در نقد رفتار نادرست وزیر میراث فرهنگی در موزه ملی؛
یکی از نخستین مواردی که به دانشجویان رشته های باستان شناسی، موزه داری و مرمت ابنیه تاریخی آموزش داده می شود، نحوه تعامل آن ها با آثار باستانی و اشیا تاریخی است.
به گزارش سیناپرس، تمامی دانش آموختگان این رشته ها می دانند که هر شی باستانی و به طور خاص اشیایی که طی حفاری های باستان شناسی به دست می آیند، دارای حساسیت فوق العاده ای بوده و باید تحت شرایط خاصی نگهداری شوند. فراموش نکنیم کلیه اشیا و مکشوفات به دست آمده در حفاری های باستان شناسی برای سده ها و هزاره ها در زیر خاک قرار داشته و طی این مدت دچار تغییرات شیمیایی و فیزیکی متعددی شده اند.
به همین دلیل در بسیاری از این موارد، اشیا فوق دارای استقامت و استحکام کافی نبوده و مستعد آسیب دیدگی هستند. متاسفانه طی روزهای اخیر فیلمی در شبکه های اجتماعی و رسانه ها منتشر شده است که نشان می دهد سکان دار وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جریان بازدید از مخزن موزه ملی ایران، با سهل انگاری تمام اشیا ارزشمند تاریخی را در دست گرفته و می چرخاند. من شخصا به عنوان یک باستان شناس در هنگام دیدن این ویدئو دچار استرس شده بودم که این سفالینه ارزشمند تاریخی بر اثر یک لحظه اشتباه از دست وزیر محترم سقوط نکرده و از بین نرود.
در این میان برخی از طرفداران جناب ضرغامی مدعی هستند که وی دستکش به دست داشته و لمس این اشیا به دلیل استفاده از دستکش بلامانع است.
در پاسخ باید اعلام کرد که پوشیدن دستکش اگرچه باعث می شود باکتری های طبیعی پوست و چربی سطح آن به اشیا منتقل نشود اما بسیاری از ظروف سفالین دارای نقوش زایل شونده هستند که این موضوع ارتباطی با دستکش نداشته و می تواند باعث از بین رفتن نقوش شود.
از سوی دیگر جناب وزیر به نوعی با میراث چندهزار ساله کشور تعامل می کرد که بیننده بی اختیار به یاد کودکانی می افتاد که توپی را در دست گرفته و آن را در دست می چرخاند و هر لحظه امکان سقوط و متلاشی شدن آن وجود دارد.
شاید از دید تخصصی، جناب وزیر تقصیر کمتری در این سهل انگاری بسیار جدی داشته باشد و تقصیر اصلی بر عهده مشاوران وی و باستان شناسان و موزه دارانی است که وی را همراهی می کردند، زیرا همه فعالان فرهنگی و مردم کشور می دانند که تخصص جناب آقای ضرغامی کوچکترین ارتباطی با میراث فرهنگی و موزه ها نداشته و وی باید این نکات را از کارشناسان دریافت کند. البته متاسفانه تجربه رفتارهای مستبدانه گذشته که منجر به توبیخ دلسوزان میراث فرهنگی شده است، می تواند دلیل سکوت بی هنگام کارشناسان و حتی شخص رئیس موزه ملی باشد که با سکوت، به این رفتار غیر حرفه ای بالاترین مقام میراث فرهنگی کشور نگاه می کردند.
با مراجعه به اخبار سال ۱۳۸۹ شاهد رویدادی مشابه در رابطه با شاهنامه بایسنقری هستیم که رئیس جمهور وقت آقای احمدی نژاد در مراسم بازدید از این اثر نفیس قصد داشت به آن دست بزند که یکی از کارشناسان حاضر به وی گوشزد می کند که این کار درست نیست. متاسفانه این فرد وظیفه شناس از سوی آقای بقایی رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی به شدت توبیخ شده و به این ترتیب شاهد هستیم که رفتارهای اینچنینی باز هم تکرار می شوند.
نکته مهم دیگری که باید در نظر داشت، این است که جناب ضرغامی با شعف این ویدئو را در صفحات اجتماعی خود منتشر کرده و نوشت: در موزه ملی ایران ۳۲۰۰ قطعه تاریخی ارزشمند در معرض دید علاقه مندان قرار دارد. این درحالی است که ۳۵۰ هزار قطعه ثبت شده دیگر به دلیل کمبود جا در مخزن نگهداری می‌شود! که البته مجموع اشیا فرهنگی تاریخی به بیش از سه میلیون قطعه می رسد!
لازم به یادآوری است که اگر متخصص نبودن یک وزیر در حوزه وزارت خود قابل اغماض باشد، عدم مراجعه و استفاده وی از مشاوران و متخصصان این حوزه به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست.
جناب وزیر: اگر صدها هزار شی باستانی در انبار موزه ها خاک می خورند شما نباید از فرط ناراحتی و فشار مسوولیت سر آسوده بر بالین بگذارید نه این که با افتخار این موضوع را در شبکه های اجتماعی اعلام کنید.
جناب آقای ضرغامی! لطفا لحظه ای با خود تامل کنید که کجای مسیر را اشتباه پیموده اید که مشاوران شما به خود جرات نمی دهند یک رفتار کاملا اشتباه و خطرناک را به شما گوشزد کنند؟
فراموش نکنید مسوولیت شما به عنوان متولی اصلی میراث فرهنگی کشور بسیار فراتر از نوع رویکرد فعلی شما بوده و در باستان شناسی اولین اشتباه، آخرین اشتباه است و جبران نابودی یک اثر تاریخی امکان پذیر نیست.
لطفا با تاریخ، فرهنگ و هنر چندهزار ساله یک ملت نجیب با احترام بیشتری رفتار کنید. اشیا موزه ای ، اسباب بازی نیستند!
*دکتر احسان محمدحسینی- مدرس دانشگاه – باستان شناس
