آلمان، با نام رسمی «جمهوری فدرال آلمان»، وسعتی بیش از 357 هزار کیلومتر مربع و جمعیتی نزدیک به 83 میلیون نفر دارد. این کشور بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا و پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است. آلمان با حدود 300 هزار دانشجوی بین‌المللی یکی از مهم‌ترین مقاصد دانشجویان برای تحصیل به حساب می‌آید. در این مقاله مزایای تحصیل در آلمان، آموزش عالی، دانشگاه‌ها، شرایط تحصیل و پذیرش در مقاطع مختلف به طور مفصل شرح داده خواهند شد.
امکان تحصیل رایگان در آلمان
دانشگاههای دولتی به جز دانشگاههای ایالت بادن-وورتنبرگ هزینه‌ای برای شهریه دریافت نمی‌کنند. هرچند دانشجویان سالانه باید مبلغی حدود 600-360 یورور به عنوان هزینه ثبت‌نام پرداخت کنند ولی مزایایی مثل تخفیف بلیت حمل و نقل یا دریافت IDجهت استفاده از تخفیف‌های سازمان‌های دولتی به دانشجویان تعلق می‌‌گیرد.
سطح علمی دانشگاههای آلمان
دانشگاههای آلمان از جهت علمی و امکانات و تأسیسات از سطح بالایی برخوردار هستند. استفاده از فناوری روز و ایجاد فضای علمی در بالاترین سطح با اساتید بین‌المللی درجه یک، همواره زمینه رشد نسل جدیدی از متخصصان را فراهم می‌کنند. نوآوری، همکاری‌های بین‌المللی و مطالعات کاربردی راه‌هایی هستند که دانشگاههای آلمان برای رسیدن به بالاترین سطح علمی در پیش گرفته‌اند.
اعتبار بین‌المللی مدارک دانشگاهی آلمان
فرآیند بولونیا که باعث یکپارچه‌سازی و معتبر شدن تمام مدارک دانشگاهی می‌شود در تمام دانشگاههای آلمان اجرایی است:
دوره BA یا BSc که در ۶ ترم (نیم‌سال) تحصیلی برگزار می‌شود.
MA یا MSc که ۴-۲ ترم تحصیلی به طول می‌انجامد.
PhD که ۶-۴ ترم تحصیلی زمان می‌برد.
آموزش عالی در آلمان
در بیش از 400 مؤسسه آموزش عالی حدود 7/2 میلیون دانشجو به تحصیل مشغول‌اند که سهم دانشگاههای دولتی و خصوصی از دانشجویان به ترتیب 95% و 5% است. در نظام آموزشی آلمان مراکز دانشگاهی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
دانشگاه‌ها (Universitäten)
دانشگاههای علمی-کاربردی (Fachhochschulen)
دانشگاههای فنی، هنر، فیلم و موسیقی (Kunst- und Musikhochschulen)
سیستم نمره‌دهی آلمان
بازه نمره‌دهی در آلمان بین 1 تا 5 است. بهترین نمره را 1 و بدترین را 5 در نظر می‌گیرند و در بیشتر دانشگاه‌ها کسب نمره 5/2 یا بالاتر الزامی است. فرمول‌های متفاوتی برای تبدیل سایر نمرات به نمره‌های سیستم آلمانی وجود دارد. متدوال‌ترین این روش‌ها به این صورت است:
A = 3 × [(X – Y) / (X – Z)] + 1
A: نمره معادل در سیستم آلمانی
X: بیشترین نمره قابل کسب
Y: نمره یا معدل متقاضی
Z: کم‌ترین نمره ممکن برای گذراندن یک درس
البته این فرمول برای محاسبه نمرات قبولی ساخته شده است. معمولاً نمراتی که پس از تبدیل، بالای ۴ هستند، معادل ۵ در نظر گرفته می‌شوند.
همچنین نمرات در دانشگاههای آلمان به مقادیر زیر گرد می‌شوند:
1، 3/1، 7/1، 2، 3/2، 7/2، 3، 3/3، 7/3، 4 و 5
اگر نمره‌ای بین این نمرات قرار بگیرند، به نمره‌ی بهتر گرد می‌شوند. برای مثال اگر نمره‌ای بعد از تبدیل، معادل 15/2 باشد، به 2 گرد می‌شود نه 3/2.
بهترین دانشگاههای آلمان
در فهرست زیر رتبه‌بندی مؤسسه QS به همراه رتبه جهانی و سطح‌بندی وزارت علوم را مشاهده می‌کنید:
Technische Universität München (55 | گروه الف)
Ludwig-Maximilians – Universität München (63 | گروه الف)
Ruprecht-Karls-Universität Heidelberg (66 | گروه الف)
Humboldt-Universität zu Berlin (120 | گروه الف)
KIT, Karlsruher Institut für Technologie (124 | گروه الف)
Freie Universität Berlin (130 | گروه الف)
Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen (138 | گروه الف)
Technische Universität Berlin (147 | گروه الف)
Eberhard Karls Universität Tübingen (169 | گروه الف)
Universität Freiburg (169 | گروه الف)
شرایط تحصیل در آلمان
گذراندن دوره یک ساله کالج برای ورود به دانشگاه و گرفتن مدرک کارشناسی الزامی است. دوره کالج، آمادگی لازم را برای ورود به دانشگاههای آلمان فراهم می‌کند. زبان آلمانی در این دوره به دانشجویان تدریس می‌شود. در صورتی که سال اول دانشگاه را در ایران (سراسری و آزاد) گذرانده‌اید یا مدرک کاردانی را گرفته‌اید نیازی به سپری کردن دوره کالج ندارید. دوره کارشناسی 3 تا 4 ساله است و معمولا تدریس به زبان آلمانی انجام می‌شود. در نتیجه داشتن دانش کافی زبان آلمانی جهت تحصیل در مقطع کارشناسی نیاز است.
جهت حضور در دوره‌های کالج، برای آمادگی ورود به دانشگاه و دریافت مدرک کارشناسی باید مدرک دیپلم (و پیش‌دانشگاهی) را گرفته باشید. همچنین برای اخذ پذیرش از کالج و ویزای تحصیلی آلمان به مدرک زبان آلمانی (حداقل در سطح B2) نیاز دارید.
مدارک مورد نیاز برای پذیرش و دریافت ویزا جهت تحصیل در کالج:
· ترجمه ریزنمرات دوره دبیرستان (و پیش‌دانشگاهی)
· ترجمه مدرک دیپلم (و پیش‌دانشگاهی)
· انگیزه‌نامه تحصیلی(SOP)
· رزومه تحصیل (CV)
· مدرک زبان آلمانی (حداقل در سطحB2)
تحصیل در آلمان در مقطع کارشناسی ارشد
کارشناسی ارشد اغلب 3 یا 4 ترم طول می‌کشد. تقریباً 13% دوره‌های کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی برگزار می‌شوند. هر دانشگاه و دوره انتخابی، سطح زبان متفاوتی برای تحصیل نیاز دارد. دانشجویان حوزه علوم اجتماعی باید به زبانی که اساتید تدریس می‌کنند، تسلط داشته باشند. همچنین دانشجویان حوزه علوم طبیعی به دلیل اینکه بیشتر با عملیات ریاضی و آزمایشگاه سر و کار دارند، به دانش کامل زبان تدریس نیازی ندارند.
مدارک مورد نیاز:
· ترجمه ریزنمرات دوره دبیرستان، پیش‌دانشگاهی و کارشناسی
· ترجمه مدرک دیپلم، پیش‌دانشگاهی و کارشناسی
· انگیزه‌نامه تحصیلی (SOP)
· توصیه‌نامه تحصیلی (Recommendation Letter)
· رزومه تحصیلی (CV)
· مدرک زبان (مدرک زبان انگلیسی برای دوره‌های انگلیسی‌زبان و مدرک زبان آلمانی برای دوره‌های آلمانی‌زبان)
تحصیل مقطع دکتری در آلمان
دوره رایگان دکتری در دانشگاههای آلمان ۳-۵ ساله است. اما به رشته انتخابی و زمینه تحقیق دانشجو بستگی دارد. طول دوره دکتری حوزه‌هایی مانند علوم طبیعی معمولاً ۴ سال و هنر و انسانی ۴ تا ۶ سال است. بیش از ۷۰% دوره‌های دکتری در دانشگاههای آلمان به‌طور کامل به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند.
مدارک مورد نیاز:
· ترجمه ریزنمرات دوره دبیرستان، پیش‌دانشگاهی، کارشناسی و کارشناسی ارشد
· ترجمه مدرک دیپلم، پیش‌دانشگاهی، کارشناسی و کارشناسی ارشد
· ارائه مقاله یا تألیفاتی در زمینه رشته مورد‌نظر
· انگیزه‌نامه تحصیلی(SOP)
· توصیه‌نامه تحصیلی
· رزومه تحصیلی(CV)
· ارائه پروپوزال
· مدرک زبان (مدرک زبان انگلیسی برای دوره‌های انگلیسی‌زبان و مدرک زبان آلمانی برای دوره‌های آلمانی‌زبان).
اعزام دانشجو به آلمان
علاقه‌مندان به تحصیل در دانشگاههای خارج از کشور با ابهام‌ها و پرسش‌های متعددی مواجه می‌شوند؛ بنابراین، داشتن راهنما در این مسیر برای آنها اهمیت خواهد داشت. مجموعۀ سیم آخر که از سال 1382 فعالیت خود را در زمینۀ آموزش آغاز کرده است؛ تجربۀ سال‌ها مشاورۀ تحصیلی برای دانشگاههای داخل کشور را دارد و اکنون نیز با فعالیت در حوزۀ اعزام دانشجو به کشورهای اروپایی و کانادا در این راه کمک شایانی به متقاضیان می‌کند.
