سرطان مری یکی از بیماری‌های کشنده و مهم در دنیای امروزه می‌باشد. این بیماری با درگیر کردن ناحیه ابتدایی دستگاه گوارش یعنی مری نقش مهمی در بروز مشکلات در زندگی روزمره فرد بیمار دارد. با گسترش بیماری این سرطان وارد فاز متاستاز می‌شود. متاستاز مرحله‌ای از بیماری سرطان مری می‌باشد که در آن توده‌های سرطانی محدود به ناحیه معده نمانده و در بدن فرد بیمار پخش می‌شوند. این موضوع یکی از موضوعات مهم در میزان بقای بیمار و همچنین انتخاب گزینه‌های درمان می‌باشد. در این مقاله بعد از معرفی سرطان مری به بررسی این مرحله مهم از سرطان مری می‌پردازیم.
سرطان مری یکی از سرطان‌های خطرناک و مهلک می‌باشد. این بیمار سالانه افراد زیادی را درگیر خود می‌کند. یکی از کانون‌های درگیر در کشور ایران شمال کشور می‌باشد. عوامل مختلفی در بروز این بیماری کشنده نقش ایفا می‌کنند. این عوامل شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی و فردی ( مانند مصرف مایعات داغ یا اسیدی، الکل و نوشیدنی‌های الکلی و استنشاق سیگار و دخانیات) می‌باشند. معمولاً عوامل ژنتیکی قابل تعدیل و کنترل نمی‌باشد. در مقابل عوامل فردی و محیطی را می‌توان کنترل کرد.
بعد از بعد پیشگیری، تشخیص بخش مهمی از فرایند درمان و حتی تأثیرگذار در بازتوانی بیمار می‌باشد. معمولاً هرچه دیرتر این بیماری تشخیص داده شود، بالطبع شانس درمان این بیماری نیز کاهش پیدا می‌کند. در بیشتر اوقات نشانه‌های این بیماری التهاب و بروز مشکل در تغذیه می‌باشد . بروز بیماری در مری در بیشتر اوقات موجب بروز مشکلات عدیده‌ای در زندگی روزانه فرد بیمار خواهد شد. اما بیماری مری لزوماً در مراحل اولیه خود متوقف نمی‌ماند . سیر پیش‌رونده بیماری یا بروز بیماری‌های ثانویه منجر به وخیم و بدتر شدن حال بیمار می‌شوند. نمود وخامت حال بیمار ورود بیماری مری به مرحله‌ای است که به آن متاستاز می‌گویند.
متاستاز مری حالتی است که در آن سرطان مری محدود به ناحیه مری نمی‌باشد. در متاستاز سرطان مری ، بیماری به اندام‌های دیگر فرد بیمار سرایت و گسترش پیدا می‌کند. عود سرطان مری در اندام‌هایی مانند قلب، ریه، کبد، ستون مهره‌ها یا حتی مغز بیمار می‌تواند به شدت کشنده و مهلک باشد. معمولاً در این مرحله از بیماری شانس درمان سرطان کاهش می‌یابد. از این رو تلاش‌ها باید طوری باشد که قبل از رسیدن به تشخیص این بیماری صورت پذیرد. خبر هوش اینکه بروز متاستاز در سرطان مری پدیده‌ای است که به ندرت رخ می‌دهد. درگیری مری ممکن است توسط مکانیسم‌هایی مانند گسترش مستقیم بیماری، متاستاز غدد لنفاوی با انفیلتراسیون مری و انتشار آن رخ دهد.
معمولاً گسترش مستقیم به اندام‌های کناری شایع‌ترین نوع است (تا45.2 درصد از کل موارد) . بعد از آن گسترش مستقیم متاستازهای غدد لنفاوی با 35.5 درصد از کل موارد قرار دارد. گسترش مستقیم به اندام‌های کناری مری را می‌توان در بیشتر اوقات توسط بررسی تومور اولیه تشخیص داد. این مورد البته برای دو مکانیسم‌ها کاربردی ندارد و باید از روش‌های تشخیصی دیگری بهره برد.
اولین مورد متاستاز مری در ناحیه پروستات و توسط گراس و فریدمن در سال 1942 تشخیص و به اطلاع همگان رسانیده شد. بعد از این مورد، طیف وسیعی از تومورهای بدخیم در مرحله متاستاز مری گزارش شد. از جمله اندام‌های درگیر در متاستاز ریه، پستان، تخمدان، کلیه، دستگاه گوارش، لنفوم، بیضه، زبان، استخوان‌های فرد بیمار، کبد، رحم و پوست بودند. در یکی از بزرگ‌ترین مطالعات گذشته نگر، شایع‌ترین علت متاستازهای مری به جز پیشرفت خود سرطان مری، سرطان ریه و گسترش آن به ناحیه مری بود .پس از آن نئوپلاسم های سینه و معده (به ترتیب با 5/45، 5/12 و 6/11 درصد از کل متاستازهای رخ داده در ناحیه مری) قرار دارند.
بروز متاستاز مری یک چالش در تشخیص این بیماری است. دلیل این امر این است که در بیشتر موارد تظاهرات بالینی بیمار از مراحل اولیه سرطان مری قابل تفکیک نمی‌باشد. معمولاً هیچ تفاوتی در شدت یا مدت علائم با نئوپلاسم های اولیه و ثانویه وجود ندارد.البته احتمال دارد که مطالعات بر مبنای روش رادیوگرافی در تشخیص تومورهای مجاور اولیه مفید باشد. مشکل این موارد این است که این روش‌های تشخیصی در تشخیص متاستاز از نئوپلاسم های اولیه کاربردی ندارند.
روش‌های تشخیص مختلفی برای تشخیص متاستاز سرطان مری وجود دارد. معمولاً آندوسکوپی از ناحیه بالای معده بهترین روش در این زمینه است. این آزمایش توسط یا جراح تجویز می‌گردد. در هر تنگی مری با مخاط طبیعی، متاستاز باید به عنوان یک تشخیص افتراقی شود، به ویژه در بیماران با سابقه سرطان در نظر گرفته شود. سونوگرافی آندوسکوپی همچنین ممکن است در تعیین لایه منشأ تومور و همچنین در دستیابی به تشخیص هیستوپاتولوژیک کمک شایانی نماید. دلیل این امر این است که بسیاری از بیوپسی های آندوسکوپی سنتی ممکن است فقط بافت اپیتلیوم طبیعی را در ناحیه تومور نشان دهند.
گزینه‌های گوناگونی برای درمان سرطان مری کاربرد دارد. این گزینه‌ها شامل رعایت رژیم غذایی کنترل کننده تا به کار گیری جراحی، شیمی درمانی برای سرطان مری و پرتودرمانی می‌باشد. درمان متاستازهای بروز یافته سرطان مری به فاکتورهای مختلفی مانند منشأ پیدایش، شدت علائم و وجود متاستاز در دیگر اندام‌ها بستگی دارد.
در کار این موارد تشخیص و انتخاب گروه درمانی هم می‌تواند نقش به سزایی در انتخاب نوع درمان داشته باشد. در بیشتر افراد بیمار، درمان این عارضه گزینه‌هایی مانند شیمی‌درمانی با یا بدون رادیوتراپی را در بر می‌گیرد. اگرچه در افراد بیماری به شیمی‌درمانی حساس نشان می‌دهد، ولی علی رغم آن این بیماری همچنان یک بیماری صعب العلاج باقی می‌ماند. بدون درمان سیستمیک، اکثر بیماران مبتلا به این عارضه به دلیل سیر پیش‌رونده بیماری در عرض 6 ماه می‌میرند. سنگ بنای درمان سرطان شیمی‌درمانی می‌باشد که در آن عوارض و واکنش‌های بدن بیمار به درمان گذرا می‌باشد. تعداد کمی از بیماران به بقای طولانی مدت و کامل بعد از درمان دست می‌یابند.
در کنار شیمی درمانی معمولاً گروه درمانی و جراح یک رویکرد جراحی تهاجمی را برای درمان در نظر می‌گیرند. تسکین علائم با اتساع مری با استنت و به کمک روش آندوسکوپی یا باز کردن مکرر مری با کمک آندوسکوپی ممکن است روش‌های جایگزین دیگری باشند. این امر با توجه به گزارش افرادی زیادی از بیماران مبتلا به متاستاز مری در مورد بهبود تغذیه‌ها خود با این روش‌ها مهم می‌باشد. همچنین پیش آگهی متاستاز سرطان مری نامشخص بوده و از چند ماه تا چند سال متغیر است. برای انتخاب درمان مناسب و دستیابی به کیفیت زندگی، باید گروه درمانی تجزیه و تحلیل دقیق موردی در هر بیمار انجام دهد.
بیماری سرطان مری از جمله بیماری‌های مهیب و پر مخاطره برای افراد مبتلای به آن می‌باشد. گاه تشخیص این بیماری زودهنگام بوده و متعاقب آن درمان به موقع کنترل این بیماری می‌شود. گاه تشخیص دیرهنگام یا بروز مشکلات ثانویه ( غیر از سرطان مری) منجر به پدیده متاستاز مری می‌شود. متاستاز سرطان مری پدیده‌ای است که به ندرت رخ می‌دهد. این پدیده در بین 0.3درصد تا 6.1درصد از موارد مبتلا به سرطان مری رخ می‌دهد. شایع‌ترین علت متاستازهای مری ورای خود سرطان مری ابتلا به سرطان ریه و پس از آن سرطان‌های سینه و معده است.
در ابتلای به مشکلات تنگی مری، به خصوص اگر بیمار سابقه قبلی سرطان داشته باشد، متاستاز باید به عنوان تشخیص افتراقی در نظر گرفته شود. هیچ درمان قاطعی برای متاستازهای مری وجود ندارد. به جز درمان دارویی یا شیمی درمانی انتخاب مورد به مورد برای درمان تهاجمی و انجام عمل جراحی باید مد نظر گروه جراحی باشد.
