مقایسه زبانهای برنامه نویسی پایتون و جاوااسکریپت

«زبان برنامه‌نویسی پایتون» (Python Programming Language) و «زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت» (Javascript Programming Language) دو زبان برنامه‌نویسی بسیار محبوب و پرطرفدار در میان برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان محسوب می‌شوند. این دو زبان، تفاوت‌های ساختاری زیادی با هم دارند که کار برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان برنامه‌های کاربردی را برای انتخاب زبان پایتون یا جاوا اسکریپت به عنوان زبان برنامه‌نویسی پیش‌فرض آسان می‌کند.

در این مطلب، دو زبان پایتون و جاوا اسکریپت از لحاظ محبوبیت، درآمد و موقعیت شغلی، ویژگی‌های ساختاری، عملکرد، سرعت اجرای برنامه‌ها و سایر موارد با هم مقایسه می‌شوند تا برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان مختلف بتوانند به راحتی یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت را برای کد نویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی انتخاب کنند. به عبارت دیگر، در این مطلب قرار است به سؤال پایتون یا جاوا اسکریپت کدام بهتر است؟ پاسخ داده شود.

شایان توجه است که این مطلب می‌تواند برای برنامه‌نویسان مختلف با سطح مهارت متفاوت مفید واقع شود؛ برنامه‌نویسان مبتدی می‌توانند از این مطلب برای انتخاب زبان پایتون یا جاوا اسکریپت‌ برای یادگیری استفاده کنند. برنامه‌نویسان حرفه‌ای نیز می‌توانند از این مطلب کمک بگیرند تا مشخص شود کدام یک از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت این قابلیت را دارد تا برای کد نویسی پروژه آینده آن‌ها مورد استفاده قرار بگیرد.

همچنین، برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگانی که قصد مهاجرت از زبان پایتون به جاوا اسکریپت یا برعکس را دارند می‌توانند ویژگی‌های این دو زبان را در این مطلب مقایسه کنند و انتخاب هوشمندانه‌ای برای کد نویسی به یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت انجام دهند.

اولین قدم برای انتخاب زبان برنامه‌نویسی مناسب برای کدنویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی، مقایسه ویژگی‌های مختلف و متمایز کننده آن‌ها است. بنابراین، در ادامه و با هدف آسان کردن فرایند انتخاب پایتون یا جاوا اسکریپت برای کد نویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی، محبوبیت، درآمد مورد انتظار و موقعیت‌های شغلی، ویژگی‌های ساختاری، عملکرد و سرعت اجرای برنامه‌ها در این دو زبان برنامه‌نویسی مورد مقایسه قرار می‌گیرند.

زبان برنامه‌نویسی پایتون، یک زبان «سطح بالا» (Top-Level) محسوب می‌شود که از قواعد «معناشناسی پویا» (Dynamic Semantics) پشتیبانی می‌کند. منظور از معناشناسی، رابطه میان علائم و کلمات‌ با مفهوم آن‌ها در زبان‌های برنامه‌نویسی است. زبان پایتون، از قابلیت‌های «برنامه‌نویسی شیءگرا» (Object-oriented Programming) استفاده می‌کند.

یکی از فاکتور های مهم برای برنامه‌ نویسان مبتدی جهت انتخاب یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای یادگیری، سادگی یادگیری و کد نویسی است. زبان پایتون به گونه‌ای طراحی شده است تا یادگیری آن حتی برای برنامه‌نویسان مبتدی و کودکان راحت باشد. یکی از ویژگی مهم زبان برنامه‌نویسی پایتون، «خوانایی» (Readability) بسیار بالای کدهای نوشته شده به این زبان است.

از سوی دیگر، زبان پایتون از «قواعد دستوری» (Syntax) به مراتب کمتری نسبت به زبان‌های برخوردار است که سبب شده است تا فرایند یادگیری و کد نویسی در این زبان برای برنامه‌نویسان مبتدی بسیار ساده باشد. بنابراین، پایتون زبان ایده‌آلی برای آموزش برنامه‌نویسی به برنامه‌نویسان مبتدی محسوب می‌شود.

همچنین، سادگی فرایند کد نویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی در این زبان سبب شده است تا «چرخه توسعه نرم‌افزار» (Software Development Cycle) در این زبان محبوب به مراتب کمتر از دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی شناخته شده باشد. زبان پایتون، مانند دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی نظیر «پرل» (Perl) و «روبی» (Ruby)، یک زبان «اسکریپتینگ» (Scripting) نیز محسوب می‌شود. همچنین، زبان پایتون برای ساختن «برنامه‌های کاربردی تحت وب» (Web Applications) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از ویژگی‌های مهم زبان پایتون، همانند بسیاری از زبان‌های اسکریپتینگ، قرار گرفتن این زبان در زمره «زبان‌های برنامه‌نویسی چسبی یا چسبنده» (Glue Programming Languages) است. به عبارت دیگر، در کاربردهایی که لازم است تا مؤلفه‌های نوشته شده به زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف با یکدیگر ترکیب شوند و یک برنامه کاربردی واحد را شکل بدهند، زبان پایتون بهترین انتخاب خواهد بود.

زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت، مانند زبان پایتون، یک زبان برنامه‌نویسی شی‌ءگرا محسوب می‌شود. این زبان به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا صفحات وب پویا تولید نمایند. این زبان توسط استانداردهای تعریف شده در ECMAScript، استاندارد سازی شده است.

استاندارد ECMAScript، مجموعه‌ای از ویژگی‌های استاندارد برای زبان‌های اسکریپتینگ را تعریف می‌کند و توسط سازمان بین‌المللی ECMA تحت استانداردهای ECMA-262 و ISO/IEC 16262 تعریف شده است. استاندارد ECMAScript، برای استانداردسازی جاوا اسکریپت و همچنین، تشویق برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان به توسعه پیاده‌سازی‌های مستقل، با استفاده از این زبان، تولید شده است.

زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت از «الگوهای» (Paradigm) برنامه‌نویسی مختلفی نظیر شی‌ءگرایی، «تابعی» (functional) و برنامه‌نویسی «دستوری» (Imperative) پشتیبانی می‌کند. با این حال، برنامه‌نویسی «رویه‌ای» (Procedural) در این زبان پشتیبانی نمی‌شود

در ادامه و برای مقایسه زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت، یک بررسی اجمالی از هر دو زبان برنامه‌نویسی ارائه خواهد شد. سپس، برای کمک به انتخاب هوشمندانه یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی پایتون یا جاوا اسکریپت برای مقاصد مختلف برنامه‌نویسی، مقایسه این دو زبان در سطح قواعد دستوری، ویژگی‌های ساختاری، عملکرد، سرعت اجرای برنامه‌ها و سایر موارد مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین، میزان محبوبیت این دو زبان در میان جامعه برنامه‌نویسی، درآمد مورد انتظار هر یک از آن‌ها و موقعیت‌های شغلی لیست شده برای این دو زبان بررسی می‌شوند.

پایتون یا جاوا اسکریپت

انتخاب یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی پایتون یا جاوا اسکریپت برای یادگیری یا کد نویسی پروژه‌ها، به کاربردی که قرار است برای آن برنامه‌نویسی انجام شود بستگی دارد. شاید یکی از دلایلی که بسیاری از کاربران به دنبال پاسخ به سؤال برتر بودن پایتون یا جاوا اسکریپت هستند این است که مشخص شود، آینده کاری و موقعیت شغلی کدام یک از این زبان‌ها بهتر است. پاسخ صادقانه به این سؤال این است که انتخاب و یادگیری هر کدام از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای شروع حرفه برنامه‌نویسی، می‌تواند منجر به آینده و موقعیت شغلی موفق شود؛ به شرطی که برنامه‌نویس روی هدف خود متمرکز باشد.

زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت در حوزه‌های کاربردی مشخصه خود بسیار خوب عمل می‌کنند. پیش از اینکه کاربر بخواهد زبان پایتون یا جاوا اسکریپت را برای توسعه برنامه‌های کاربردی انتخاب کند، لازم است که تا حوزه کاربردی برنامه‌ای که قرار است نوشته شود مشخص شود؛ آیا قرار است صفحات وب پویا تولید شود؟ یا اینکه برای کاربردهای هوش مصنوعی مورد استفاده قرار بگیرد؟ یا اینکه برای تحلیل داده‌ها استفاده شود؟ و یا اینکه قرار است تنها برای یادگیری کد نویسی مورد استفاده قرار بگیرد؟.

در حال حاضر، زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت به عنوان محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی دنیا محسوب می‌شوند. همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، هر دو زبان از الگوی برنامه‌نویسی شی‌ءگرا تبعیت می‌کنند. با این حال، «حوزه» (Scope) کاملا متفاوتی دارند. اگرچه زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت مشترکات زیادی با یکدیگر دارند ولی تفاوت‌های ساختاری آن‌ها با یکدیگر بسیار زیاد است.

از لحاظ موقعیت شغلی، هر دو زبان در وضعیت بسیار خوبی به سر می‌برند و فرصت‌های شغلی بسیار زیادی برای برنامه‌نویسان پایتون و جاوا اسکریپت فراهم شده است. بنابراین، انتخاب یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای شروع حرفه کد نویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی، گزینه بسیار خوبی محسوب می‌شود.

از دیدگاه یک برنامه‌نویس مبتدی و برای انتخاب یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای یادگیری، زبان پایتون انتخاب بهتری نسبت به زبان جاوا اسکریپت محسوب می‌شود. یکی از فلسفه‌ها و اهداف اصلی طراحی زبان پایتون، سادگی یادگیری و پیاده‌سازی برنامه‌های کاربردی است. از سوی دیگر، «قواعد تورفتگی یا دندانه‌گذاری» (Indentation Rules) در زبان پایتون سبب شده است تا کدهای نوشته شده به این زبان، به مراتب خواناتر باشند. همچنین، قابلیت «استفاده مجدد» (Reuse) از کدهای پایتون، نسبت به زبان جاوا اسکریپت بهتر است.

در حال حاضر، زبان جاوا اسکریپت شایع‌ترین و پراستفاده‌ترین زبان برنامه‌نویسی محسوب می‌شود. زبان پایتون نیز در چند سال اخیر، به محبوبیت فوق‌العاده زیادی در بین جامعه برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان دست یافته است؛ پایتون هم اکنون سریع‌ترین رشد را، از لحاظ تعداد برنامه‌نویسان و پروژه‌های برنامه‌نویسی، در میان زبان‌های برنامه‌نویسی به خود اختصاص داده است.

زبان پایتون می‌تواند برای توسعه دامنه وسیعی از برنامه‌های کاربردی نظیر برنامه‌های کاربردی تحت وب (Web Development) و Desktop مورد استفاده قرار بگیرد. زبان پایتون بدون شک، به عنوان زبان برنامه‌نویسی مرجع برای توسعه کاربردهای «هوش مصنوعی» (Artificial Intelligence)، «یادگیری ماشین» (Machine Learning) و «علم داده» (Data Science) مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین در صورتی که قرار است از یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای توسعه برنامه‌های کاربردی در حوزه‌های یادگیری ماشین یا علم داده استفاده شود، زبان پایتون بهترین انتخاب خواهد خواهد بود.

همچنین، فلسفه طراحی زبان پایتون اجازه توسعه سریع برنامه‌های کاربردی را به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان می‌دهد. بنابراین، به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگانی که به دنبال توسعه سریع برنامه‌های کاربری هستند، توصیه می‌شود که زبان پایتون را از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای کد نویسی انتخاب کنند.

زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت یک زبان برنامه‌نویسی محسوب می‌شود. اما از آنجایی که بر پایه زبان HTML تعبیه شده است و زبان HTML نیز یک زبان «نشانه‌گذاری» (MarkUp) محسوب می‌شود، بنابراین برای دسته‌بندی صحیح‌تر، این زبان را در زمره زبان‌های اسکریپتینگ قرار می‌دهند.

همانطور که زبان پایتون، زبان مرجع برای توسعه کاربردهای علم داده و یادگیری ماشین محسوب می‌شود، زبان جاوا اسکریپت نیز بدون شک، زبان مرجع برای توسعه برنامه‌های کاربردی تحت وب محسوب می‌شود. بنابراین، به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگانی که به دنبال توسعه برنامه‌های کاربردی تحت وب هستند، توصیه می‌شود که زبان جاوا اسکریپت را از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای کد نویسی انتخاب کنند.

شایان توجه است در صورتی که یک کاربر مبتدی، هیچ گونه اطلاعاتی در مور زبان‌های برنامه‌نویسی در اختیار نداشته باشد و یا برنامه‌ریزی خاصی برای کار کردن روی یک پروژه نرم‌افزاری خاص نداشته باشد، انتخاب هر کدام از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای یادگیری برنامه‌نویسی مناسب‌تر است؛ یادگیری و کد نویسی برنامه‌ها توسط هر کدام از این دو زبان برنامه‌نویسی، نسبتا آسان و لذت‌بخش است.

در ادامه، به بررسی اجمالی دو زبان پایتون و جاوا اسکریپت خواهیم پرداخت. شناسایی ویژگی‌های کلیدی آن‌ها می‌تواند نقش مهمی در انتخاب زبان پایتون یا جاوا اسکریپت به عنوان زبان برنامه‌نویسی پیش‌فرض یک پروژه برنامه‌نویسی داشته باشد.

زبان پایتون

زبان پایتون به یکی از «ترندهای» (Trends) ثابت برنامه‌نویسی در چند سال اخیر تبدیل شده است. این زبان برنامه‌نویسی اولین بار در سال 1991 توسط Guido van Rossum معرفی شد که خالق زبان پایتون محسوب می‌شود. از ابتدای پیدایش زبان برنامه‌نویسی پایتون، دیدگاه طراحی سطح بالا و شی‌ءگرا، به عنوان دیدگاه غالب در طراحی و توسعه زبان پایتون در نظر گرفته شد.

فلسفه طراحی و قواعد دستوری زبان پایتون به گونه‌ای شکل گرفته است که این زبان را در زمره «خواناترین» (Readable) زبان‌های برنامه‌نویسی قرار داده است؛ در نتیجه، «اشکال‌زدایی» (Debugging) کدهای زبان پایتون به مراتب ساده ‌تر از زبان‌های دیگر است. به همین دلیل، یادگیری زبان پایتون برای برنامه‌نویسان مبتدی بسیار آسان است. یکی از بهترین ویژگی‌های زبان پایتون، پویا بودن نوع‌های داده‌ای این زبان است؛ یعنی، بررسی و مشخص کردن نوع داده‌ای متغیرها در «زمان اجرا» (Run Time) انجام می‌شود.

از آنجایی که زبان پایتون، از «مفسر» (Interpreter) برای اجرای کدها و دستورات خود استفاده می‌کند، دستورات و کدهای نوشته شده، به صورت خط به خط خوانده و در زبان پایتون اجرا می‌شوند. طبیعت «همه منظوره» (General Purposes) زبان پایتون سبب شده است تا بتوان ویژگی‌های آن را با تمامی زبان برنامه‌نویسی و اسکریپتینگ موجود مقایسه کرد.

سرعت اجرای کدها در زبان پایتون، مطلوب و چرخه توسعه نرم‌افزار در آن، بسیار سریع است. ویژگی مهم زبان پایتون، مقیاس‌پذیری بسیار خوب آن است؛ به همین دلیل، از این زبان برای تولید برنامه‌های کاربردی تحت وب مقیاس‌پذیر استفاده می‌شود.

پلتفرم‌های معروف و تحت وب نظیر یوتیوب، Reddit، اینستاگرام، Pinterest و SurveyMonkey، توسط زبان برنامه‌نویسی پایتون توسعه داده شده‌اند. همچنین، زبان پایتون، یکی از اولین فناوری‌هایی بود که توسط گوگل و جهت توسعه موتور جستجوی این شرکت به کار گرفته شد.

از زبان پایتون در حوزه‌های کاربردی مختلفی نظیر «تحلیل داده» (Data Analysis)، «تحلیل علمی» (Scientific Analysis)، یادگیری ماشین، ساختن برنامه‌های کاربردی، ساختن بازی‌های ویدئویی دوبُعدی و سه‌بُعدی، توسعه برنامه‌های کاربردی تحت وب و سایر موارد استفاده می‌شود.

تیم‌های توسعه و جامعه برنامه‌نویسی زبان برنامه‌نویسی پایتون، پشتیبانی بسیار خوبی از این زبان انجام می‌دهند (در قالب ارائه بسته‌ها و کتابخانه‌های استاندارد و «شخص ثالث» (Third-Party) متنوع و پرکاربرد). بنابراین، به کسانی که به دنبال مشاغل پر درآمد در حوزه برنامه‌نویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی هستند و تمایل دارند که در حوزه‌های مختلف کاربردی (نظیر مدل‌سازی هوشمند، علم داده، توسعه وب، برنامه‌های Desktop و سایر موارد) کدنویسی کنند، توصیه می‌شود که از میان زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت، زبان پایتون را یاد بگیرند.

پیش از اینکه قادر به توسعه برنامه‌های کاربردی در زبان پایتون باشید، لازم است تا ابتدا زبان پایتون را روی سیستم عامل مقصد خود نصب کنید. کاربران و مخاطبان این مطلب می‌توانند آموزش جامع نصب پایتون در سیستم‌های عامل مختلف را در اینجا مطالعه کنند. همچنین، مجموعه‌ای از آموزش‌های مرتبط با یادگیری پایتون و نصب نسخه 2 و 3 پایتون در سیستم‌های عامل ویندوز، لینوکس و مک نیز در اینجا گردآوری شده است.

انتخاب هوشمندانه یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای یاد گرفتن برنامه‌نویسی یا تولید برنامه‌های کاربردی، به طور مستقیم به ویژگی‌های کلیدی، مزایا و معایب این دو زبان و از همه مهم‌تر، دامنه کاربردی برنامه‌ای که قرار است توسعه داده شود بستگی دارد. در ادامه، مهم‌ترین ویژگی‌ها، مزایا و معایب زبان پایتون شرح داده خواهد شد.

مزایای زبان برنامه‌نویسی پایتون

در ادامه، مهم‌ترین مزایای پایتون جهت توسعه برنامه‌های کاربردی مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• در زبان پایتون، علاوه بر برنامه‌نویسی شیء‌گرا، از الگوهای برنامه‌نویسی دیگر نظیر برنامه‌نویسی «تابعی» (Functional) و «ساختاری» (Structural) نیز پشتیبانی می‌شود.
• به دلیل پشتیبانی از ویژگی‌های شی‌ءگرایی در زبان پایتون، تعریف و استفاده از «کلاس‌ها» (Classes) و «اشیاء» (Objects) بسیار ساده است.
• زبان پایتون، یک زبان برنامه‌نویسی پویا است، به عبارت دیگر هنگام کد نویسی، نیازی به تعریف نوع داده‌ای متغیرها وجود ندارد.
• قابلیت خوانایی و اشکال‌زدایی کدها در زبان پایتون بسیار بالاست. به همین خاطر، یادگیری آن به برنامه‌نویسان مبتدی توصیه می‌شود. به طور کلی، کد نویسی در زبان پایتون بسیار ساده است.
• نگه‌داری و «تطبیق» (Port) کدهای پایتون برای تمامی پلتفرم‌ها و سیستم‌ها بسیار ساده است.
• کتابخانه‌های استاندارد زبان پایتون بسیار غنی هستند و با تمامی پلتفرم‌های موجود نظیر ویندوز، لینوکس، مک و سایر موارد مطابقت دارند.
• در زبان برنامه‌نویسی پایتون، از فرآیندهای خودکار مدیریت حافظه به نام Garbage Collection پشتیبانی می‌شود..
• ویژگی مهم زبان پایتون، رایگان بودن آن است. استفاده از زبان پایتون برای تولید برنامه‌های کاربردی و توزیع کدهای نوشته شده، حتی برای کاربردهای تجاری رایگان است.
• زبان پایتون، انتخاب بسیار مناسبی برای توسعه «برنامه‌های کاربردی تحت شبکه» (Network Applications) است؛ به عبارت دیگر، در کاربردهای شبکه‌ای که نیاز به به‌کارگیری پروتکل‌های مختلفی جهت توسعه برنامه‌کاربردی احساس می‌شود، بهتر است که از زبان پایتون استفاده شود.
• چرخه توسعه برنامه‌های کاربردی در زبان پایتون بسیار سریع است. در نتیجه، زبان برنامه‌نویسی پایتون برای «نمونه‌سازی» (Prototyping) و «تست کردن» (Testing) برنامه‌های کاربردی توسعه داده شده و یا اضافه کردن قابلیت‌های جدید به نرم‌افزارهای از پیش توسعه داده شده، بسیار مناسب است.
• زبان پایتون از جمله پلتفرم‌های برنامه‌نویسی منبع باز است و به شکل منظم و ساخت‌یافته‌ای توسط تیم‌های توسعه «بنیاد نرم‌افزاری پایتون» (Python Software Foundation) و جامعه برنامه‌نویسی پشتیبانی می‌شود.

معایب زبان برنامه‌نویسی پایتون

در ادامه، معایب مهم زبان پایتون مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• زبان برنامه‌نویسی پایتون، برای توسعه پلتفرم‌های «محاسبات همراه» (Mobile Computing) مناسب نیست. به عبارت دیگر، در کاربردهایی که نیاز به محاسبات پیچیده احساس می‌شود و یا سرعت اجرا و عملکرد برنامه‌های کاربردی از اولویت زیادی برخوردار است، توصیه می‌شود از زبانی غیر از پایتون برای کد نویسی استفاده شود.
• به دلیل استفاده از مفسر، سرعت اجرای کدها در زبان پایتون پایین‌تر از زبان‌های برنامه‌نویسی مبتنی بر کامپایلر است.
• لایه دسترسی به «پایگاه داده» (Database) در زبان پایتون بسیار ضعیف است.
• زبان پایتون (نسبت به برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی)، روی پردازنده‌های چند هسته‌ای و سیستم‌های چند پردازنده‌ای خوب عمل نمی‌کند.
• به دلیل وجود «قفل مفسر سراسری» (Global Interpreter Lock) در مفسر پایتون، قابلیت نخ‌کشی یا Threading این زبان بسیار ضعیف است (نخ‌کشی یا Threading تکنیکی است که در برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی مفسر، جهت افزایش سرعت اجرای کدها استفاده می‌شود).

زبان جاوا اسکریپت

اگر قرار باشد زبان برنامه‌نویسی خاصی، به عنوان زبان مرجع برای برنامه‌نویسی Front-End انتخاب شود، بدون شک یکی از گزینه‌های اصلی زبان جاوا اسکریپت خواهد بود. از زبان جاوا اسکریپت، به شکل گسترده‌ای برای طراحی برنامه‌های کاربردی Front-End تعاملی استفاده می‌شود. به عنوان نمونه، زمانی که روی یک دکمه کلیک و پنجره جدیدی باز می‌شود، منطق چنین عملیاتی در برنامه‌نویسی Front-End، توسط جاوا اسکریپت پیاده‌سازی شده است.

زبان جاوا اسکریپت در سال 1994 توسط Brendan Eich طراحی شد؛ زمانی که تمامی صفحات وب تنها از HTML و CSS برای تولید و نمایش محتویات استفاده می‌کردند. زبان جاوا اسکریپت یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی و اسکریپتینگ محسوب می‌شود.

زبان جاوا اسکریپت، یک زبان برنامه‌نویسی شی‌ءگرا محسوب می‌شود. از این زبان برنامه‌نویسی، به شکل گسترده‌ای، جهت تولید قابلیت‌های پویا در مرورگرها استفاده می‌شود؛ قابلیت‌هایی که توسط ابزارهایی نظیر HTML و CSS تولید نخواهد شد. از طریق پشتیبانی از قابلیت‌هایی نظیر پردازش متن، «عبارات منظم» (Regular Expressions) و سایر موراد، امکان توسعه برنامه‌های کاربردی و تحت وب استاندارد توسط جاوا اسکریپت فراهم شده است. بنابراین، به کاربرانی که قصد دارند از یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت، جهت توسعه برنامه‌های کاربردی و تحت وب استاندارد استفاده کنند، توصیه می‌شود که زبان جاوا اسکریپت را برای کدنویسی انتخاب کنند.

اگرچه در ابتدا، زبان جاوا اسکریپت برای برنامه‌نویسی Front-End و طراحی برنامه‌های کاربردی Front-End تعاملی طراحی شده بود، با این حال امروزه از این زبان برای برنامه‌نویسی Back-End نیز استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، زبان جاوا اسکریپت امکان توسعه Full-Stack برنامه‌های کاربردی را برای برنامه‌نویسان و توسعه دهندگان فراهم آورده است. در واقع، محیط NodeJS به برنامه‌نویسان و توسعه دهندگان اجازه می‌دهد تا از جاوا اسکریپت برای توسعه «برنامه‌های کاربردی مستقل» (Standalone Applications) برای پلتفرم‌های Desktop استفاده کنند.

امروزه بسیاری از شرکت‌ها، به ویژه شرکت‌های «استارت‌آپ» (StartUp)، از NodeJS استفاده می‌کنند. محیط NodeJS، یک «محیط زمان اجرا» (Run-Time Environment) مبتنی بر جاوا اسکریپت است. محیط اجرایی NodeJS به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا از جاوا اسکریپت برای اجرای اسکریپت‌های «سمت سرور» (Server-Side) استفاده کنند.

اجرای اسکریپت‌های سمت سرور سبب می‌شود تا پیش از اینکه صفحات به مرورگر وب کاربر ارسال شوند، محتویات صفحات وب پویا تولید شوند. بنابراین، با استفاده از جاوا اسکریپت، این امکان فراهم می‌آید تا از یک زبان برنامه‌نویسی واحد، برای اجرای اسکریپت‌های سمت سرور و اسکریپت‌های «سمت کاربر» (Client-Side) استفاده شود.

در نتیجه، به کاربران و برنامه‌نویسانی که به دنبال موقعیت شغلی مناسب در شرکت‌های استارت‌آپ هستند، توصیه می‌شود که از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت، به دنبال یادگیری زبان جاوا اسکریپت و کد نویسی به این زبان باشند.

شایان توجه است که زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت محدود به توسعه صفحات وب نیست، بلکه از این زبان می‌توان برای ساختن بازی‌های سه‌بُعدی، مدیریت «پایگاه‌های داده» (Databases) و سایر موارد دیگر نیز استفاده کرد.

انتخاب اصولی یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای یادگیری و کد نویسی، بستگی مستقیم به ویژگی‌های کلیدی این دو زبان و مطابقت آن‌ها با معیارهای مورد نیاز جهت توسعه برنامه‌های کاربردی تحت وب و Desktop دارد. در ادامه، مهم‌ترین ویژگی‌ها، مزایا و معایب زبان جاوا اسکریپت معرفی خواهند شد.

مزایای زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت

در ادامه، مهم‌ترین مزایای جاوا اسکریپت جهت توسعه برنامه‌های کاربردی مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• اجرای اسکریپت‌های سمت کاربر توسط جاوا اسکریپت با سرعت بسیار خوبی انجام می‌شود. این دسته از اسکریپت‌ها، بلافاصله درون مرورگر وب اجرا می‌شوند؛ بدون اینکه نیازی به کامپایل کردن آن‌ها وجود داشته باشد.
• استفاده از زبان جاوا اسکریپت جهت طراحی برنامه‌های کاربردی Front-End تعاملی، سبب ایجاد واسط تعاملی غنی‌تر و به مراتب بهتر برای یک وب‌سایت می‌شود.
• زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت، یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی همه کاره است. کتابخانه‌ها و ماژول‌های برنامه‌نویسی توسعه داده شده توسط تیم توسعه جاوا اسکریپت و جامعه برنامه‌نویسی آن، به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا علاوه بر توسعه برنامه‌های کاربردی تحت وب و Front-End تعاملی، به توسعه برنامه‌های کاربردی مستقل برای پلتفرم‌های Desktop نیز مبادرت ورزند.
• به جرأت می‌توان گفت که زبان جاوا اسکریپت، زبان مرجع برنامه‌نویسی تحت وب و Front-End محسوب می‌شود. بنابراین، به کاربرانی که قصد یادگیری برنامه‌نویسی تحت وب و Front-End را دارند و سر دوراهی پایتون یا جاوا اسکریپت قرار دارند، توصیه می‌شود که از زبان جاوا اسکریپت جهت برنامه‌نویسی تحت وب و Front-End استفاده کنند.
• از آنجایی که اسکریپت‌های زبان جاوا اسکریپت قابلیت اجرای سمت کاربر (Client-Side) را دارند، به شکل قابل توجهی، تعداد و حجم تقاضاهای انجام شده برای دریافت سرویس از سمت سرور را کاهش می‌دهند.
• با توجه به اینکه زبان جاوا اسکریپت توسط استانداردهای تعریف شده در ECMAScript، استاندارد سازی شده است، به‌روزرسانی منظمی را با توجه به ویژگی‌های استاندارد شده توسط سازمان ECMA دریافت می‌کند.
• طراحی و پیاده‌سازی برنامه‌های کاربردی تحت وب و Front-End تعاملی، توسط زبان جاوا اسکریپت بسیار ساده است.
• منابع برنامه‌نویسی و پشتیبانی‌های بسیار زیادی از سوی تیم توسعه جاوا اسکریپت و جامعه برنامه‌نویسی بزرگ آن، در اختیار برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان قرار داده شده است.
• یکی از ویژگی‌های مهم زبان جاوا اسکریپت و محیط NodeJS، اجرای اسکریپت‌های سمت سرور و سمت کاربر است. چنین امکانی به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا از زبان جاوا اسکریپت، برای برنامه‌نویسی در دامنه وسیعی از کاربردها استفاده کنند.
• یکی از ویژگی‌های مهم زبان‌های اسکریپتینگ، تعامل‌پذیری بالای آن‌ها با دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی است. زبان جاوا اسکریپت نیز از این قاعده مستثنی نیست.
• کدهای جاوا اسکریپت قابلیت اجرا روی تمامی مرورگرها را دارند.
• یادگیری نحوه کد نویسی در زبان جاوا اسکریپت بسیار ساده است.
• از آنجایی که از جاوا اسکریپت و فناوری‌های مبتنی بر آن در تمامی جنبه‌های توسعه وب استفاده می‌شود، انتخاب این زبان به عنوان زبان پیش‌فرض جهت یادگیری و برنامه‌نویسی، انتخاب شغلی خوب و عاقلانه‌ای محسوب می‌شود.
• به دلیل وجود مؤلفه‌های Drag and Drop، واسط تعاملی زبان جاوا اسکریپت بسیار غنی است.

معایب زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت

در ادامه، معایب مهم زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• کدهای نوشته شده به زبان جاوا اسکریپت، ایمن نیستند؛ کدهای جاوا اسکریپت هنگام اجرا روی مرورگرها، به راحتی توسط عموم قابل مشاهده هستند.
• ویژگی «پیمانه‌سازی اشیاء سندی» (Document Object Modulation | DOM) در زبان جاوا اسکریپت، از سرعت مطلوبی برخوردار نیست.
• پیدا کردن خطا و «اشکال‌زدایی» (Debugging) در زبان جاوا اسکریپت بسیار سخت است.
• یکی از معایب مهم زبان جاوا اسکریپت، هنگام بروز خطا نمایان می‌شود؛ حتی یک خطای کوچک نیز تمام واسط تعاملی وب‌سایت را متوقف خواهد کرد.
• مفاهیم مهمی نظیر خواندن داده‌ها از فایل یا نوشتن داده‌ها روی فایل، برای زبان جاوا اسکریپت تعریف نشده است.

درآمد سالانه و آینده شغلی برنامه‌نویسان کدام زبان بهتر است، پایتون یا جاوا اسکریپت؟

با توجه به گستردگی و تعداد زبان‌های برنامه‌نویسی مدرن، انتخاب یکی از این زبان‌ها برای یادگیری و برنامه‌نویسی (به عنوان حرفه آینده) بعضا کار بسیار سختی است. یکی از دلایلی که ممکن است کاربران به دنبال یافتن پاسخ به سؤال بهتر بودن پایتون یا جاوا اسکریپت باشند، درآمد سالانه و آینده شغلی هر کدام از این زبان‌ها است.

برای اینکه موقعیت شغلی و متوسط درآمد سالانه برنامه‌نویسان هر کدام از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت مقایسه شود، زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت در دو مرحله مورد بررسی قرار گرفته خواهند شد:

• در مرحله اول، متوسط درآمد سالانه برنامه‌نویسان زبان‌‌های پایتون و جاوا اسکریپت بررسی می‌شود.
• در مرحله دوم، بازار کاری هر دو زبان مورد بررسی قرار گرفته می‌شود تا تقاضا برای برنامه‌نویسان پایتون یا جاوا اسکریپت در بازار کار مشخص شود.

درآمد مورد انتظار برنامه‌نویسان پایتون و جاوا اسکریپت

زبان پایتون، یکی از زبان‌های قدرتمند سطح بالا است که در سال‌های اخیر، محبوبیت به شدت زیادی در میان توسعه‌دهندگان و جامعه برنامه‌نویسی کسب کرده است. همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، طبیعت همه منظوره بودن پایتون سبب شده است تا از پایتون در دامنه وسیعی از کاربردها نظیر توسعه تحت وب، یادگیری ماشین و تحلیل داده استفاده شود.

با استناد به گزارش‌های منتشر شده توسط وب‌سایت Stack Overflow، توسعه دهندگان پایتون در سطح جهان، به طور میانگین چیزی حدود 56 هزار دلار در سال درآمد دارند. با این حال، متوسط درآمد سالانه توسعه دهندگان پایتون در کشور آمریکا به مراتب بالاتر از متوسط جهانی گزارش شده است. با توجه به گزارشات منتشر شده توسط وب‌سایت Indeed، متوسط درآمد سالانه توسعه‌دهندگان پایتون در کشور آمریکا، چیزی حدود 114 هزار دلار آمریکا تخمین زده شده است.

با توجه به آمار به دست آمده از وب‌سایت Glassdoor، بازار شغلی زبان پایتون، از نظر درآمد سالانه، بازاری رقابتی و بسیار فعال محسوب می‌شود. با استناد به این آمار، متوسط درآمد سالانه یک برنامه‌نویس پایتون چیزی در حدود 92 هزار دلار در سال است. با این حال، این رقم برای برنامه‌نویسی در برخی از حوزه‌ها نظیر یادگیری ماشین و علم داده، به 137 هزار دلار نیز می‌رسد.

هم‌اکنون، تقاضا برای برنامه‌نویسان پایتون در شرکت‌هایی نظیر گوگل، فیسبوک، Dropbox و سایر موارد بسیار بالا است. با این حال، درآمد برنامه‌نویسان، بسته به شهرهایی که برنامه‌نویسان در آن استخدام می‌شوند، متفاوت خواهد بود.

با توجه به مقیاس‌پذیری بسیار بالای زبان پایتون و استفاده از آن در حوز‌های فناوری نظیر «علم داده» (Data Science) و «توسعه وب» (Web Development)، بدون شک در آمد برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان پایتون بیشتر از برنامه‌نویسان دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی خواهد بود. همچنین، یادگیری برنامه‌نویسی پایتون برای کسب برخی از مهارت سطح بالا نظیر «یادگیری ماشین» (Machine Learning)، «پردازش زبان طبیعی» (Natural Language processing) و MapReduce کلیدی است. یادگیری هر کدام از این مهارت‌های سطح بالا به همراه برنامه‌نویسی پایتون، درآمد مورد انتظار برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده پایتون را تا 20 هزار دلار بالاتر می‌برد.

زبان جاوا اسکریپت، یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی پویا محسوب می‌شود که غالبا برای افزودن لایه «تعامل» (Interactivity) در وب‌سایت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. جاوا اسکریپت، مانند زبان پایتون، زبان بسیار مناسبی برای یادگیری برنامه‌نویسی توسط برنامه‌نویسان مبتدی است.

با توجه به گزارش‌های منتشر شده توسط وب‌سایت Stack Overflow، توسعه دهندگان جاوا اسکریپت، به طور میانگین چیزی حدود 56 هزار دلار در سال درآمد دارند. این آمار میانگین درآمد سالانه برنامه‌نویسان جاوا اسکریپت در سطح جهان را نشان می‌دهد. با این حال، میانگین درآمد سالانه توسعه دهندگان جاوا اسکریپت در کشور آمریکا، مانند زبان پایتون، بالاتر از متوسط جهانی است.

با استناد به گزارشات منتشر شده توسط وب‌سایت محبوب Indeed، می‌توان نتیجه گرفت که متوسط درآمد سالانه توسعه‌دهندگان جاوا اسکریپت در کشور آمریکا، چیزی حدود 112 هزار دلار آمریکا تخمین زده شده است. وب‌سایت Indeed، یکی از محبوب‌ترین وب‌سایت‌های شغل‌یابی محسوب می‌شود و اطلاعات نسبتا دقیقی در مورد میزان درآمد متوسط و مورد انتظار در هر شغل را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

با توجه به آمار به دست آمده از وب‌سایت Glassdoor، متوسط درآمد سالانه یک برنامه‌نویس جاوا اسکریپت چیزی در حدود 78 هزار دلار در سال است. با این حال، این رقم برای برنامه‌نویسی در برخی از حوزه‌ها (نظیر توسعه Back-End)، به 130 هزار دلار نیز می‌رسد.

همانند زبان پایتون، درآمد برنامه‌نویسان جاوا اسکریپت، بسته به شهرهایی که برنامه‌نویسان در آن استخدام می‌شوند، متفاوت خواهد بود.

تقاضا برای برنامه‌نویسان کدام زبان بیشتر است، پایتون یا جاوا اسکریپت؟

هم‌اکنون استفاده از زبان پایتون در صنعت و فناوری، به شکل بی‌سابقه‌ای در حال رشد است و بسیاری از شرکت‌های بزرگ در حوزه فناوری از پایتون برای توسعه برنامه‌های کاربردی و فناوری‌های نوآورانه استفاده می‌کنند.

همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، زبان پایتون به دلیل ویژگی‌های نظیر همه منظوره بودن، سادگی یادگیری و قابلیت به کارگیری آن در دامنه وسیعی از کاربردها نظیر توسعه تحت وب، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین، تحلیل داده و سایر موارد، یکی از پرتقاضاترین زبان‌های برنامه نویسی محسوب می‌شود.

با استناد به آمار منتشر شده از وب‌سایت معتبر Indeed، در ماه سپتامبر 2019، چیزی حدود 76 هزار فرصت شغلی مرتبط با زبان برنامه‌نویسی پایتون لیست شده است.

تعداد شغل‌‌های لیست شده76275 شغل مرتبط با زبان برنامه‌نویسی پایتوننوع شغل‌های لیست شده و تعدادتمام وقتقراردادیکارآموزیموقتپاره وقتکمیسیونی723542492226913791186268تعداد شغل‌ها بر اساس متوسط درآمد سالانهبیش از 80 هزاربیش از 95 هزاربیش از 105 هزاربیش از 115 هزاربیش از 130 هزاربیش از 140 هزار63473527714225730390138911289مکان‌های پرتقاضا و تعداد شغل‌های لیست شده در آن‌هانیویورکسیاتلسان‌فرانسیسکوشیکاگوبوستونآستین (تگزاس)491342893380198119301849مهم‌ترین شرکت‌های متقاضی و تعداد شغل‌های لیست شده در آن‌هاآمازونDeloitteاپلBooz Allen Hamiltonاوراکلگوگل4662915900824719633

بنابراین، از نظر موقعیت‌های شغلی و درآمد مورد انتظار، زبان پایتون یکی از بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی جهان در حال حاضر است.

زبان جاوا اسکریپت، زبان مرجع برنامه‌نویسی Front-End و توسعه وب محسوب می‌شود. از آنجایی که بسیاری از شرکت‌های بزرگ فناوری، سرویس‌های قابل عرضه به مشتریان نهایی خود را در قالب سرویس‌های تحت وب و برنامه‌های کاربردی Front-End تعاملی عرضه می‌کنند. بنابراین، انتظار می‌رود که روند استخدام برنامه‌نویسان و توسعه‌دهنگان جاوا اسکریپت تا سال‌های آینده نیز ادامه پیدا کند.

با استناد به آمار منتشر شده از وب‌سایت معتبر Indeed، در ماه سپتامبر 2019، چیزی حدود 66 هزار فرصت شغلی مرتبط با زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت لیست شده است.

تعداد شغل‌‌های لیست شده65938 شغل مرتبط با زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپتنوع شغل‌های لیست شده و تعدادتمام وقتقراردادیکارآموزیموقتپاره وقتکمیسیونی56393351014081224815193تعداد شغل‌ها بر اساس متوسط درآمد سالانهبیش از 80 هزاربیش از 95 هزاربیش از 105 هزاربیش از 115 هزاربیش از 125 هزاربیش از 140 هزار49524398013008420166117951028مکان‌های پرتقاضا و تعداد شغل‌های لیست شده در آن‌هانیویورکسان‌فرانسیسکوسیاتلشیکاگوبوستونواشنگتن356624142262161713061273مهم‌ترین شرکت‌های متقاضی و تعداد شغل‌های لیست شده در آن‌هاآمازونDeloitteAccentureگوگلJPMorgan ChaseBooz Allen Hamilton18471041728389357342

بنابراین همانطور که در جداول بالا نیز قابل مشاهده است، انتخاب یکی از بان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای برنامه‌نویسی و توسعه برنامه‌های کاربردی، آینده شغلی موفقی را برای برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان برنامه‌های کاربردی رقم خواهد زد.

مقایسه محبوبیت پایتون و جاوا اسکریپت

یکی از شاخص‌هایی که برای رتبه‌بندی زبان‌های برنامه‌نویسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، شاخص TIOBE است. «شاخص جامعه برنامه‌نویسی» (Programming Community Index) که توسط وب‌سایت TIOBE تهیه شده است، نشانگر محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی است. این شاخص، هر ماه به‌روزرسانی می‌شود. این شاخص، بر اساس نظرات تعداد زیادی از برنامه‌نویسان خبره در سطح جهان، آموزش‌های آنلاین موجود از زبان‌های برنامه‌نویسی و دیگر منابع اینترنتی، محبوبیت نسبی زبان‌های برنامه‌نویسی را می‌سنجد و آن‌ها را بر اساس محبوبیت رتبه‌بندی می‌کند.

در این شاخص از داده‌های مرتبط با موتورهای جستجوی محبوب نظیر گوگل، یاهو، بینگ، ویکی‌پدیا، آمازون، یوتیوب و سایر موارد نیز برای سنجش میزان محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی و رتبه‌بندی آن‌ها استفاده شده است. شایان توجه است که این شاخص، بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی را رتبه‌بندی نمی‌کند.

همان‌طور که مشخص است، زبان پایتون از محبوبیت بیشتری در میان جامعه برنامه‌نویسی برخوردار است. با این حال، زبان جاوا اسکریپت نیز جزء محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی در میان جامعه برنامه‌نویسان قرار دارد.

شکل بالا، اطلاعات بیشتری را در مورد میزان محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی در چند سال اخیر نمایش می‌دهد. همانطور که در شکل مشخص است، طی چند سال اخیر محبوبیت زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت در میان جامعه برنامه‌نویسان، روند ثابتی به خود گرفته است. به طوری که محبوبیت آن همیشه در یک بازه خاص نوسان داشته است.

این در حالی است که زبان پایتون، طی چند سال اخیر، همیشه یه روند صعودی داشته است و این روند به ویژه در دو سال اخیر به شدت افزایش داشته است. بنابراین، با توجه به معیار TIOBE به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که زبان پایتون از محبوبیت نسبی بیشتری در میان جامعه برنامه‌نویسی برخوردار است.

اگر نگاهی به وب‌سایت‌های Stack Overflow و Github داشته باشیم، تصویر کاملا متفاوتی از محبوبیت زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف در میان توسعه‌دهندگان و جامعه برنامه‌نویسی ترسیم خواهد شد. با توجه به آمار منتشر شده در سال 2018 (در این نظرسنجی بیش از 100 هزار توسعه‌دهنده و برنامه‌نویس مشارکت کردند) مشخص شد که زبان جاوا اسکریپت به عنوان برترین زبان برنامه‌نویسی انتخاب شده است؛ درصد محبوبیت این زبان ۶۹٫۸٪ گزارش شده است که این زبان را برای ششمین سال متوالی در رتبه اول برترین زبان‌های برنامه‌نویسان از دیدگاه جامعه برنامه‌نویسی قرار می‌دهد.

وب‌سایت Github، که معروف‌ترین وب‌سایت به اشتراک‌گذاری کد در دنیا محسوب می‌شود، گزارشی در مورد محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی جامعه Github ارائه داده است. نتایج منتشر شده نیز نشان می‌دهد که زبان جاوا اسکریپت، پراستفاده‌ترین زبان برنامه‌نویسی جهان است. به عبارت دیگر، بیشتر برنامه‌نویسان، پروژه‌های خود را به زبان جاوا اسکریپت توسعه می‌دهند.

شایان توجه است که زبان پایتون در حوزه‌های خاصی نظیر علم داده، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی محسوب می‌شود. در واقع، با توجه به داده‌های وب‌سایت Stack Overflow، زبان پایتون بیشترین رشد را در میان زبان‌های برنامه‌نویسی طی چند سال اخیر تجربه کرده است.

همچنین، با توجه به اطلاعات وب‌سایت Github، زبان پایتون، دومین زبان برنامه‌نویسی پراستفاده در جهان محسوب می‌شود.

مقایسه پایتون و جاوا اسکریپت از لحاظ عملکرد و سرعت اجرای برنامه‌ها

در زبان‌های برنامه‌نویسی، سرعت یک مفهوم نسبی و انتزاعی است و بهتر است برای مقایسه زبان‌های برنامه‌نویسی، عملکرد آن‌ها در اجرای برنامه‌های خاص سنجیده شود (توابع یا برنامه‌های خاصی که با هدف سنجش عملکرد زبان‌های برنامه‌نویسی توسعه داده شده‌اند و از قابلیت‌های برنامه‌نویسی یکسان برای کد نویسی آن‌ها استفاده شده است). اگر جامعه برنامه‌نویسی، قصد مقایسه عملکرد دو یا چند زبان برنامه‌نویسی را داشته باشند، لازم است تا سرعت اجرا، حافظه مصرفی و قدرت پردازشی لازم برای اجرای این برنامه‌ها یا توابع خاص را در زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف بسنجند.

پروژه‌ای تحت عنوان benchmarks-game، مقایسه جامعی از عملکرد زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف در اجرای مجموعه‌ای از برنامه‌ها یا توابع خاص انجام داده است. معیارهای استفاده شده برای سنجش زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف را می‌توانید در لینک [+] مشاهده کنید. در ادامه، خلاصه‌ای از نتایج مقایسه پایتون یا جاوا اسکریپت بر اساس عملکرد و سرعت آن‌ها در اجرای برنامه‌ها نمایش داده شده است.

مقایسه پایتون یا جاوا اسکریپت براساس عملکرد و سرعت آن‌ها در اجرای برنامه‌های مبتنی بر pidigits

قابلیتpidigitsزبانزمان (ثانیه)حافظه (کیلوبایت)قدرت پردازشی (پردازنده 4 هسته‌ای)پایتون نسخه 33.4710,1400% 1% 100% 0%جاوا اسکریپت12.7463,8441% 0% 1% 100%

مقایسه پایتون یا جاوا اسکریپت براساس عملکرد و سرعت آن‌ها در اجرای برنامه‌های مبتنی بر regex-redux

قابلیتregex-reduxزبانزمان (ثانیه)حافظه (کیلوبایت)قدرت پردازشی (پردازنده 4 هسته‌ای)پایتون نسخه 317.64444,70451% 80% 27% 28%جاوا اسکریپت10.49789,50047% 24% 2% 49%

مقایسه پایتون یا جاوا اسکریپت براساس عملکرد و سرعت آن‌ها در اجرای برنامه‌های مبتنی بر reverse-complement

قابلیتreverse-complementزبانزمان (ثانیه)حافظه (کیلوبایت)قدرت پردازشی (پردازنده 4 هسته‌ای)پایتون نسخه 318.591,007,29222% 29% 59% 21%جاوا اسکریپت4.571,100,41263% 52% 66% 62%

مقایسه پایتون یا جاوا اسکریپت براساس عملکرد و سرعت آن‌ها در اجرای برنامه‌های مبتنی بر binary-trees

قابلیتbinary-treesزبانزمان (ثانیه)حافظه (کیلوبایت)قدرت پردازشی (پردازنده 4 هسته‌ای)پایتون نسخه 381.03451,32495% 87% 86% 88%جاوا اسکریپت23.201,087,71678% 82% 86% 78%

مقایسه پایتون یا جاوا اسکریپت براساس عملکرد و سرعت آن‌ها در اجرای برنامه‌های مبتنی بر n-body

قابلیتn-bodyزبانزمان (ثانیه)حافظه (کیلوبایت)قدرت پردازشی (پردازنده 4 هسته‌ای)پایتون نسخه 3774.347,84429% 0% 0% 72%جاوا اسکریپت23.3934,0080% 100% 1% 0%

در تمامی آزمون‌های انجام شده، سرعت اجرای برنامه‌های نوشته شده به زبان جاوا اسکریپت، به مراتب بیشتر از سرعت اجرای برنامه‌های متناظر در زبان پایتون است. همچنین، اجرای برنامه‌های نوشته شده به زبان جاوا اسکریپت، نسبت به برنامه متناظر آن‌ها در زبان پایتون، حافظه کمتری از سیستم می‌طلبد. البته زبان پایتون در اجرای برنامه‌های مبتنی بر pidigits، سرعت و عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد و حافظه کمتری برای اجرای این دسته از برنامه‌ها می‌طلبد.

به طور کلی، در صورتی که برنامه‌نویس روی یک پروژه برنامه‌نویسی کار می‌کند که عملکرد بهینه آن، از نظر سرعت و حافظه مصرفی، بسیار حیاتی است، بهتر است که از زبان جاوا اسکریپت به جای پایتون استفاده کند. دلیل این امر، وجود مفسر در زبان پایتون است. در زبان‌هایی که از مفسر استفاده می‌کنند، نوع داده‌ای متغیرها در زمان اجرا مشخص می‌شود. کدهای نوشته شده به زبان جاوا اسکریپت، بدون نیاز به کامپایلر یا مفسر و به طور مستقیم، در موتور جاوا اسکریپت مرورگرها اجرا می‌شوند. در نتیجه، سرعت اجرای آن‌ها به مراتب بیشتر از پایتون است.

مقایسه پایتون و جاوا اسکریپت بر اساس کاربردهای آن‌ها

در این بخش سناریوهایی مورد بررسی قرار خواهند گرفت که در آن‌ها می‌توان از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای برنامه‌نویسی استفاده کرد.

کاربردهای زبان برنامه‌نویسی پایتون

همه منظوره بودن زبان برنامه‌نویسی پایتون سبب شده است تا این زبان برای پیاده‌سازی انواع پروژه‌های نرم‌افزاری (پروژه‌های در ابعاد کوچک یا بزرگ و پروژه‌های ساده یا پیشرفته) مناسب باشد. از زبان پایتون می‌توان برای توسعه برنامه در حوزه‌های کاربردی مختلفی نظیر تجارت، واسط کاربری Desktop، پلتفرم‌های آموزشی، بازی‌سازی و نرم‌افزارهای علمی استفاده کرد. مهم‌ترین کاربردهای زبان برنامه‌نویسی پایتون عبارتست از:

• «علم داده» (Data Science): کتابخانه‌ها و بسته‌های نرم‌افزاری زیادی برای توسعه سیستم‌های تحلیل داده در اختیار کاربران قرار داده شده است؛ از کتابخانه Apache Spark برای تحلیل داده، کتابخانه Tensorflow برای یادگیری ماشین و «یادگیری عمیق» (Deep Learning) و کتابخانه Matplotlib برای مصور‌سازی داده. برخی از سیستم‌های فیسبوک از کتابخانه معرف پایتون نظیر Pandas برای تحلیل داده‌ها استفاده می‌کنند. همچنین، از کتابخانه‌های پایتون برای توسعه سیستم‌های بازشناسی صدا و تصویر و پیاده‌سازی مدل‌های «شبکه عصبی مصنوعی» (Artificial Neural network) و یادگیری عمیق استفاده می‌شود.
• توسعه تحت وب: از ابزارها و کتابخانه‌هایی نظیر Django ،Flask ،CherryPy و Bottle برای توسعه تحت وب استفاده می‌شود.
• تولید واسط گرافیکی کاربری Desktop: نرم‌افزارهای پردازش تصویر دوبُعدی نظیر Scribus و GIMP، نرم‌افزارهای انیمیشن سه‌بُعدی نظیر Cinema 4D ،Maya و Blender از ابزارها و کتابخانه‌های زبان پایتون استفاده می‌کنند.
• نرم‌افزارهای علمی: از پایتون برای توسعه نرم‌افزارهای مدل‌سازی سه‌بُعدی نظیر FreeCAD استفاده شده است.
• بازی‌سازی: موتورهای بازی‌سازی سه‌بُعدی (PySoy) و بازی‌های واقعی نظیر Civilization-IV و Vega Strike
• کاربردهای تجاری: وب‌سایت Reddit در سال 2005 توسط پایتون طراحی شد. همچنین، موتور Netflix توسط پایتون نوشته شده است.
• کاربردهای DevOps، مدیریت سیستم و اسکریپت‌های خودکارسازی وظایف: از زبان پایتون، به وفور برای خودکارسازی وظایف و فرایندها استفاده می‌شود.
• توسعه پارسرها (Parsers) و خزنده‌ها (Crawlers): از پایتون جهت تولید نرم‌افزارهایی برای جمع‌آوری داده از وب‌سایت‌های مختلف و نمایش نتایج آن‌ها استفاده می‌شود.
• تست نرم‌افزارها: ابزارهای unit-testing نظیر Pytest و یا ابزارهای تست وب نظیر PAMIE و Selenium، برای چنین کاربردهایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربردهای زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت

از زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت و محیط‌های وابسته به آن نظیر NodeJS جهت ساختن برنامه‌های کاربردی در حوزه‌هایی نظیر سرویس‌های تبلیغاتی، پلتفرم‌های بازی‌سازی و سایر موارد استفاده می‌شود. زبان جاوا اسکریپت توانایی بسیار خوبی در توسعه پروژه‌هایی دارد که نیاز به ارتباطات هم‌زمان و یا عملیات ورودی-خروجی به شدت زیادی در آن‌ها احساس می‌شود.

همچنین، توسعه برنامه‌های کاربردی در حوزه‌هایی نظیر پلتفرم‌های بهره‌وری (مانند سیستم‌های مدیریت محتوا)، پلتفرم‌های P2P، تجارت الکترونیک و سایر موارد، توسط زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت امکان‌پذیر است. از زبان برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت و محیط NodeJS در کاربردهای تحت وب نظیر موارد زیر استفاده می‌شود:

• پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی: نظیر LinkedIn و Trello
• برنامه‌های کاربردی تجاری: نظیر eBay و Walmart
• سیستم‌های پرداخت الکترونیک: نظیر PayPal
• پلتفرم‌های سرگرمی: نظیر Netflix

به طور کلی، برنامه‌های کاربردی در شرایطی توسط جاوا اسکریپت توسعه داده می‌شوند که امکان استفاده از زبان پایتون وجود نداشته باشد. به عنوان نمونه، برای توسعه و کد نویسی برنامه‌های کاربردی «بلادرنگ» (Real-Time) که سرعت اجرا در آن‌ها اولویت بالایی دارد، انتخاب جاوا اسکریپت از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت نه تنها عاقلانه است، بلکه برای موفقیت برنامه کاربردی ضروری است. همچنین، در صورتی که نیاز به استفاده از یک زبان برنامه‌نویسی جهت برنامه‌نویسی Front-End و Back-End وجود داشته باشد، جاوا اسکریپت انتخاب منطقی از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت خواهد بود.

جمع‌بندی

این مطلب به گونه‌ای سازمان‌دهی و ارائه شده است که بتواند به سؤال پایتون یا جاوا اسکریپت کدام بهتر است؟ پاسخ دهد. نکته ای که در مورد انتخاب یکی از زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت برای یادگیری یا کد نویسی باید به آن توجه شود این است که هر یک از این زبان‌ها، کاربرد مختص به خود را دارند. با این حال، برنامه‌نویس یا توسعه‌دهنده با استفاده از زبان پایتون قادر خواهد بود برای تمامی کاربردهای که از جاوا اسکریپت استفاده می‌شود، کد نویسی کند.

دو زبان پایتون و جاوا اسکریپت، جنبه‌های مشابه زیادی نظیر چندالگویی بودن با یکدیگر دارند. از سوی دیگر، تفاوتی‌های معناداری نیز میان این دو زبان وجود دارد که نباید از آن‌ها غافل شد.

در صورتی که ویژگی‌های داخلی و تعبیه شده زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت، جهت توسعه کاربردهای مختلف کافی نباشند، کتابخانه‌ها، بسته‌ها و ماژول‌های گسترده‌ای توسط دو زبان پایتون و جاوا اسکریپت ارائه شده‌اند که امکان پیاده‌سازی برنامه‌‎ها در حوزه‌های کاربردی مختلف نظیر توسعه تحت وب، علم داده و سایر موارد را برای برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان فراهم می‌آورند.

اگرچه برنامه‌نویسان به زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت از موقعیت شغلی بسیار مناسبی برخوردار هستند و متوسط درآمد سالانه آن‌ها بالا است، با این وجود احساس می‌شود که زبان پایتون حضور بیشتری در بازار فرصت‌های شغلی داشته باشد. از سوی دیگر، یادگیری زبان پایتون نیز نسبت به زبان جاوا اسکریپت راحت‌تر است؛ این موضوع سبب می‌شود تا برنامه‌نویسان مبتدی بیشتری، کد نویسی و توسعه برنامه در زبان پایتون را به عنوان شغل آینده خود انتخاب کنند.

زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت، پرتقاضاترین زبان‌های برنامه‌نویسی در شرکت‌های استارت‌آپ محسوب می‌شوند. بسیاری از استارت‌آپ‌ها از کتابخانه‌های Django و Flask در پایتون و محیط NodeJS در زبان جاوا اسکریپت به عنوان پلتفرم Back-End خود استفاده می‌کنند. یادگیری زبان‌های پایتون و جاوا اسکریپت نسبت به دیگر زبان‌های برنامه‌نویسی ساده‌تر است. به همین خاطر، به عنوان بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای برنامه‌نویسان مبتندی محسوب می‌شوند.

در صورتی که برنامه‌نویس یا توسعه‌دهنده به دنبال توسعه کاربردهای تحت وب یا برنامه‌های کاربردی بلادرنگ (Real-Time) باشد، بهتر است که جاوا اسکریپت را از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت انتخاب کند. در نقطه مقابل، در صورتی که برنامه‌نویس یا توسعه‌دهنده به دنبال توسعه برنامه‌های کاربردی و اشتغال در حوزه‌هایی نظیر یادگیری ماشین، هوش مصنوعی و تحلیل داده باشد، زبان پایتون انتخاب ایده‌آل‌تری از میان زبان‌های پایتون یا جاوا اسکریپت خواهد بود.

نکته مهمی که در مورد پایتون باید به آن توجه داشت این است که در پروژه‌های برنامه‌نویسی پیچیده (متشکل از قابلیت‌های مختلف و عملیات محاسباتی پیشرفته)، استفاده از زبان پایتون فرایند توسعه را به شدت ساده می‌کند، زمان و هزینه لازم برای توسعه برنامه کاربردی در ابعاد بسیار بزرگ را کاهش می‌دهد و مقیاس‌پذیری به مراتب بهتری (نسبت به زبان‌های برنامه‌نویسی مشابه) برای برنامه‌ توسعه داده شده فراهم می‌آورد.

در ادامه جمع‌بندی این مطلب، مقایسه پهلو به پهلو از ویژگی‌ها و خصوصیات این دو زبان برنامه‌نویسی آمده است:

پارامترهای مقایسهپایتونجاوا اسکریپتعملکردسرعت اجرای کدها در پایتون، پایین‌تر از جاوا اسکریپت است. میزان حافظه مورد نیاز و قدرت پردازشی لازم برای اجرای برنامه‌ها، بیشتر از جاوا اسکریپت است.به دلیل استفاده از موتور (عملا مفسر) جاوا اسکریپت و اجرای کدهای نوشته شده درون مرورگر، سرعت اجرای کدهای جاوا اسکریپت نسبت به کدهای متناظر پایتون بیشتر است.سادگی استفادهساختارهای داده‌ای پایتون، به مراتب بهتر هستند. کتابخانه‌های کاربردی بسیار خوبی برای توسعه برنامه در حوزه‌های مختلف نظیر یادگیری ماشین و علم داده در این زبان تعریف شده است.از لحاظ تعریف ساختارهای داده‌ای (مانند ساختارهای داده عددی و سایر موارد)، جاوا اسکریپت امکانات کمتری را نسبت به زبان پایتون در اختیار برنامه‌نویسان قرار می‌دهد. همچنین، کتابخانه‌ها و ماژول‌های برنامه‌نویسی جاوا اسکریپت، از تنوع کمتری نسبت به زبان پایتون برخوردارند.قواعد دستوریدر پایان دستورات پایتون، نیازی به قرار دادن نقطه ویرگول وجود ندارد. در پایتون، به جای آکولاد، استفاده از قواعد تورفتگی ضروری است. تورفتگی، سبب افزایش خوانایی برنامه می‌شود.

در پایان هر دستور یا عبارات، در صورت عدم استفاده از نقطه ویرگول (Semicolon) خطا تولید می‌شود. در جاوا اسکریپت، بلاک‌های دستوری با استفاده از آکولاد باز و بسته مشخص می‌شوند.

چندسکویی (Cross-Platform)برای اجرای فایل‌های پایتون روی سیستم‌های عامل مختلف نظیر لینوکس، ویندوز و مک، باید مفسر پایتون توسعه داده شده برای هر کدام از این پلتفرم‌ها دانلود و نصب شود.زبان جاوا اسکریپت، مستقل از پلتفرم است؛ روی تمامی پلتفرم‌ها قابل اجرا است و برای اجرای کدهای جاوا اسکریپت تنها به یک مرورگر نیاز است.بلاک‌های دستوریدر پایتون، از قواعد تورفتگی یا دندانه‌گذاری برای مشخص کردن بلاک‌های دستوری استفاده می‌شود.در زبان جاوا اسکریپت، از آکولاد باز و بسته برای مشخص کردن بلاک‌های دستوری استفاده می‌شود.نوع‌های داده‌ای تغییر پذیر و تغییر ناپذیردر زبان پایتون، مفهوم نوع‌های داده‌ای تغییر پذیر و تغییر ناپذیر تعریف شده است.زبان جاوا اسکریپت، درکی از مفهوم نوع‌های داده‌ای تغییر پذیر و تغییر ناپذیر ندارد.مفسری یا کامپایلری بودنبرای اجرای کدهای نوشته شده به زبان پایتون، لازم است تا مفسر زبان پایتون روی پلتفرم‌های مقصد نصب شده باشد.برای اجرای کدهای نوشته شده به زبان جاوا اسکریپت، نیازی به وجود مفسر یا کامپایلر روی پلتفرم‌های مقصد وجود ندارد. کدهای این زبان در مرورگرها اجرا می‌شوند.