زبان برنامه نویسی دِلفی (به انگلیسی: Delphi) یا به بیانی ویژوال پاسکال – یک زبان برنامه‌نویسی است و بستری برای توسعهٔ نرم‌افزار که شرکت بورلند آن را تولید کرده‌است و بعدها توسط امبارکادرو خریداری شد.
این زبان، در بدو انتشار خود در سال ۱۹۹۵، به عنوان یکی از نخستین ابزارهایی مطرح شد که از توسعهٔ نرم‌افزار بر مبنای متدولوژی راد (RAD: Rapid application development) یعنی تولید و توسعهٔ سریع برنامه‌های کاربردی پشتیبانی می‌کردند.
این نرم‌افزار بر مبنای پاسکال شیءگرا بوده (شاید جزو نقاط ضعفش هم باشد) و از این زبان مشتق شده‌است. البته بورلند نسخه‌ای از دلفی و سی++بیلدر را برای لینوکس به نام کایلیکس (Kylix) ارائه کرد که مورد استقبال توسعه دهندگان نرم‌افزارهای لینوکس قرار نگرفت.
نرم‌افزارهای دلفی در ابتدا به صورت مستقیم از کتابخانه‌های ویندوز و کتابخانهٔ مخصوص خود به نام VCL استفاده می‌کردند، اما پس از نسخه ۶ دلفی، امکانات استفاده از دات‌نت هم به آن اضافه شد.
زبانِ دلفی که پیشتر بنام پاسکال شیءگرا (Object-Pascal) خوانده می‌شد و برای طراحی نرم‌افزارهای تحت ویندوز به کار می‌رفت، امروزه چنان توسعه یافته‌است که برای تولید نرم‌افزارهای تحت سیستم‌عاملِ لینوکس، آی او اس و اندروید نیز به کار می‌آید. بیشترین کاربرد دلفی در طراحی برنامه‌های رومیزی و پایگاه داده‌ها است، اما به عنوان یک ابزارِ «چند- منظوره»، برای طراحی انواع گوناگونی از پروژه‌های نرم‌افزاری (نظیر وب) نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دلفی یک زبان برنامه‌نویسی قوی سطح بالا است. در اصل بر مبنای زبان برنامه‌نویسی خوب طراحی شدهٔ پاسکال ایجاد شده‌است. دلفی بر خلاف پاسکال مقدمتاً برای اهداف تحصیلی طراحی نشد. اضافه بر ویژگی‌های زبان‌های سطح بالا، برنامه‌نویسی سطح پایین نیز با فعال شدن اسمبلر و بوسیلهٔ کدهای دستورالعمل پردازنده نیز ممکن است.
ویژگی‌های شیء گرایی زبان فقط چند ریختی بر مبنای کلاس- و رابط – که باعث می‌شود برنامه با وضوح بیشتری درظاهر یک برنامه نوشته شده به چند زبان نوشته شود، اجازه و استفاده چند ارثی داده شده. کلاس‌های خودی، اولین اشیاء کلاس هستند.
اشیاء در حقیقت به اشیاء رجوع می‌کنند (شبیه جاوا) که دلفی به‌طور ضمنی ارجاع می‌دهد، بنابراین به اختصاص دادن حافظه برای اشاره گرها به اشیاء توسط خودمان یا تکنیک‌های مشابه آن در زبان‌های دیگر نیازی نیست. در آنجا مراجع اختصاصی که نوع رشته دارند وجود دارد. (به خوبی رشته‌های نا متناهی)
ترجیحاً نسبت به توابع، رشته‌ها به وسیلهٔ علامت + می‌توانند ملحق شوند. برای آن دسته از انواع رشته‌ای اختصاص داده شده، مدیریت حافظه توسط خودمان لازم نیست، بلکه مدیر حافظه این را مدیریت می‌کند. مدیر حافظهٔ پیشرفته که توسط Borland Developer Studio ۲۰۰۶ معرفی شده‌است، توابعی را برای اختصاص دادن حافظه فراهم می‌کنند.
زبان برای پیشرفته سازی‌های بعدی مناسب است و از IDE جامع آمده‌است. دلفی با یک رابط گرافیکی بزرگ به اسم VCL ارتباط خوبی دارد، که شامل خیلی از کدهای منبع آن است. سوم-اجزا حزب (معمولاً با منبع کامل قانون) موجود در بازار هم به منزله تقویت ide یا برای سایر کارهای دلفی مربوط به توسعه‌است. IDE شامل واسط گرافیکی برای محلی سازی و ترجمهٔ برنامه‌های ایجادشده که می‌تواند به یک مترجم گسترش داده شود، بدون هزینهٔ اضافی.
رابط گرافیکی حالتی را پیش می‌آورد که نسخه‌های قدیمی به نسخه‌های جدید دلفی، تبدیل شوند. کتابخانه‌های دسته سوم می‌توانند از طریق فروشنده یا قابلیت‌های کامپایل دوباره برنامه را ارتقا داده شوند. VCL سازگار کنندهٔ قدیمی ای بود از تزریق وابستگی یا کنترل معکوس. VCL یک مدل با قابلیت استفاده دوباره، خبره و توسعه پذیر با ارتقا دهنده هاست. با کمک کنندهٔ کلاس، می‌توان عملکرد هستهٔ RTL و کلاس‌های VCL را بدون تغییر دادن منبع اصلی کد تغییر داد. بهینه‌سازی سریع وسادهٔ انتقال کامپایلری می‌تواند به برنامهٔ اجرایی تبدیل کند.CLX بیشتر پشتیبانی نشد چون Kylix از رده خارج شد.
دلفی درون خود، یک ابزار گذر از پایگاه نیست. اما Delphi.NET برای چارچوب‌های گرافیکی .NET کامپایل می‌کند، که برای پایگاه‌های گذار با چند تنظیم کد منبع pre.NET اصل طراحی شده‌است. محصول Kylix، که انتقال برنامه‌ها را به لینوکس امکان می‌بخشد، خیلی به فروش نرفت. هر نسخه جدید دلفی سعی در سازگاری با نسخ قبلی دارد. این به کاربران امکان می‌دهد تا کدهای ارث برده شده بسازند بدون اینکه در توابع و رابط‌ها مشکلی پیش بیاید. اما بعضی از ارتقا دهندگان احساس می‌کنند این توجه به سازگاری با قبل از تحول در دلفی جلوگیری کند، و باعث کهنگی و از رده خارج شدن تصمیمات طراحی در کتابخانه‌های استاندارد کلاس(VCL/RTL) شود.
دلفی در اصل پروژهٔ تحقیقاتی محرمانه‌ای بود در Borland که منجر به محصولی شد که AppBuilder نامیده می‌شد. کمی قبل از اولین انتشار AppBuilder از طرف Borland، Novell AppBuilder منتشر شد، که Borland را در نیاز اسمی جدید رها کرد. بعد از تلاش‌های بسیار بالاخره نام دلفی غلبه کرد. توسعه دهنده Danny Thorpe که نام دلفی را با مرجع Oracle at Delphi انتخاب کرد. یکی از اهداف اصلی دلفی تأمین اتصال پایگاه داده با برنامه‌نویس به عنوان یک ویژگی کلیدی بود و بستهٔ پایگاه داده‌ای رایج در آن زمان Oracle database بود؛ بنابراین «اگر می‌خواهید با Oracle صحبت کنید، به دلفی بروید. (البته این یک ضرب‌المثل قدیمی یونانی است)» همین‌طور که توسعه ادامه یافت، نام بر آن‌ها رشد کرد و حمایت Borland نیز از نام دلفی بیشتر شد.
برای خرید نرم افزار بی نظیر دلفی به سایت اصلی امکادرو بروید
نمونه برنامه های طراحی شده با دلفی
