بسترهای امن برای کودکان و نوجوانان در فضای مجازی

گسترش فناوری و امکانات ارتباطی در جامعه باعث شده است تا کودکان و نوجوانان از سنین بسیار پایین به اینترنت دسترسی داشته باشند؛ به نظر می‏رسد بحث کردن از آسیب‏ها و مضرات استفاده از اینترنت و تلاش برای حذف این امکان از زندگی، دیگر جایی ندارد.

گسترش فناوری و امکانات ارتباطی در جامعه باعث شده است تا کودکان و نوجوانان از سنین بسیار پایین به اینترنت دسترسی داشته باشند، به نظر می‏‌رسد بحث کردن از آسیب‏ها و مضرات استفاده از اینترنت و تلاش برای حذف این امکان از زندگی، دیگر جایی ندارد و باید این گونه موضع‌گیری‌ها به کناری گذاشته شود.

مطمئنا، اینترنت، یکسره بد نیست و مزایا و منافع خود را دارد؛ شما همین حالا دارید این مطلب را به لطف اینترنت دریافت و مطالعه می‏‌کنید بنابراین بهتر است در مواجهه با این چاقوی دولبه، به فکر آموزش بهره‏‌گیری صحیح از آن باشیم تا عجولانه و به سادگی نه خود را از چنین امکان و فرصتی محروم کرده باشیم و نه با تهدیدها و آسیب‏های موجود در آن، دچار زیان و گرفتاری گردیم.

کودکان، به عنوان گروه سنی نیازمند به آموزش و راهنمایی بیشتر، نیاز دارند تا درباره این فناوری مدرن به نحو کامل و مناسبی توجیه شده و آموزش ببینند تا ندانسته و ناخواسته، در ورطه زیان‏های اینترنت، گرفتار نشوند؛ در این میان، توجه به دو نکته از اهمیت بسزایی برخوردار است.

یکی اینکه استفاده کودکان از اینترنت، دریافت اطلاعات و محتواهای مورد نیاز، شکل‏گیری یک ارزیابی و پندار مثبت از بستر اینترنت، شکل‏گیری تمایل و انگیزه برای ماندن در این فضا و تداوم فعالیت در این بستر، به شدت وابسته به میزان جذابیت و کششی است که این فضا برای کودکان دارد و دوم این که همه موارد مذکور، فقط زمانی ارزشمند و قابل اعتمادند که بستر اینترنت، امنیت لازم را برای استفاده ی کودکان و نوجوانان داشته باشد بنابراین، توجه به دو عنصر جذابیت و امنیت در مساله استفاده ی کودکان از اینترنت، از اهم ملاحظاتی است که خانواده‏‌ها، نهادهای مسئول، ارائه دهندگان محتوا و دیگر متولیان امر، باید به آن اهتمام داشته باشند.

ایجاد جذابیت در فضای مجازی و تامین امنیت برای کودکان، نیاز به هم‏‌اندیشی و همکاری دستگاه‏های مختلف و استفاده از توان و ظرفیت گروه‏های تخصصی مرتبط با این امر، به ویژه با تمرکز بر کاربران کودک و نوجوان دارد. تصویب قوانین مربوط با جرایم اینترنتی و تعیین مجازات‏های متناسب، به ویژه جرایمی که کودکان و نوجوانان را هدف قرار می‏دهند.

گسترش نفوذ و فعالیت پلیس سایبری کشور، که مسئولیت پایش و کنترل تولید و تبادل محتوا در اینترنت را برعهده دارد، تصویب اسناد بالادستی مرتبط با این موضوع، از جمله «سند حمایتی و برنامۀ اقدام توسعۀ خدمات فضای مجازی کودک و نوجوان» و یا تشکیل «شورای عالی فضای مجازی» و دیگر قوانین و نهادها، از اهم تلاش‏هایی بوده است که در سال‏های اخیر در کشورمان برای تامین امنیت و تولید محتوای جذاب و مناسب اینترنتی، صورت گرفته است.به رغم همه کوشش‏ها و دستاوردهای نهادهای مذکور و دیگر دغدغه‏‌مندان و دلسوزان، جای خالی اقدامات دیگری از جانب خانواده‏ها و گروه‏های مرتبط دیگر احساس می‏شود؛ برای نمونه، پیشنهادهای زیر ارائه می‏‌شود:

در جهت تامین مولفه امنیت، به نظر می‏رسد مهم‏ترین اقدام، ‏تربیت کودکانی با کنترل کننده درونی است؛ وقتی پلیس درونِ کودک، فعال است، حتی اگر در فضایی ناامن هم سیر کند، می‏توان روی توانایی او در کنترل خود و اجتناب از فضاها و گزینه‏‌های نامناسب و خطرآفرین، حساب کرد؛ توانایی خویشتن‏‌داری، مبتنی بر داشتن کنترل‏‌کننده درونی، خُلق و خویی است که بر اساس نوع ‏تربیت و رفتار والدین در کودکان شکل می‏‌گیرد و بر میزان قانون‏‌پذیری آنان و اجتناب از تخلف، تقلب و رفتارهای ضداجتماعی کودکان تاثیر مستقیم دارد.

اهمیت این نوع ‏تربیت در آن است که والدین و مدیران از مداخله حضوری و مستقیم در فعالیت‏های اینترنتی کودکان اجتناب کرده و با دادن اطمینان خاطر به کودکان، ضمن افزایش سطح عزت نفس آنان، زمینه را برای انتخاب آگاهانه، آزادانه و مثبت آنان فراهم می‏کنند.

نکته ی دیگر در همین موضوع، میزان سطح هوش هیجانی کودکان و نوجوانان است. هوش هیجانی، به عنوان یکی از مهم‏ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر احساس، ادراک و عملکرد کودکان، می‏تواند هدایت کننده خوبی برای کودکان در فضای اینترنت باشد. کودکی که از مولفه‏‌های مختلف هوش هیجانی برخوردار است، خودآگاهی بیشتری داشته و درک روشن‏تری از احساسات و تمایلات خود دارد بنابراین وب سایت‏هایی که با تبلیغات پر زرق و برق خود به دنبال ایجاد نیازهای کاذب در کودکان هستند، نمی توانند به سادگی او را جذب خود کنند.

همچنین، کودک، با برخورداری از مولفه دیگرآگاهی، می‏تواند با درک احساس، دغدغه و خواسته ی والدین و نگریستن به امور از زاویه ی دید آنها، در برابر بسیاری از وسوسه‏‌ها و درهای بازی که اینترنت به او عرضه می‏کند، مقاومت کرده و سالم بماند. کودک، با داشتن خویشتن‏داری و قدرت به تاخیر انداختن ارضای نیازها و امیال خود، می‏تواند از محتواهایی که مناسب سن و سالش نبوده و نیاز به بهره مندی از شرایط و لوازم دیگر دارند، چشم پوشی کرده و مراجعه به آنها را به زمان مناسب موکول نماید.

به هر حال، هیچ گاه نمی توان انتظار یک فضای یکسره پاک و سالم را در دنیای مجازی برای کودک و نوجوان داشت. پس بهتر است زمینه را برای سالم ماندن کودکان در همین فضا آماده کرد. کودکان باید یاد بگیرند که خیلی از چیزها ارزش هزینه‏‌هایی را که به خاطرش پرداخت خواهند کرد، ندارد.در کنار نکات فوق در بحث تامین امنیت، فعالیت‏هایی را که می‏کوشند تا فضای مجازی را تا جایی که امکان دارد از آسیب‏ها و ضررهای موجود پاکیزه کرده و محیطی سالم و امن را فراهم آورند، باید افزایش داد.

این فعالیت‏ها، هم از جانب خانواده و هم توسط نهادهای مسئول، در حال اجرا هستند و می‏توانند بیشتر و بهتر شوند. برای مثال، یکی از اقدامات وزارت ارتباطات برای دستیابی به این هدف، تعامل و رایزنی با اپراتورهای ارائه دهنده ی خدمات تلفن همراه و اینترنت، جهت نصب ابزارهای پیش فرض مدیریت والدین و رصد عملکرد کودکان در فضای مجازی است.

در این برنامه‏‌ها، ابزارهای مورد استفاده ی کودکان برای دسترسی به اینترنت از جوانب مختلف، قابل تنظیم است و با اِعمال اینترنت پاک در آنها، فضای مجازی سالم و آموزنده‌ای برای کودکان و نوجوانان فراهم می‌شود. قابلیت نظارت، فعال‌سازی و غیرفعال نمودن برقراری تماس و ارسال پیامک، محدود کردن میزان مصرف برنامه‌ها و تعریف دسترسی‌های مجاز به تنظیمات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری، تنها بخشی از مواردی است که می‏تواند به مثابه ی سدی محکم در برابر خطرات فضای مجازی، عمل کند.

توسعه ی موتور جستجوی ویژه ی کودک و نوجوان، از دیگر اقداماتی است که می‏تواند به تحقق این هدف کمک کند. اگرچه هم اکنون، مرورگرهای بومی طراحی و اجرا شده‌اند و بسیاری از سرویس‌‌های مورد نیاز جامعه را ارائه می‌‌دهند، ولی در حوزه ی کودک و نوجوان، نیازمند موتورهای پویا و جذابی هستیم که علاوه بر برطرف سازی احتیاجات این طیف بر پایه ی اینترنت پاک و کارایی بالا، به جلب توجه آنها به واسطه ی جلوه‌های بصری و سایر‏ترفندهای خلاقانه، قادر باشد؛ این همان جایی ست که عنصر جذابیت، وارد کار می‏شود.

درخصوص مولفه جذابیت، به عنوان یک عامل مهم برای ماندگاری کودکان در فضاهای سالم و پاک اینترنت، ذکر این نکته لازم است که تامین این عنصر، نیاز به برنامه‏‌ریزی و اقدامات بسیار تخصصی، هماهنگ، علمی و پیچیده‏ای دارد که تحقق آن مشروط به تلاش و کوشش و کار گروهی خواهد بود؛ تعامل تیم‏های مختلف تخصصی در حوزه‏هایی نظیر روانشناسی کودک و نوجوان، جامعه‏شناسی، فناوری اطلاعات و عزم شرکت‏های تولید محتوای وابسته به اپراتورهای تلفن همراه و دیگر گروه‏های مرتبط، در راستای نیل به اهداف مذکور در فوق، ضروری است.

کار برای کودکان، به ظرافت، خلاقیت، صبوری و دغدغه‏‌مندی نیاز مبرم دارد. آن چه محصول عملکرد این گروه‏ها باشد، در صورت منتج شدن به فضایی جذاب و شاد که در محیط‏های دیگر- حتی دنیای واقعی- جایگزین‏ها و رقبایی هم داشته باشد، می‏تواند کودکان را در بستر امن و جذاب خود حفظ کرده و در جهت اهداف مختلف‏ تربیتی هدایت کند.

معرفی سامانه جامع دیجیتالی شناد

خدمات فناوری دیجیتال را با نام (سامانه جامع دیجیتالی شناد) بشناسید با بخش‌های متنوع شامل فروش نرم افزار، دریافت مجوز، طراحی انواع وب سایت‌ و دیگر خدمات کاربردی دیگر بصورت کاملا دیجیتالی با هدف تمرکززدایی برای سهولت در مدیریت زمان و هزینه‌های اضافی متقاضیان می‌توانند پس از ثبت اطلاعات و ارسال مدارک بصورت الکترونیکی، و بعد از انجام مراحل قانونی ازنحوه رسیدگی به پرونده خود تا حصول نتیجه مطلع شوند و مجوزها و خدمات مربوطه را از طریق پست دریافت نمایند.

(سامانه جامع دیجیتالی شناد) نیاز روزافزون کاربران جهت دریافت خدمات به صورت کاملا دیجیتالی