شیر مایعی مغذی است که از ترشح غدد پستان در پستانداران ماده به دست می‌آید. شیر منبع خوبی برای املاح مورد نیاز بدن انسان‌ها چون کلسیم، فسفر، منیزیم و پتاسیم و ویتامین‌های آ، ب۱، ب۲، ب۶، ب۱۲، ث، د، کا، ئی، نیاسین، و اسید فولیک است.
شیر برخی پستانداران همچون گاو، بز، گوسفند، اسب و گاومیش برای مصرف انسان مناسب هستند. شیر به محصولات مختلفی مانند خامه، کره، ماست، کفیر، بستنی و پنیر تبدیل می‌شود. امروزه در فرآیندهای صنعتی مدرن از شیر برای تولید کازئین، پروتئین آب پنیر، لاکتوز، شیر تغلیظ شده، شیرخشک و بسیاری دیگر از مواد افزودنی غذایی و محصولات صنعتی استفاده می‌شود.
تقریباً در تمام پستانداران، شیر از طریق شیردهی به شیرخواران داده می‌شود، یا مستقیماً یا با دوشیدن شیری که قرار است بعداً ذخیره و مصرف شود. شیر اولیه پستانداران آغوز نامیده می‌شود. آغوز حاوی آنتی‌بادی هایی است که از نوزاد تازه متولد شده و همچنین مواد مغذی و فاکتورهای رشد محافظت می‌کند.
هند بزرگترین تولید کننده شیر در جهان و صادرکننده پیشرو شیر خشک بدون چربی است. پس از هند، نیوزلند، آلمان و هلند بزرگترین صادرکنندگان محصولات شیر هستند. جالب است بدانید بیش از شش میلیارد نفر در سراسر جهان شیر و فرآورده‌های شیری مصرف می‌کنند و بین ۷۵۰ تا ۹۰۰ میلیون نفر در خانواده‌های دامپرور زندگی می‌کنند.
مصرف شیر در کشور از میانگین سرانه بین‌المللی کمتر است و از هر ۱۰ ایرانی فقط چهار نفر شیر و لبنیات کافی دریافت می‌کنند. لازم به ذکر است از نظر مصرف شیر، ایران "جزء آخرین رده‌های جدول کشورهای دنیا" است.
تحقیقات در ایران نشان می‌دهند "در مسیر کودکی تا بلوغ مصرف نوشابه‌های گازدار سه برابر می‌شود در حالیکه مصرف شیر و لبنیات به یک چهارم کاهش پیدا می‌کند."
علاوه بر این "بیش از ۹۴ درصد دانشجویان" ایرانی حداقل یک تا دو بار در هفته نوشابه گازدار مصرف می‌کنند و زنان جوان بطور متوسط روزی یک و سه چهارم نوشابه و در مقابل کمتر از یک فنجان شیر می‌نوشند.
همان‌طور که می‌دانید امروزه شیر را نه به یک شکل بلکه در اشکال مختلف می‌توان تهیه کرد. شیر گاو تازه، شیر با مدت ماندگاری زیاد، شیر بدون چربی و یا بدون لاکتوز، شیر غنی‌شده با امگا ۳، شیر بدون هورمون، شیر ارگانیک، شیر خام و یا انواع و اقسام دیگر، پس از مزایای شیر غافل نشوید.
گروهی از پژوهشگران آلمانی به کسانی که میگویند شیر گاو برای گوساله است نه برای انسان، توصیه می‌کنند از این منبع غذایی پرارزش صرف نظر نکنند چراکه شیر گاو دارای مجموعه‌ای از ویتامین‌ها و پروتئین‌های ارزشمند است.
شیر در مقایسه با نوشیدنی‌های گازدار کالری بیشتری دارد اما از نظر متخصصان تغذیه در واقع نوشیدنی نیست و یک غذای کامل به شمار می‌رود.
گروهی از متخصصان تغذیه میگویند شیر گاو مناسب طبیعت انسان نیست و در واقع نوشیدنی مناسب رشد گوساله است اما در مقابل گروه دیگری از متخصصان تغذیه با اشاره به اینکه غلات، مغز دانه‌ها، سیب یا گوجه‌فرنگی هم از روز نخست بخشی از خوراک انسان‌ها نبودند و در طول تکامل رفته رفته به برنامه غذایی انسان‌ها افزوده شدند، پرهیز از مصرف شیر را اشتباه می‌دانند.
شیر به دلیل آنکه حاوی کلسیم بالایی است تأثیر مثبتی بر تراکم استخوان دارد و نوشیدن آن در سال‌های کودکی و نوجوانی نقش مهمی در رشد و حفظ سلامت استخوان‌ها بازی می‌کند.
بنا بر آمار بنیاد تغذیهٔ بریتانیا، درصد بالایی از بزرگسالان و نوجوانان (به‌ویژه دختران) کمبود انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی دارند بخصوص ویتامین آ، آهن، کلسیم، روی و ید که همه‌ی اینها در شیر لبنی یافت می‌شود.
لبنیات بسیار مغذی است، جانشینی آن با محصولات گیاهی اغلب نتیجهٔ همسانی ندارد. مشکل بسیاری از جانشین‌های شیر لبنی این است که غنی‌سازی مواد غذایی در آنها انجام نشده است و ممکن است آن موادی که برای تندرستی نیاز دارید را با مصرف آنها دریافت نکنید.
بسیار مهم است که بدانید از نظر مواد مغذی و بازسازی اندام‌ها، شیر‌های غیر‌لبنی کافی نیستند. شیر ترکیب کاملی است چون نسبت مناسبی از کربوهیدرات به پروتئین را داراست و فرآیند بازسازی ماهیچه‌ها را تسریع می‌کند.
همچنین بهترین ترکیب کربوهیدرات‌های قابل‌هضم و پروتئین را داراست که به طور مؤثری جذب ماهیچه‌ها می‌شود. مواد لبنی همچنین دارای کلسیم هستند که ثابت شده است اثر سازنده و مفیدی بر ساختمان بدن انسان دارد و به شما کمک می‌کند تا درصد بالاتری توده‌های عضلانی بدون چربی داشته باشید.
اما با تمام خواص منحصر به فردی که در شیر است، شرط عقل حکم می‌کند از مصرف بیش از اندازه‌ی شیر هم پرهیز کنید.
اگر می‌خواهید بدانید فواید شیر در شب چیست، این قسمت را با دقت مطالعه کنید. چنانچه با مصرف شیر دچار نفخ و دل درد نمی‌شوید، بهترین زمان مصرف آن قبل از خواب است، زیرا در حین خواب، بدن این فرصت را دارد که کلسیم و پروتئین خود را از این ماده غذایی تامین کند و چون شیر حاوی تریپتوفان است به برقراری خوابی آرام و راحت کمک می‌کند.
نوشیدن شیر قبل از خواب باعث افزایش حجم بدن می‌شود و بهتر است افرادی که تیپ بدنی خشک و لاغر دارند از این خاصیت شیر برای رسیدن به وزن دلخواه استفاده کنند، برای این منظور بهتر است یک فنجان شیر گرم را با مقدار کمی شکر ترکیب کنند و نیم ساعت قبل از خواب بنوشند.
در کشورهای در حال توسعه شیر یک عنصر کلیدی در راه بهبود تغذیه و امنیت غذایی محسوب می‌شود. ارتقای وضعیت پرورش دام زنده، فناوری تولید محصولات لبنی و کیفیت شیر نوید بخش کاهش فقر و سوء تغذیه در جهان می‌باشد.
پژوهشگران آلمانی میگویند کودکان و نوجوانانی که در روز ۲۴۵ میلی‌لیتر شیر (یک لیوان متوسط) می‌نوشند در سال ۴/ ۰ سانتی‌‌متر بیشتر رشد می‌کنند. در مقابل دلیل اصلی کوتاه‌تر شدن قد ایرانی‌ها کاهش مصرف شیر و لبنیات است.
متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند حتما شیر بنوشید اما در نوشیدن آن حد اعتدال را رعایت کنید. مصرف شیر بطور روزانه با در نظر گرفتن مزاج یا تیپ‌بدنی به سلامت بدن و جلوگیری از پوکی استخوان کمک می‌کند.
شیر گاو، منبع غنی پروتئین با کیفیت خوب و حاوی تمام اسیدهای آمینه‌ی ضروری است. شیر همچنین منبع غنی انرژی در قالب چربی اشباع‌شده است که مانع استفاده‌ی بدن از توده‌ی عضلانی برای تولید انرژی می‌شود.
داشتن توده‌ی عضلانی مناسب برای حمایت از ستون مهره‌ها و کمک به حفظ ساختار طبیعی بدن مهم است. برای حفظ یا افزایش توده‌ی عضلانی خالص، به پروتئین موجود در لبنیات، خصوصا شیر نیاز است. چراکه افزایش مصرف شیر، توده‌ی عضلانی و نیز قدرت عضلات را طی تمرینات مقاومتی افزایش می‌دهد.
محتوای تغذیه‌ای یک لیوان شیر کامل با ۳,۲۵ درصد چربی عبارت است از:
اگر نمی‌خواهید شیر لبنی بنوشید، انواع نوشیدنی‌های مشابه با نام‌های دیگر در دسترس شماست. شیر سویا، برنج، شاهدانه، فندق، نارگیل و شیر بادام و انواع شیر‌های جو را می‌توانید در فروشگاه‌ها پیدا کنید.
نوشیدنی سویا نزدیک‌ترین و مشابه‌ترین نوشیدنی به شیر لبنی از نظر میزان پروتئین است، شیر سویا کربوهیدرات کمتری نسبت به جو و نارگیل و برنج و بادام دارد. شیر نارگیل معمولاً دارای چربی اشباع‌شدهٔ بیشتری نسبت به بقیهٔ شیر‌های گیاهی است.
سوالی دارید؟ در بخش دیدگاه‌ها سوال‌تان را ارسال کنید:
- همچنین می‌توانید مطالب من را در صفحه اینستاگرام دنبال کنید.
© این نوشته اختصاصاً برای وب‌سایت حسن موسوی نوشته شده و نشر آن فقط با ذکر نام نویسنده، و با حفظ لینک صفحه مجاز است.
