کشور فرانسه در غرب اروپا واقع است و حدود 65 میلیون نفر جمعیت دارد و بعد از روسیه و آلمان، سومین کشور پرجمعیت اروپا محسوب میشود. این کشور با برخورداری از دانشگاههای معتبر و فراهمکردن شرایط تحصیل و زندگی مطلوب به مقصدی ایدهئال برای دانشجویان بینالمللی تبدیل شده است. از رشتههای پرطرفدار در فرانسه تئاتر و هنرهای نمایشی است که باتوجه به پیشینۀ فرهنگی و هنری غنی این کشور دانشجویان زیادی برای تحصیل و فعالیت هنری به فرانسه جذب میکند. دانشجویان با تحصیل تئاتر در فرانسه در مراکز هنری و تئاتری این کشور بهراحتی میتوانند مشغول فعالیت شوند و مسیر هنریشان را دنبال کنند. در این مقاله، شرایط تحصیل تئاتر در فرانسه را بررسی و چند دانشگاه مهم تئاتر در این کشور را معرفی میکنیم.
در فرانسه، تحصیل عالی هنرهای نمایشی تخصصهای فراوانی را شامل میشود و یکی از رشتههای اصلی دانشگاهها بهحساب میآید. دورههای تئاتر و درام و هنرهای نمایشی در مقاطع تحصیلی مختلف دانشگاههای فرانسه ارائه میشود. تحصیل تئاتر در فرانسه در مقطع کارشناسی دانشگاههای فرانسه، سهسال طول میکشد و معمولاً بهعنوان بخشی از رشتههای هنرهای زیبا ارائه میشود. تحصیل رشتۀ هنرهای نمایشی در مقطع کارشناسی ارشد نیز دوسال بهطول میانجامد و مطالعاتشان را بهحوزهای خاص در تئاتر میتوانند متمرکز کنند.
در رشته هنرهای نمایشی، دانشجویان واحدهایی مثل رقص و موسیقی و تئاتر را پشتسر میگذارنند و باوجود مراکز بیشمار نمایشی و هنری و فرهنگی در شهرهای مختلف فرانسه، فرصتهای زیادی برای ارتباط با فرهنگ و هنر دارند. فارغالتحصیلان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، انتخابهای مختلفی دارند :برای بعضی از آنان تحصیل تئاتر در فرانسه صرفاً فرصتی برای یادگیری فرهنگ و هنر فرانسوی است و برخی از آنان در مشاغل مربوط به تئاتر بهصورت حرفهای فعالیت میکنند. برای دانشجویان دستۀ دوم باتوجه به رشته تحصیلیشان همچون بازیگری تئاتر و بالۀ کلاسیک، ورود زودهنگام به مشاغل حرفهای مستلزم داشتن توانایی بدنی و ذهنی مطلوب است. شاید بهترین مزیت تحصیل تئاتر در فرانسه این باشد که دانشجویان ایدهها و احساساتشان را ازطریق شکلهای گوناگون نمایشی میتوانند بیان کنند. برنامههای آموزشی و پژوهشی تئاتر و هنرهای نمایشی در فرانسه بهگونهای طراحی شده است که دانش و درک زمینههای تاریخی و فرهنگی و هنری دانشجویان را ارتقا میدهد و امکان ایجاد ارتباط بین هنرهای مختلف را فراهم میکند. درادامه، تعدادی از دانشگاههای معروف هنرهای نمایشی را برای تحصیل تئاتر در فرانسه معرفی خواهیم کرد.
در کشور فرانسه، دانشگاهها و کالجها شرایط پذیرش را برای دورههای آموزش عالی تعیین میکنند؛ بنابراین، هرکدام از دانشگاهها شرایط خاص خودشان را دارند. ممکن است تعدادی از دانشگاهها علاوهبر مدارک عمومی، به تجربۀ کاری نیاز داشته باشند. تعداد زیادی از مؤسسهها و کالجهای تئاتر معیارهای جداگانه و خاصی ندارند و متقاضیان رشتهها و دورههای مختلف هنرهای نمایشی را بهراحتی میتوانند انتخاب کنند. تحصیل در هنرهای نمایشی هردو رشته دانشگاهی موسیقی و تئاتر و رقص را شامل میشود و دانشجویان از تاریخ تئاتر تا رقص پیشرفته و رشتههای دیگر هنرهای نمایشی را بهصورت نظری و عملی مطالعه میکنند. درحالحاضر شصت دانشگاه دولتی و صد دانشگاه خصوصی در کشور فرانسه فعالیت دارند و تعداد زیادی از رشتهها همچون هنرهای نمایشی و تئاتر را به دو زبان فرانسوی و انگلیسی ارائه میکنند.
مدرسۀ فلورنت (Florent School) رشته بازیگری بهزبان انگلیسی براساس روشهای تئاتر آمریکایی و انگلیسی بهزبان انگلیسی ارائه میدهد و هرساله امتحانهایی برای سنجش دانشجویان برگزار میکند. برای ورود به این مدرسه، دانشجویان مدرک آیلتس با نمرۀ شش باید ارائه دهند. سنشان بیش از هجده سالباشد و تجربۀ بازیگری داشته باشند. بعد از پذیرش در این مدرسه، دانشجویان با مدیر دپارتمان ملاقات میکنند و برنامهها و اهدافشان در رشته بازیگری تئاتر را درمیان میگذارند. همچنین، دانشجویان علاوهبر تحصیل بازیگری تئاتر از این فرصت برخوردارند که دربارۀ بازیگری برای سینما و تلویزیون نیز مطالعه کنند. در سال اول رشته بازیگری اصول صحنۀ نمایش، آموزش بدنی، رشد صدا و تنفس، مبانی تفسیر صحنۀ نمایش و کارگاههای آموزشی و در سال دوم، شیوههای بیان و بدن با هدف توسعۀ خلاقیتهای فردی دانشجویان آموزش داده میشود. در پایان سال دوم دانشجویان دربارۀ آموختههایشان دو سخنرانی باید ارائه دهند و در سال سوم سه نمایش عمومی باید اجرا کنند. گفتنی است شهریۀ سالانۀ تحصیل در مدرسۀ بازیگری فلورنت 6،500 یورو اعلام شده است.
مدرسۀ بینالمللی تئاتر ژاک لکوک (École internationale de théâtre Jacques Lecoq) از مراکز آموزش عالی مهم برای تحصیل تئاتر در فرانسه است. سال 1956 ژاک لکوک این مدرسه را در شهر پاریس بنیان نهاد. مدرسۀ بینالمللی تئاتر ژاک لکوک دورۀ دوسالۀ حرفهای فشرده را با تأکید بر بدن و حرکت و فضا بهعنوان نقطۀ ورود به اجرای تئاتر ارائه میدهد و دانشجویان را با روش مختص به این مدرسه یعنی مایمودینامیک (mimodynamics) برای خلق اجراهای صحنهای آماده میکند. از فارغالتحصیلان مشهور این مدرسه میتوان به چهرههایی همچون آریان منوشکین و استیون برکف و سایمون مکبرنی اشاره کرد. کلاسهای این دانشگاه بهزبان فرانسوی برگزار و در سال اول نود دانشجو پذیرفته میشوند و در سال دوم، بعد از امتحانها و سنجشهای مختلف، سینفر آموزشها را ادامه میدهند.
از دیگر دانشگاههای مطرح برای تحصیل تئاتر در فرانسه دانشگاه آمریکایی پاریس (The American University Paris) محسوب میشود که در سال 1962 تأسیس شد. زبان تدریس این دانشگاه انگلیسی است؛ بااینحال، دانشجویان تسلطشان بر زبان فرانسوی را نیز باید اثابت کنند. در این دانشگاه 1100 دانشجو از صدکشور در رشتههای مختلفی همچون تئاتر تحصیل میکنند. از جمله واحدهایی که در رشتۀ تئاتر این دانشگاه تدریس میشود، به نمایشنامهنویسی، ادبیات انگلیسی از سال 1800، تئاتر در پاریس و نوشتن خلاقه میتوان اشاره کرد.