بسیاری از دانشجویان پسر برای اینکه بدون دردسر به کشورهای خارجی مهاجرت کنند و مشغول تحصیل شوند با مانع به‌نام سربازی برخورد می‌کنند و این مسأله ابهام‌ها و شبهه‌های زیادی در ذهن‌شان به‌وجود آورده است. سیم آخر در این مقاله به سربازی و مهاجرت می‌پردازد تا در این مشکل عدیده رفع ابهام کند. نکتۀ حائز اهمیت این است که معافیت شامل حال دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های ایران میشود و اگر از دانشگاه‌های خارجی تأییدشدۀ وزارت علوم نیز پذیرش بگیرند، معافیت همچنان شامل حال دانشجویان پسر خواهد شد. باید در نظر داشت که معافیت تحصیلی برای مقطع کارشناسی صادر نخواهد شد.
به مشاورۀ رایگان و مطالعۀ مطالب بیشتر نیاز دارید؟ به simeakhar.org مراجعه کنید.
روند دریافت معافیت تحصیلی بدین‌ترتیب است که دانشجویان دارای مدرک کارشناسی برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد اقدام می‌کنند و پس از گرفتن پذیرش از دانشگاه مدنظر، نامۀ پذیرش را به سازمان نظام‌وظیفه ارائه می‌دهند تا معافیت تحصیلی بگیرند و درادامه، با گذاشتن وثیقه می‌توانند از کشور خارج شوند. مبلغ موردنیاز وثیقه بدون احتساب سود ۴۰میلیون تومان و با احتساب سود ۴۶میلیون تومان خواهد بود. منظور از سود این است که اگر دانشجویی ۴۰میلیون تومان وثیقه بگذارد، سودی به وی تعلق نخواهد گرفت؛ اما اگر ۴۶میلیون تومان وثیقه بگذارد، سود دریافت خواهد کرد. یکی دیگر از نکات مربوط به سربازی این است که دانشجویان با دریافت پذیرش از مقطع تکراری، نمی‌توانند معافیت تحصیلی بگیرند. برای مثال، اگر دانشجویی یک بار در مقطع کارشناسی ارشد در ایران تحصیل کرده باشد، با نامۀ پذیرش در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های خارجی (ارشد مجدد) از مزیت معافیت تحصیلی نمی‌تواند استفاده کند.
نکتۀ مهم دیگر اینکه اگر مقطع تحصیلی دانشجویان هنوز تمام نشده باشد، از آن مقطع می‌توانند انصراف دهند و مجدداً برای آن معافیت تحصیلی بگیرند؛ اما از حق انصراف بیش از یک بار در طول کل زمان تحصیل نمی‌توانند استفاده کنند. برای روشن‌ترشدن موضوع، مثالی می‌زنیم. تصور کنید دانشجویی در ایران مشغول تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد است و از این مقطع انصراف می‌دهد و از دانشگاهی خارجی برای کارشناسی ارشد پذیرش می‌گیرد. در این صورت با نامۀ پذیرش از سازمان نظام‌وظیفه می‌تواند معافیت تحصیلی دریافت کند؛ اما اگر یک بار از دورۀ کارشناسی در ایران انصراف دهد و باردیگر در ایران تحصیلات دانشگاهی را از سر بگیرد و اکنون نیز در حال تحصیل در مقطع کارشناسی باشد، با استفاده از قانون انصراف دیگر نمی‌تواند معافیت تحصیلی بگیرد؛ زیرا یک بار از حق انصرافش در دورۀ کارشناسی استفاده کرده است.
اگر دانشجویی معافیت تحصیلی داشته باشد و در طول دوران تحصیلش بخواهد به ایران بازگردد، از دانشگاه محل تحصیل گواهی اشتغال به تحصیل باید بگیرد و در ایران به سازمان نظام‌وظیفه مراجعه و اجازۀ خروج مجدد دریافت کند. بنابراین، اگر دانشجویی دانشگاهش را در کشور مقصد تغییر دهد و برای کالج اقدام کند، در رفت‌و‌‌آمد به ایران با مشکل مواجه خواهد شد. پس از اتمام تحصیل، فارغ‌التحصیلان حداکثر یک سال فرصت دارند خود را به سازمان نظام‌وظیفه معرفی کنند؛ اما اگر این مدت سپری و برایشان غیبت رد شود، درخواست تردد مشمولان می‌توانند بدهند. در این حالت، وثیقه ضبط و به شخص نامه‌ای داده میشود که برای گرفتن روادید جدید، آن را به‌همراه سایر مدارک به سفارت کشور محلِ اقامتش باید ارائه دهد. روی این روادید، مُهر سبز می‌خورد و به مشمولان اجازه داده میشود تا تاریخ مشخص و درمجموع حداکثر سه ماه در سال تردد کنند. ناگفته نماند دانشجویان فقط در صورتی می‌توانند این کار را انجام دهند که در آن کشور، سه سال اقامت کرده باشند.
