کمپرسورها تجهیزاتی بوده که هوا را به صورت فشرده برای مصارف مختلف در صنعت در می آورند. ساخت و نحوه استفاده از کمپرسورهای مولد هوای فشرده باید مطابق قوانین ایمنی ملی، بین المللی و تجارب مفید فنی و مهندسی در این زمینه باشد.
1- پلاک های دایمی مشخصات کمپرسورها که حاوی اطلاعات زیر می باشند باید توسط سازندگان آنها در روی هر کمپرسور نصب شوند:
الف) مدل کمپرسور
ب) نام کارخانه سازنده ای
ج) شماره سریال
د) سال ساخت
ه) مقدار دبی
و) ماکزیمم فشار کار بر حسب بار
ز) تعداد دور در دقیقه
2- جنس، ساختار و تجهیزات کمپرسورها باید به گونه ای باشد که بتوانند ماکزیمم فشار و دمای نشان داده شده در پلاک مشخصات را بطور ایمن تحمل نمایند.
3- برای پیشگیری از تراکم بیش از حد فشار کلیه کمپرسورها باید به سوپاپ اطمینان مجهز شوند.
4- استفاده و سرویس و نگهداری کمپرسورها باید توسط افرادی انجام شود که دستورالعمل های لازم را دریافت نموده و نسبت به انجام کامل وظایف محوله توسط آنها اطمینان کافی وجود داشته باشد.
5- کمپرسورها باید طوری استفاده شوند که میزان فشار در آن از حد ماکزیمم تعیین شده تجاوز نکند.
6- هوای مصرفی کمپرسورها باید تصفیه شده و عاری از آلاینده های قابل انفجار، قابل اشتعال و یا سمی باشد.
7- برای حذف آلاینده های قابل انفجار، قابل اشتعال و سمی که می توانند در حین کار ایجاد خطر نمایند هوای فشرده را باید با فیلتر کردن تصفیه نمود.
8- سیستم های هوای فشرده که برای مصرف در ماسک های تنفسی شیلنگ دار یا دارای کپسول هوا بکار می روند و یا جهت تصفیه هوای فضاهای تنگ در قبل یا حین ورود به آنها مصرف می شود، باید با سیستم تصفیه خاصی که به منظور حذف منواکسیدکربن، ذرات روغن و دیگر آلوده کننده ها از هوای تنفسی طراحی شده است، مجهز شوند.
9- کلیه قسمت های در معرض فشار و تجهیزات ایمنی کمپرسورها باید در فواصل بازرسی و در صورت لزوم باز و تمیز شوند.
10- برای تمیز کردن سیلندرها و لوله های مرتبط، فقط باید از مواد پاک کننده ای که کارخانه سازنده تعیین نموده استفاده شود.
11- شیرها و سوپاپ های معیوب باید فورأ تعمیر یا تعویض شوند.
12- لوله ها را نباید هنگامی که تحت فشار هستند به هم متصل یا از هم جدا نمود.
13- در هنگام روغن کاری باید مراقب بود تا از پخش روغن به قسمت هایی نظیر خنک کننده ها دریافت کننده ها یا سایر قسمت های سیستم که می تواند خطر آفرین باشد جلوگیری شود.
14- کمپرسورهایی که روان کاری محفظه تراکم آنها با روغن انجام می شود باید به طریقی ساخته و بکار گرفته شوند که دمای هوای فشرده به حدی نرسد که موجب ایجاد تراكم بخار روغن قابل انفجار گردیده و یا خطر اشتعال در پی داشته باشد.
15- در صورتی که مخازن ذخیره هوای فشرده و لوله کشی آنها به کمپرسور متصل باشند. برای رفع خطر ناشی از تراکم یا اشتعال مخلوط روغن و هوا باید نسبت به خنک کردن هوای فشرده اقدام و یا با استفاده از سایر وسایل و روش ها از تشکیل مخلوط بخار روغن و هوا جلوگیری شود.
16- دستورالعمل کار با کمپرسورها باید در نزدیکی با روی آنها نصب گردد.
مخازن ذخیره هوای فشرده (تانک های هوا)
مخازن ذخیره هوای فشرده (تانک های هوا)
ساخت و نحوه استفاده از مخازن هوای فشرده باید مطابق مقررات ایمنی ملی، بین المللی و تجارب فنی مهندسی موجود باشد.
هر مخزن هوای فشرده باید دارای پلاک مشخصات فنی حاوی اطلاعات زیر باشد: الف) نام سازنده یا تهیه کننده ب) شماره سریال ج) سال ساخت د) ماکزیمم فشار کار مجاز مخزن برحسب بار ه) ظرفیت مخزن بر حسب لیتر
هر مخزن هوای فشرده باید با فشار سنج مناسبی مجهز شود تا فشار واقعی را نشان دهد
ماکزیمم فشار کار مجاز باید بطور واضح و مشخص بر روی فشار سنج ثبت شده باشد.
قطع ارتباط فشارسنج با مخزن تحت فشار نباید توسط وسایل مسدود کننده امکان پذیر باشد.
هر مخزن هوای فشرده باید دارای: الف) یک سوپاپ اطمینان با ابعاد مناسب بوده و طوری نصب شده باشد که هرگونه فشار اضافی خطرناک را خارج سازد. ب) یک شیر تخلیه در پایین ترین نقطه مخزن بوده تا آب جمع شده در داخل مخزن را تخلیه نمایند. وجود چنین شیری برای سرویس و نگهداری مخزن ضروری می باشد.
مخازن باید طوری طراحی و نصب شوند که احتمال خرابی و از رده خارج شدن آنها وجود نداشته و هنگام کار ایجاد خطر ننمایند، همچنین نباید امکان ایزوله کردن آنها وجود داشته باشد.
در صورت امکان باید بر روی لوله تغذیه و در نزدیکی مخزن هوای فشرده یک شیر قطع جریان نصب شود.
قسمت های درونی و بیرونی مخازن هوای فشرده باید توسط افراد ذیصلاح بررسی و آزمایش شوند.
پس از انجام آزمایش در هر یک از مراحل ذکر شده زیر نتایج باید ثبت و در محل نصب مخازن نگهداری شود. الف) بعد از نصب و قبل از اولین بهره برداری ب) بعد از بازسازی در مکانی دیگر یا بعد از تعمیر و قبل از بکارگیری مجدد آنها ج) در فواصل منظم
کار با مخازن هوای فشرده و تعمیر و نگهداری آنها تنها باید به افرادی واگذار شود که تعالیم لازم را فراگرفته باشند.
قبل از شروع کار، اپراتورها باید مطمئن شوند که شیرهای قطع و وصل و وسایل ایمنی نصب شده بر روی مخازن سالم بوده و آماده کار می باشند.
اپراتورها باید مرتبا در حین کار وسایل ایمنی نصب شده را کنترل نمایند.
اگر در حین کار موقعیت خطرناکی پیش آید، مخزن هوای فشرده باید بلافاصله از مدار خارج گردد.
مخازن هوای فشرده باید در فواصل مناسب تمیز شوند. تمیز کاری و سرویس فقط باید در روی مخازنی که تحت فشار نیستند، انجام شود.
مخازن هوای فشرده فقط باید موقعی باز شوند که مطمئن باشیم مخزن تحت فشار نیست.
توزیع و استفاده از هوای فشرده
لوله های توزیع هوای فشرده باید از موادی ساخته شده و طوری متصل شوند که بتوانند حداکثر فشار کار را تحمل نمایند.
فشار سیستم هوای فشرده باید با تجهیزات و وسایل متصل به سیستم مطابقت داد.. جایی که هوا با فشارهای مختلف مصرف میشود شیرهای کاهنده فشار و سوپاپهای ایمنی که کار در پایین ترین فشار تنظیم شده اند باید در موقعیت مناسبی نصب گردند.
لوله های توزیع هوای فشرده باید در نزدیکترین نقطه اتصال به کمپرسور با مخزن خیره هوا به شیر قطع و وصل مجهز شوند.
شیرهای قطع و وصل نیز باید قبل از نقاط توزیع و اتصال و در فاصله ای مناسب از سیستم توزيع نصب گردند.
خطوط توزیع هوای فشرده باید مجهز به وسایلی جهت تخلیه مایعات جمع شده در در درون آنها باشند.
خطوط توزیع باید بطور واضح علامت گذاری شده و فشار مجاز کار نیز نشان داده شود.
کوپلینگ ها و اتصالات شیلنگ ها باید بطور ایمن در محل های مربوطه متصل شوند.
نقاط اتصال و کوپلنگ ها باید تمیز و بدون نشتی باشند.
قبل از حصول اطمینان از تخلیه فشار درون لوله ها، نباید هیچ گونه عملیاتی بر روی خطوط توزیع انجام شود.
خطوط و نقاط توزیع باید توسط افراد ذیصلاح و در فواصل زمانی مناسب از نظر سالم بودن و عدم وجود نشتی بازرسی شوند.
تحت هیچ شرایطی نباید از هوای فشرده برای منظورهای دیگری جز مصارف تعیین شده استفاده شود. برای مثال نباید جریان هوای فشرده را بطرف افراد گرفت و هرگز نباید از آن برای کارهایی چون تمیز کردن یا خشک کردن لباس، کفش، دستها و غیره استفاده نمود.
تحت هیچ شرایطی نباید قبل از قطع جریان هوا توسط شیر یا سایر وسایل مناسب دیگر، تجهیزاتی را به مخزن هوای فشرده وصل یا از آن جدا نمود.
تنها در صورتی می توان از هوای فشرده برای تمیز کاری مواد غیرسخت (نرم) استفاده نمود که این مواد زیان آور نبوده یا احتمال ایجاد خطر از طریق انتشار در هوا به صورت ذرات معلق را نداشته باشند.
هنگام استارت یا توقف تجهیزات پنوماتیکی باید مراقب بود سایر کارگرانی که تجهیرات آنها به همان منبع هوای فشرده متصل است، در معرض خطر ناشی از افزایش یا کاهش ناگهانی جریان هوا قرار نگیرد.
