های پیام‌رسان و اینستاگرام و... نیست. از اینترنت در جهت یادگیری بیشتر در مورد موضوعات مختلف و مورد علاقه‌شان استفاده کنند و تعدادی سایت معتبر را هم به او معرفی کنید.
برای استفاده از منابع آموزشی رایگان که از عکس یا اسم کامل برای دسترسی به فایل، استفاده می‌کنند، احتیاط و از ارائه اطلاعات شخصی بچه‌ها به افراد غریبه جلوگیری کنید و این موضوع را به فرزندتان هم گوشزد کنید.
آن‌ها را تشویق کنید با بهره‌گیری از این ابزار دیجیتال، فعالیت جسمانی داشته باشند. مثلا ویدیوهای ورزشی آنلاین یا بازی‌های کامپیوتری که تحرکشان رو زیادتر می‌کند.
هرزگاهی با او درباره پست‌ها و مطالبی که او در شبکه‌های اجتماعی، به اشتراک می‌گذارد؛ صحیت کنید.
در این دنیایی که کودکان و نوجوانان، دیجیتالی بزرگ می‌شوند و دنیا در نوک انگشت‌‌های آن‌ها قرار دارد؛ شما به عنوان یک والد، باید با محبت واقعی در کنار فرزندتان باشید، به او عشق بدهید و مسئولانه و متعهدانه رفتار کنید. باید مراقب باشید؛ در این سن، بچه‌ها آسیب روحی و روانی نبینند و با مسائلی که مناسب سنشان نیست، مواجه نشوند.
