هیدروپونیک روشی عالی برای کشت گیاهان در بستری عاری از خاک است. استفاده از این روش منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب و بازده بالای محصول به دست آمده خواهد شد. در بخش قبلی (قسمت اول) با برخی از چالش‌ها و اشتباهات ممکن در این روش و راه‌حل آنها آشنا شدیم. در این بخش نیز مروری بر تعداد بیشتری از این دست اشتباهات و راه‌حل آنها خواهیم داشت:
پایش نکردن سلامت گیاه
اگر مرتب گیاهانتان را بررسی نکنید، ممکن است علایم اولیه مشکلات یا بیماری‌های گیاه را از دست بدهید. اگر مشکلی در رشد گیاه وجود داشته باشد یا گیاه در معرض بیماری باشد، در صورتی که دیر متوجه شوید، ممکن است شانس جلوگیری از خراب شدن گیاهانتان را از دست بدهید.
راه حل:
برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، گیاهانتان را مرتب بررسی و پایش کنید. وقتی متوجه مشکلی شدید، برای آن وقت بگذارید، علت را پیدا کنید و برای اصلاح آن تلاش کنید.
پایش و تنظیم نکردن pH
میزان pH محیط کشت شما و محلول مغذی که برای گیاهانتان استفاده می‌کنید، بسیار مهم است. زمانی که گیاهان در خاک رشد می‌کنند، خاک خود در نقش بافر عمل می‌کند و از تغییرات سریع pH جلوگیری می‌کند. این بدان معنا است که تغییرات pH در محیط خاک، بسیار کندتر و کمتر مشکل ایجاد می‌کند و مقابله با آن آسان‌تر است. در مورد کشت هیدروپونیک اینگونه نیست. در محیط کشت هیدروپونیک، pH می‌تواند به صورت قابل توجهی طی ساعات یا روزهای مختلف تغییر کند. تغییر pH ممکن است از تغییر دما، سرعت جذب مواد مغذی توسط گیاه، بیماری، تبخیر بیش از حد و ... ناشی شود.
راه حل:
وقتی به روش هیدروپونیک گیاهانتان را کشت می‌دهد، باید به صورت منظم، pH محیط کشت و محلول مغذی را بررسی و پایش کنید. زمانی که یک سیستم جدید ایجاد کرده‌اید یا به تازگی تغییری ایجاد کرده‌اید، ممکن است نیاز باشد که روزانه pH را بررسی کنید. در سیستمی که دیگر تثبیت شده، می‌توانید تعداد دفعات کنترل pH را به یک یا دوبار در هفته کاهش دهید. زمانی که در کشت هیدروپونیک با تجربه می‌شوید، به تدریج عواملی که بر pH اثر می‌گذارند را می‌شناسید و کم کم می‌توانید حس کنید که چند وقت یک بار pH را بررسی کنید. برای این کار از pH متر استفاده کنید.
کمبود مواد مغذی یا سمیت ناشی از مصرف زیاد آن
عوامل متعددی می‌توانند منجر به کمبود یا مسمومیت ناشی از مواد مغذی در گیاهان شما شوند. فهمیدن این که کدام ماده مغذی باعث ایجاد مشکل شده یا اینکه مشکل کمبود است یا سمیت، همیشه کار آسانی نیست. علایم بسیاری برای تشخیص کمبود یا سمیت ناشی از یک ماده مغذی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد. با گذشت زمان و کسب تجربه بیشتر، در شناسایی مشکلات مهارت بیشتری به دست می‌آورید. عواملی مانند pH، دما، سرعت رشد گیاه، غلظت محلول مغذی، اشتباهات کاربر و مجموعه‌ای از عوامل دیگر می‌توانند مشکلات تغذیه‌ای ایجاد کنند. فراموش نکنید که مقادیر اضافه از یک ماده مغذی، می‌تواند در جذب سایر مواد مغذی مشکل ایجاد کند.
راه حل:
محلول مغذی گیاهان خود را با دقت بالا تهیه کنید. برای تهیه محلول مغذی از آبی با درجه سختی بالا استفاده نکنید. می‌توانید از آب مقطر یا آبی که تصفیه شده (با عبور از فیلتر اسمز معکوس یا فیلتر کربن فعال) برای تهیه محلول استفاده کنید. غلظت محلول مغذی‌تان را با استفاده از هدایت‌سنج پایش کنید. اگر گیاهان شما شروع به بروز علایمی از کمبود یا مسمومیت ناشی از مواد مغذی کردند، بهتر است سیستم خود را تخلیه کرده و شستشو دهید و سیستم را مجددا تنظیم کنید.
استفاده از آب سخت در سیستم هیدروپونیک
استفاده از آب سخت، ممکن است در سیستم شما مشکلاتی ایجاد کند. اگر سختی آب زیر ppm 200 است، احتمالا می‌توانید بدون ایجاد مشکل در سیستم از آن استفاده کنید. ولی اگر از آب معمولی که دارای مقادیر زیادی جامدات حل شده است استفاده کنید، در رابطه با محلول مغذی گیاهانتان دچار مشکلاتی خواهید شد. اول از همه این که نخواهید توانست مقدار زیادی مواد مغذی به محلول خود اضافه کنید و در مورد غلظت محلول مغذی که مد نظر دارید دچار محدودیت خواهید شد. دوم اینکه بعید است که شما ترکیب دقیق مواد معدنی حل شده در آب معمولی مورد استفاده خود را بدانید، مگر آنکه از قبل آن را آزمایش کرده باشید. بزرگ‌ترین اجزای آب سخت، نمک‌های کلسیم و منیزیم است. متاسفانه این ترکیبات مولکول‌های بزرگی هستند که گیاه قادر به جذب آنها نیست. مولکول‌های بزرگ ترکیبات کلسیم در آب معمولی (آب لوله کشی) می‌توانند نمک‌های کلسیمی را که شما به آب اضافه می‌کنید را جذب کنند و بدین ترتیب باعث می‌شوند که گیاه نتواند این نمک‌های کلسیم را جذب کند. در بدترین حالت، ممکن است گیاه دچار نقص کلسیم شود.
راه حل:
اگر آب در دسترس شما سخت است (سختی بزرگتر از ppm 200)، می‌توانید آن را با آب مقطر رقیق کنید یا برای کاهش میزان مواد معدنی حل شده، آن را فیلتر کنید. یک فیلتر کربن فعال می‌تواند میزان مواد معدنی موجود در آب را کاهش دهد. این نوع فیلتر گزینه‌ای مناسب و ارزان است. گزینه دیگر که البته گزینه‌ای گران است، میزان مواد معدنی را تا نزدیک صفر کاهش می‌دهد.
