در پاسخ به رشد روزافزون تقاضای انرژی و وابستگی ترکیه به منابع فسیلی وارداتی، توسعهی انرژیهای تجدیدپذیر—بهویژه انرژی باد—به یک اولویت راهبردی در سیاستگذاری کلان این کشور تبدیل شده است. این یادداشت با هدف تحلیل جامع ظرفیت بادی ترکیه و ارزیابی روند توسعه و بهرهبرداری از این منبع پایدار، به بررسی دادههای ایستگاههای بادی، مطالعات ملی و ظرفیتهای نصبشده تا پایان سال ۲۰۱۰ میپردازد.
بررسیها نشان میدهد ترکیه از منظر ظرفیت نظری و اقتصادی انرژی باد، در زمره کشورهای دارای پتانسیل بالا قرار دارد. ظرفیت نظری قابل استحصال باد در خشکی حدود ۱۳۱٬۷۵۶ مگاوات و در دریاها بالغ بر ۱۷٬۳۹۳ مگاوات برآورد شده است. مناطق مارمارا، اژه و جنوبشرقی آناتولی دارای بالاترین تراکم توان بادی (بیش از ۳۰۰ وات بر مترمربع) و مناسبترین میانگین سرعت باد (بیش از ۶٫۵ متر بر ثانیه) هستند. مناطقی نظیر باندیرما، گؤکچهآدا، بلن و قوشآداسی بهعنوان نقاط کانونی توسعهی مزارع بادی در نظر گرفته شدهاند.
ترکیه از اواخر دهه ۱۹۹۰ با سرمایهگذاریهای محدود وارد حوزهی تولید برق از باد شد، اما تصویب قانون استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۰۵ نقش مهمی در تسریع رشد این صنعت ایفا کرد. ظرفیت نصبشدهی نیروگاههای بادی ترکیه از ۱٫۵ مگاوات در سال ۱۹۹۸ به بیش از ۱۵۲۲ مگاوات در پایان سال ۲۰۱۰ رسید. پیشبینیها حاکی از آن است که این عدد تا سال ۲۰۲۰ به حدود ۱۵٬۰۰۰ مگاوات افزایش یابد.
با وجود این ظرفیت عظیم، سهم انرژی باد در سبد برق ترکیه همچنان محدود باقی مانده است. موانعی همچون وابستگی به واردات فناوری، پیچیدگیهای حقوقی و ضعف زیرساختهای شبکه برق از جمله عوامل بازدارنده در مسیر توسعه این صنعت هستند. در حالیکه ترکیه همچنان درگیر حل چالشهای زیرساختی و نهادی است، کشورهایی نظیر چین با تدوین راهبردهای کلان، تمرکز بر بومیسازی فناوری و بهرهگیری از ظرفیت شرکتهای داخلی، موفق شدهاند ظرف کمتر از دو دهه به یکی از قدرتهای برتر جهان در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر تبدیل شوند.
تجربه چین نشان میدهد که توسعه انرژی بادی صرفاً به منابع طبیعی وابسته نیست، بلکه نیازمند یکپارچگی در سیاستگذاری، سرمایهگذاری سازمانیافته، و حمایت هدفمند از زنجیره تأمین داخلی است. مقایسه مسیر ترکیه با رویکرد چین، حاکی از آن است که بدون یک چارچوب نهادی منسجم و تحول فناورانه داخلی، دسترسی به ظرفیتهای اسمی انرژی باد صرفاً در حد پتانسیل باقی خواهد ماند. اگر ترکیه خواهان نقشآفرینی منطقهای در بازار انرژیهای پاک است، لازم است از مدلهای موفقی همچون چین درس بگیرد و در مسیر استقلال فناورانه و انسجام سیاستی گام بردارد.
