با فرا رسیدن شب یلدا، سفرههای یلدایی ایرانیان در همهی خانهها گسترده میشود و نمادهای شب یلدا از انار و هندوانه، آجیل و انواع شیرینیهای محلی و سنتی تا شمع و دیوان حافظ درون آن قرار میگیرند. زمانی که یلدا خبر آمدنش را میدهد بار دیگر لباسهای سرخ رنگ یا لباسهایی که پر از طرح و نقش انار و هندوانه است از کمد بیرون آمده و بر قامت کودکان و بزرگترها مینشینند و شور و شادی را در خانه طنینانداز میکنند. در این شب همه چیز دست به دست هم میدهد تا ما زایش دوباره مهر و خورشید را به زیباترین شکل ممکن گرامی بداریم.
یلدا پر است از نمادهایی که هر کدام معنی و مفهوم خاصی دارند، میوهها، شیرینیها، فال حافظ و حتی رنگ سرخی که در آن استفاده میشود هم نشاندهندهی منظوری است که آگاهی از آنها، این جشن دیرینه را برایمان دلپذیرتر میکند. با ما همراه باشید تا معنی و مفهوم نمادهای شب یلدا را با هم بررسی کنیم.
از گذشته تابحال انار برای ایرانیان میوهای مقدس و بهشتی به حساب میآید که منتسب به آناهیتا ایزد بانوی ایرانی — آریایی است. این میوهی خوشطعم با زایش و آبادانی پیوند خورده و نماد خورشید، شادی، خنده و زایش است. دانههایی که در دل انار پنهان هستند یادآور باروری و زایش بوده و سرخی و ظاهر دایرهای شکل آن یادآور رنگ سرخ و شکل کروی خورشید است که نور، گرما و برکت را به ما هدیه میکند. انار هدیهی زیبایی است که زرتشتیان به دختران و پسرانشان در زمان پیوند همسری هدیه میکنند و با این هدیه نشان میدهند آرزوی باروری برای آنها دارند. برخیها معتقدند انار جان بخش است زیرا این میوهی سرشار از آنتی اکسیدان، پتاسیم و ویتامین ث میتواند خون را تصفه کند و حیاتی دوباره به انسانها ببخشد.
هندوانه با این که میوه تابستانی است اما یکی از نمادهای اصلی شب یلداست، شکل کروی این میوهی خوش آب و رنگ مانند زمین است که زندگی را به انسان هدیه داده و درون قرمز آن نیز نشانی از خورشید و گرمای آن است که از سردی زمستان میکاهد و بدن را از بیماریهای فصل سرما مانند سرماخوردگی نجات میدهد. البته به اعتقاد برخی دیگر این سرخی نشان دهندهی آسودگی، دوستی، عشق و آبادانی است. ایرانیان باستان با خوردن هنداوانه در شب یلدا سعی میکردند فصل سرمای پیش رو را پر انرژیتر و گرمتر شروع کنند. هندوانه سرشار از آب است و خوردن آن چه در فصل تابستان و چه در طولانیترین شب سال سلامتی و شادابی را برای انسانها به ارمغان میآورد. خوردن هندوانه در شب یلدا در واقع نوعی خداحافظی با میوههای تابستانی و استقبال از زمستان و میوههایش است.