گویا قرار است واحد رسمی پول کشور از «﷼» به «تومان» تغییر کند. این موضوع بیش از ۲ دهه محل بررسی و مناقشه میان اقتصاددانان و سیاستمداران بوده و به هیچ نتیجهٔ مشخصی نرسیده است. موافقان استدلال می‌کنند که به علت تورم بالای چند دههٔ اخیر کشور و نیز بی‌ارزش شدن روز به روز پول و نرخ برابری ارز و ﷼ و همچنین استفادهٔ رایج و روزانهٔ تمام کشور از واحد «تومان» هیچ دلیل عقلانی و منطقی برای استمرار به رسمیت شناختن «﷼» وجود ندارد.مخالفان نیز از هزینه‌ها و آثار روانی این تغییر می‌گویند.
در قانون مصوب سال ۱۳۵۱، واحد پولی کشور «﷼» و معادل ۱۰۰ «دینار» تعیین شده بود و این قانون با کمی اصلاحات همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. «دینار» واحد دیگریست که در دهه‌های گذشته، هیچ‌گاه به گوش ملت ایران نخورده و هرگز در معاملات روزمره و خرید و فروش‌ها استفاده نشده است.
اما حالا هیات دولت در لایحه‌ای از واحد «تومان» نام برده و تصریح کرده که «واحد پول جدید، اجزای آن، برابری آن با واحد پول رایج، مبلغ اسمی، شکل، جنس، رنگ، اندازه، طرح و سایر مشخصات اسکناس‌ها و سکه‌های فلزی رایج کشور به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی با رعایت مقررات این قانون، تعیین می‌شود.»
برای تصویب و اجرایی شدن این قانون، مراحل بسیاری باید طی شود. تصویب در هیات وزیران، ارائه به مجلس، بررسی در کمیسیون‌ها، تصویب در مجلس و تایید نهایی شورای نگهبان! این را هم در نظر داشته باشیم که در طول ۲۳ سال گذشته، بحث و جدل و تلاش برای تبدیل واحد پولی به «تومان» و یا حتی فراتر از آن حذف ۳ یا ۴ صفر از پول رایج مملکت، بارها مطرح، پیشنهاد و در نهایت متوقف شده و به نتیجه نرسیده است.
دلیلش هم مشخص است: هزینه‌های سنگین چاپ اسکناس و پول و تمامی اسناد و اوراق و… که بالغ بر میلیاردها تومان هزینه به بار خواهد آورد. حالا ما در این مقاله می‌خواهیم نگاهی داشته باشیم به تاثیرات این تصمیم، (در صورت نهایی شدن) بر طراحی گرافیک. می‌دانیم که طراحی تمام موارد گفته شده در بالا باید توسط طراحان گرافیک به انجام برسد. (حداقل در شرایط عادی و به صورت طبیعی!) وقتی به تک‌تک موارد فکر کنیم در می‌یابیم که این تغییر می‌تواند باعث تحولات زیادی شود و از آنجا که «سنگ بزرگ نشانهٔ نزدن است» خیلی بعید به نظر می‌رسد که چنین اصلاح ریشه‌ای و عمیقی حقیقتا به وقوع بپیوندد.
طراحی گرافیک تقریبا شامل تمام اقلام مصرفی که روزانه با آنها سر و کار داریم می‌شود و بنابراین انتظار داریم که با تغییر واحد رسمی پول، میزان بسیار زیادی از طراحی‌های جدید و ری‌دیزاین‌ها را شاهد باشیم. اما هیچ بعید نیست که در بسیاری موارد، تنها به تغییر جزئی حذف عبارت «﷼» و یک صفر اکتفا شود. شاید هم تمامشان، دوباره از نو طراحی و ری‌دیزاین شوند! که خبر خوبی برای طراحان فعال در این زمینه‌ها خواهد بود:
اولین و مهم‌ترین مورد در این لیست بلندبالا، تغییر تمام اسکناس‌ها و سکه‌های کشور است. همچنین تمام دسته‌چک‌ها، ایران‌چک‌ها، کارت‌های هدیه و… تصور بفرمایید که علاوه بر هزینهٔ سنگین این کار، روند تزریق پول‌های جدید و معدوم کردن اسکناس‌ها و سکه‌های قدیمی، چند سال به طول خواهد انجامید. شخصا تا به حال نتوانسته‌ام هیچ نامی برای طراحان اسکناس ایران پیدا کنم. شاید هم محرمانه باشد! اگر شما این طراحان را می‌شناسید، خوشحال می‌شوم که در دیدگاه‌های سایت مطرح بفرمایید. موضوع جالبی برای پژوهش خواهد بود.
تمام اوراق بهادار، برگه‌های سهام، اسناد دفترخانه‌ها، تمبرهای رسمی، فرم‌های واریز پول، رسید‌های بانکی، برگه‌های مورد استفاده در صرافی‌ها و بیمه‌ها، سندهای دولتی، برگه‌های استعلام، قبوض آب و برق و گاز و تلفن، حتی کارت‌های شارژ! و خلاصه هر برگه‌ای که در آن عبارت «﷼» چاپ شده بوده، باید دوباره طراحی و چاپ شود. طراحان گرافیکی که در این امور تخصص دارند، مسلما موافق و مشتاق تغییر واحد رسمی پول کشور خواهند بود!
تمام تابلوها و بنرهای دولتی و خصوصی که هزینهٔ خدمات خود را به «﷼» نوشته‌اند و همچنین تمام بلیت‌های وسایل حمل و نقل شهری، سینماها، تئاترها، برگه‌های تخفیف و… نیز باید دوباره طراحی شوند. و البته تمام منوهای عابربانک‌ها، خودپردازها و…
این بخش شاید برای طراحان گرافیک، جالب‌تر و وسوسه‌انگیزتر باشد. در صورت تغییر واحد پولی به «تومان»، طبق قوانین رایج کشور، هیچ محصولی نمی‌تواند با بسته‌بندی و برچسب واحد «﷼» که دیگر رسمیت ندارد، عرضه شود. بنابراین تمام بسته‌بندی‌های کل محصولات کشور باید اصلاح و دوباره چاپ شوند، همین طور برچسب‌ها و لیبل‌هایی که بر روی برخی محصولات چسبانده می‌شود. البته در ابتدا، ممکن است که کارخانه‌ها و تولیدکنندگان، با زدن برچسب‌های موقت و یا حتی نوشتن با ماژیک! و مواردی از این دست سعی در رفع مشکل داشته باشند، اما نهایتا چاره‌ای جز پذیرش واقعیت نخواهند داشت.
هر چند تعدادی از ناشران، به علت ارزش والای «﷼» سالهاست که خودشان قیمت‌های پشت جلد کتابها و نشریات و روزنامه‌ها را به «تومان» پشت جلدها می‌زدند! اما به هر حال آنهایی که از ﷼ استفاده می‌کردند، احتمالا ترجیح می‌دهند که از واحد رسمی کشور استفاده کنند.
و البته همهٔ سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی که با داد و ستد پولی و یا تبدیل ارز و ﷼ و مواردی از این دست سر و کار دارند و همچنین نرم‌افزارهای حسابداری و حسابرسی و محاسبهٔ حقوق و دستمزد و… نیز دستخوش تغییر خواهند شد. ممکن است برای برخی نرم‌افزارها و سامانه‌های محاسبه، مشکلات فنی و تکنیکی هم رخ دهد. چرا که با تبدیل واحد رسمی به «تومان»، حالا ارقام کوچکتر از تومان باید اعشار بخورند و اگر مواردی از این دست در برنامه‌ها، پیش‌بینی نشده باشد، نیاز به اصلاح دارد. نرم‌افزارهای و سامانه‌های دولتی که مسئول محاسبهٔ میزان مالیات و عوارض و جریمه و قبوض و تعرفه‌های گمرک و… هستند هم باید تغییر کنند.
به بحث شیرین فونت رسیدیم! بله، در تمام فونت‌های استاندارد فارسی، وقتی شما حروف «ر»، «ی»، «ا» و «ل» را پشت سر هم تایپ کنید، یک گلیف جدید نمایش داده می‌شود که به صورت منفرد عبارت «﷼» را در خود دارد. در کیبوردها نیز یک دکمهٔ «﷼» وجود دارد که کل عبارت را تایپ می‌کند و با SHift+4 هنگامی که زبان فارسی انتخاب شده باشد، نوشته می‌شود. (این دکمه در حالتی که کیبورد بر روی زبان انگلیسی تنظیم شده باشد، علامت دلار یعنی $ را تایپ می‌کند.)
مسلما این عبارت باید حذف و به «تومان» تغییر کند که خود نیازمند ارائهٔ پروپوزال به کنسرسیوم یونیکد است. پیشنهاد اضافه شدن «﷼» را روزبه پورنادر در سال ۲۰۰۱ تهیه کرده بود که سرانجام در نسخهٔ ۳٫۲٫۰ یونیکد در سال ۲۰۰۲ به کاراکترهای رسمی یونیکد اضافه شد.
با توجه به تمام موارد گفته شده و گسترهٔ عظیم تغییرات و هزینه‌های جانبی، بعید به نظر می‌رسد که لایحهٔ دولت، به طور جدی قصد چنین اصلاحی را داشته باشد و احتمالا تنها مشابه دیگر مواردیست که در طول سالهای پیشین مطرح شده و به زودی فراموش شده است. لازم به ذکر است که این حذف صفر، تاثیری بر اقتصاد کشور و قدرت خرید مردم نداشته و در زمانه‌ای که حتی «تومان» هم روز به روز پایین و پایین‌تر می‌رود، تنها جهت سهولت استفادهٔ مردم و کنار گذاشتن واحد «﷼»یست که سالهاست، ارزش و کاربردی ندارد.
این متن نخستین بار اینجا و در تاریخ ۱۹ آذر ۱۳۹۵ منتشر شده بود.
