تامین مالی جمعی از کجا شروع شد؟

سلام، خیلی خوش اومدید به صفحه شخصی من و امیدوار هستم این مقاله اطلاعات مفیدی رو به شما منتقل کنه. خوش حال میشم اگر نظری داشتید از بخش کامنت ها با من به اشتراک بگذارید.

مدتی هست ک راجع به ابزار جذاب تامین مالی جمعی تحقیق می‌کنم و به دنبال شکل دهی خلاقیتی در این حوزه هستم تا هزینه های تامین سرمایه رو برای سرمایه پذیران کاهش بده. در ابتدا خیلی دوست داشتم ببینم در دنیا و ایران وضعیت به چه شکل هست. خوب همون طور که انتظار داشتم اطلاعات سکو های تامین مالی جمعی در جهان به راحتی قابل دسترس بود و به صورت شفاف منتشر شده بود اما وضعیت برای ایران اصلا شفاف نبود و سعی کردم خودم دست به کار بشم تا آمار این حوزه رو استخراج کنم. حاصل این جست و جو به صورت خلاصه در لینکداین منتشر شد که اگر دوست داشتید میتونید از اینجا به این گزارش دسترسی داشته باشید.

برای اینکه در موضوع تامین مالی جمعی عمیق تر بشم شروع به بررسی تاریخچه این ابزار تامین مالی کردم و دوست داشتم این یافته ها رو با شما هم به اشتراک بذارم. در ادامه به بررسی مختصری از تاریخچه این ابزار تامین مالی می پردازم.

درسته که تامین مالی جمعی در سال‌های اخیر به یک شیوه نوین جذب سرمایه تبدیل شده اما باید دانست که اصول بنیادین این شیوه تامین مالی دارای قدمت بیش‌تری بوده که به قرن‌های پیش بر میگرده. چیزی که این شیوه تامین مالی را نوین و جدید نشون میده فراگیری بستر اینترنت در تامین مالی جمعی است.

تامین مالی جمعی بر اصول وامدهی خرد یا microlending استوار است که تاریخچه آن به اوایل سده 1700 در ایرلند بر می‌گرده. جایی که جاناتان سوئیفت (jonathan swift)، که پدر اعتبار دهی خرد شناخته میشه صندوق مالی وام ایرلند (Irish Loan Fund) رو تاسیس کرد. کار این صندوق این بود که وام‌های خرد رو به خانواده‌های کم درآمد و روستایی اعطا می‌کرد با این تفاوت که متقاضیان وام هیچ ضامنی را برای دریافت این وام ارائه نمی‌کردند. همین جا یه موضوعی به ذهنم رسید که چقدر در سیستم تامین مالی در حوزه محرومیت زدایی در ایران از این جنس ابزارهایی که قرن‌ها پیش در دنیا توسعه داده شده‌اند در ایران شکل گرفته؟

در سده 1800 بیش از 300 برنامه در سراسر ایرلند به صورت شراکتی انجام گرفت که مبالغ خرد در بازه زمانی کوتاه به افراد مختلف وام داده شد. یاد آور بشم که این ابزار و عملیاتی کردن آن در زمانی بود که هیچ خبری از بستر اینترنت و تبلیغات حرفه ای نبود.

رفته رفته سرمایه‌گذاری خرد رشد کرد تا سال 1976 فردی به نام محمد یونس جزو یکی از پیشگامان این حوزه شناخته شد و محمد یونس در بنگلادش با هدف فراهم آوردن فرصت‌های بانکی برای افراد کم بضاعت، خود اشتغالی را تقویت کرد. در عرض 5 سال این جریان بیش از 30,000 عضو داشت که تبدیل به بانک گرامین (Grameen Bank) شد که امروزه بیش از 8 میلیون وام گیرنده از خدمات این بانک استفاده می‌کنند.

کتابی هم در رابطه با داستان تاسیس این بانک نوشته شده که تصویر این کتاب رو در ادامه قرار میدم:

اواخر قرن 21، با گسترده‌تر شدن بیش از پیش اینترنت و همچنین ظهور ابزارهای پیام رسان و شبکه‌های اشتراک‌گذاری جمعی، مردم آشنایی بیش‌تری با تامین مالی جمعی پیدا کردند که در ابتدا بیش‌تر در حوزه خیریه فعالیت داشتند. تامین مالی جمعی رفته رفته در سایر حوزه‌ها نیز نفوذ کرد به طوری که گروه موسیقی راک بریتانیایی به اسم ماریلیون (Marillion) مبلغی بالغ بر 60,000 دلار را به صورت آنلاین جمع آوری کرد و توری با عنوان تور سرمایه در ایالات متحده آمریکا برگزار کرد.

از نمونه‌های دیگر تامین مالی جمعی در حوزه هنری می تونیم به آرتیست شیر (ArtistShare) اشاره کنیم که با پیروی از ماریلیون در سال 2000 به روی صحنه رفت و تبدیل به اولین برنامه سرمایه‌گذاری هنرمندان توسط طرفداران تبدیل شد.

در دهه اخیر، تامین مالی ساختار متفاوت‌تری پیدا کرده و بیش‌تر به عنوان تامین هزینه خرد (microfinancing) یا وام دهی شخص به شخص (peer - to - peer lending) شناخته میشه. این ساختار به افراد اجازه میده خارج از محدودیت بانک‌های سنتی به یکدیگر پول قرض بدهند. یکی از معروف‌ترین بسترهای تامین مالی کیوا (Kiva) هست که در سال 2005 شروع به کار کرد. این بستر به افراد این امکان را می‌داد تا به افراد محروم در کشورهای در حال توسعه وام‌های کوچکی بدهند که هدف آن مبارزه با فقر بود. از سال 2005 کیوا توانست با نرخ بازپرداخت 99% مبلغ 425 میلیون دلار را در ساختار تامین مالی جمعی تامین کند. بعد از رکود اقتصادی سال 2008 بسیاری از کارآفرینان، صاحبان کسب و کارهای کوچک و متقاضیان سرمایه با بهره کم، استقبال خوبی از مدل سهام تامین مالی جمعی برای تامین سرمایه خرد کردند.

در سال 2008 و 2009، ایندی گوگو (indieGoGo) و کیک استارتر (KickStarter) با هدف حمایت از کارآفرینان و پروژه های خلاق شروع به کار کردند که در حال حاضر نیز دو سکو تامین مالی بسیار شناخته شده در این حوزه به حساب میان. این دو سکو تامین مالی نقش بسیار زیادی به شناخته شدن روش پاداش محور تامین مالی داشتند.

در سال 2012، لایحه‌ای تحت عنوان لایحه آغاز کسب و کارهای نوپا (JOBS act) در کنگره آمریکا تصویب شد که مورد حمایت دو حزب قرار گرفت و با امضای باراک اوباما، رئیس جمهور وقت ایالات متحده، وارد قانون ایالات متحده آمریکا شد. خیلی ساده بخوام بگم این قانون فشار وارده به کارآفرینان را که به دنبال جذب سرمایه ابتدایی بودن رو کاهش میده و جذب سرمایه برای استارپ آپ ها را در سراسر کشور تسهیل میکنه. باراک اوباما در هنگام امضا این لایحه صحبتی داره که به اهمیت بستر تامین مالی جمعی اشاره میکنه:

برای نخستین بار، آمریکایی‌های معمولی قادر هستند آنلاین شوند و بر روی کارآفرینانی سرمایه‌گذاری کنند که به آن‌ها ایمان دارند.

قانون جابز امکان خرید سهام تامین مالی جمعی را برای افراد عادی (سرمایه گذاران غیر معتبر) فراهم می‌کنه و بعد از این قانون مدل سهام تامین مالی جمعی گسترش زیادی پیدا کرد.

امیدوار هستم این مقاله براتون مفید بوده باشه. خوش حال میشم اگر نظری داشتید با من به اشتراک بگذارید.

منابع:

1. کتاب مدل‌های تامین مالی جمعی شرکت‌ها و کسب و کارهای نوپا

2.White House Archives

3. New York Times

4. CNN