در اسلام دو دیدگاه برای فقر وجود دارد؛ یکی اینکه خداوند برای انسان فقر نمی خواهد و دیگر اینکه با التزام به قوانین منظم جهان هستی راه هایی برای کسب ثروت قرار داده است. دو دیدگاه هم درباره ثروت وجود دارد یکی چگونگی خرج و انفاق کردن و خسیس نبودن و دیگری نداشتن دلبستگی و وابستگی به پول و ثروت دنیا.
در منابع دینی تشویق به کسب ثروت و روزی حلال شده است.
هر نوع نگاهی که وانمود کند خداوند برای انسان خصوصا مومن فقر می خواهد، بر خلاف آموزه های اصیل الاهی و دیدگاه اسلام است. در آموزه های اسلامی شخص ثروتمندی که سخاوتمند باشد، پاداشی همچون ابراهیم خلیل دارد.
غَنیٌّ سَخیٌّ أجرُه کأجرِ الخلیل علیه السلام
کتاب مواعظ عددیه ص 176
در دیدگاه اسلام این مطلب ثابت شده که فقر بسیار خطرناک است و ممکن است شخص را به گمراهی و تباهی بکشاند و قدرت تشخیص و اندیشه صحیح را از دست بدهد. (1)
الشیطانُ یَعِدُکم الفَقر و یأمُرُکم بالفَحشاءِ واللهُ یَعِدُکم مغفِرهً مِنه و فَضلاً واللهُ واسِعٌ علیمٌ (2)
قرآن می گوید: این شیطان است که به شما وعده فقر و تهیدستی می دهد سپس شما را امر به زشتی و گناه می کند و این خداوند است که به شما وعده آمرزش و " فزونی " می دهد و خداوند وسعت دهنده و دانا است.
حال اگر شخصی شرایط طوری محقق شد که به هر دلیلی فقیر شده، باید ایمان خود را مستحکم نگاه دارد و در عین حال از خداوند طلب غِنی داشته باشد. ارزش مومن فقیر از کافر ثروتمند بسیار بالاتر است و روز قیامت به او می گویند: چون در دنیا صبر کردی، بهشت از آن توست.
جهان هستی بر پایه قوانین دقیق و نظم سرتاسری است. خداوند عزت بنده مومن خود را می خواهد و قوانین و قواعدی را در هستی نوشته که همسو شدن با آن ، مساوی است با همسو شدن تمام کائنات با انسان .
یکی از سبب های فقر ، ترس است. ترس در نقطه مقابل ایمان به خدا قرار دارد. به عنوان مثال بعضی از انسان ها از شغل و کار خود ناراضی هستند اما ترس این را دارند که اگر دل به دریا زنند و از این شغل خارج شوند، دیگر بیکار و بدبخت و بیچاره شوند!
اگر می خواهید دیدگاه اسلام را درباره فقر و ترس بدانید ، می گویم ترس ابزار شیطان است؛ اگر شما به خداوندی که عشق و ایمان را در درون شما ودیعه نهاده ، ایمان دارید، بدانید که او حامی شماست و اگر به او و قدرتی که درون شما قرار داده اعتماد کنید، هیچ مانعی نیست که بتواند سد راه موفقیت و ثروت شما گردد.
بعضی نسبت به ثروت و ثروتمندان نگاه توهین آمیز و حسادت دارند؛ درحالیکه خداوند خود غنی و بی نیاز و ثروتمند است و چرا باید برای بنده خود فقر بخواهد؟! در قدم اول بهتر است اگر کسی چنین رذیله های اخلاقی مانند حسادت و ترس دارد، خود را پاکسازی کند.
خداوند همه مواهب طبیعت را برای ما آفریده تا غنی ، ثروتمند و سعادتمند زندگی کنیم و به ما نیز توصیه نموده که از او بهترین ها را در این دنیا و سرای آخرت بخواهیم.
در دیدگاه اسلام ، فقر بسیار نگران کننده است و حتی گفته اند خداوند را چنین بخوانید:
اللهم أغنِ کُلَّ فقیر ... أللهمَ سُدَّ فقرَنا بغناک
خدایا تمام فقیران عالم را ثروتمند کن... خداوندا فقر و تنگدستی ما را با غنای خودت متوقف کن (3)
از طرفی به ثروتمندان دستور داده شده که اموال و دارایی های خود را فقط انباشته نکنند و باید بخشی از آن را همه روزه یا حداقل همه ساله به فقرا و مساکین صدقه دهند.
قسمتی از پرداخت های لازم همین است و یاری مستضعفان آن قدر پر اهمیت است که خداوند آن را در عناوین و قالب های مختلف واجب نموده است؛ مثل وجوب زکات فطریه و وجوب کَفّاره و ...
بعضی از ثروتمندان آنقدر فریفته پول دنیا می گردند که حاضر نیستند قدری پول یا خرجی به فقرا بدهند گوییا کم شدن پول از جیبشان همانا و کندن عضوی از بدنشان همانا
گاهی این مریضی بخل و خساست آن قدر در قلب شخص بزرگ می شود که اطرافیان و خانواده شخص هم از او بیزار می شوند و خودش هم حتی اگر بخواهد هم نمی تواند در راه خیر مالش را خرج کند!
دیدگاه درست درباره ثروت این است که خرج کردن و استفاده صحیح از ثروت را دوست بداریم مانند بی نیازی از مردم ، رفاه خانواده ، کمک به انسان ها و ...
جهان هستی کاملا هوشمند است و " قانون خلأ "در آن جریان دارد. تا زمانی که حریصانه انبار ها و کمد هایتان را از وسایل و لباس های بلا استفاده پر کرده اید، فضا برای دریافت نعمت های جدید وجود نخواهد داشت. بنابراین اگر مایل به دریافت نعمت جدید هستید، باید جای آن را باز کنید.
بگذارید قاطعانه بگویم شاید برای برخی دلپذیر نباشد که اینکه خیلی از مردم پول یا مالی را برای روز مبادا کنار می گذارند، به تعبیری یعنی باور ندارند که این ثروت و مال و منال را خدا به آنها داده و همو خدا کسی است که در روز مبادا هم می تواند پشتیبان انسان باشد بلکه بهتر و بیشتر از قبل به انسان روزی دهد!
ای کاش همه مردم گرفتار دنیا با قوانین و قواعد بازی زندگی آگاه و مطلع بودند و می دانستند که اتفاقات و رخداد هایی که ما انتظار آن را می کشیم مثل بیماری احتمالی ، تصادف احتمالی ، ورشکستگی احتمالی و هزاران مبادا هایی که از آن می ترسیم، زودتر از چیزی که فکرش را بکنیم سراغ ما خواهند آمد؛ چرا ؟ چون خودمان داریم انتظارش را میکشیم و خودمان هستیم که آن را به داخل زندگی فرا میخوانیم.
کسانی که بی هدف پس انداز می کنند و برای روز مبادا کنار می گذارند، خیلی زودتر به همان بلا مبتلا می شوند!
درباره دیدگاه فقر و ثروت در اسلام بیشتر تحقیق کنید و با قوانین ثروت آشنا شوید. به خداوند یکتا اعتماد داشته باشید و هدیه دهید و انفاق کنید و مطمئن باشید که اگر روزی رسید که به آن مال نیاز داشته باشید، حتما به دست شما خواهد رسید و این کار را به عالم هستی بسپارید که بسیار هوشمند است و به اذن پروردگار یکتا فرمانبردار شماست.
(1) کادَ الفقرُ أن یَکونَ کُفراً کتاب کافی ج2 ص 307
(2) سوره بقره آیه 268
(3) ادعیه ماه مبارک رمضان
