خيلي وقتها در نوشتن يک چرخه آکوردي ما از گامهاي دياتونيک استفاده ميکنيم و چرخه رو هم دياتونيک مينويسيم. به اين معنا که تمام نتهاي چرخه آکوردي ما در گام مد نظر ما معتبر و موجود هستن. براي مثال چرخه اي مثل Am C G Em در گام Am. با بررسي اين چرخه ميبينيد که تمام نتهاي چهار آکورد ذکر شده در گام Aminor قرار دارند. اما خيلي وقتها شايد دلمون بخواد کمي متنوع صدا بديم، از آکوردهايي استفاده کنيم که نتهاي اون آکورد الزاما در گام نباشن و اصطلاحا يک آکورد "کروماتيک" باشن.
براي شروع بحث از يک چرخه آکوردي متداول و ساده در گامي مثل A Major شروع ميکنيم. ميدونيم که در اين گام درجات I IV V آکوردهاي سه صدايي ماژور به ما خواهند داد پس چرخه زير کاملا متداول و قابل استفاده است:
حرکت هارمونيک از آکورد چهار با نقش Sub Dominant به آکورد پنجم با نقش Dominant به آکورد پايه بسيار خوش صدا و منطقيه. تنش صدا و حل شدن اون هم رعايت شده و براي شنونده کاملا دلپذيره. حالا نگاهي به همين چرخه در گام A Minor داشته باشيم. با توجه به اينکه در گام مينور طبيعي درجات I IV V آکوردهاي سه صدايي مينور خواهند داشت به چرخه زير ميرسيم:
چيزي که به درستي توسط شنونده احساس ميشه ميزان تنش کمتر آکورد درجه 5 و حل اون در آکورد پايه است. حرکت Em به Am اصلا tension and resolution ي که در گام ماژور شنيديم به ما نميده. اينجاست که نقش گام مينور هارمونيک مطرح ميشه. با تغيير درجه سوم آکورد Em از G به G# ما آکورد درجه 5 گام رو تبديل به يک آکورد ماژور (و يا در حالت چهارصدايي آکورد به يک آکورد Dominant 7 به جاي يک آکورد min 7) ميکنيم و از طرفي اين نت G# درجه هفتم گام مينور طبيعي رو نيم پرده زير خواهد کرد که گام لامينور طبيعي ما رو تبديل به گام جديدي به نام لا مينور هارمونيک خواهد کرد. در اينجا حل E به Am بسيار قوي تر و خوش صداتر خواهد بود:
تغيير توالي قبل از گام لامينور به لامينور هارمونيک، به تغيير ميزان سوم از آکورد مينور به ماژور توجه کنيد:
موضوعي که حالا پيش مياد اينه که حالا درجه IV ما که آکورد Dm هست تنش کمتري داره و ممکنه ما دلمون بخواد tension بيشتري داشته باشيم. اينجاست که موضوع آکورد Neapolitan مطرح ميشه. زماني که ما بخواهيم آکورد درجه IV ما تنش بيشتري داشته باشه و اصطلاحا حلقه ضعيف زنجيره آکوردي ما نباشه.
ميدونيم که آکورد Dm از نتهاي D F A ساخته شده. اگر هدف ما اين بوده باشه که آکورد Dm ما تنش بيشتري داشته باشه لازمه به نحوي اين آکورد Alter بشه و با کمي تغيير در نتهاي تشکيل دهنده اش تبديل به يک آکورد پرتنش بشه. بين نتهاي D F A نت A به دليل اينکه نت پايه گام در چرخه آکوردي مدنظر ماست بيشتري Stability و ثبات رو داره و ميشه گفت که کم تنش ترين نت موجود ماست. پس ميتونه انتخاب ما براي alter شدن باشه. کاري که انجام ميديم خيلي ساده است. نت A رو نيم پرده زير کرده و تبديل به Bb ميکنيم.
خب اگه بيشتر به سه نت D F Bb نگاه کنيم ميبينيم که عملا يک triad ماژور با نت پايه Bb در اختيار داريم. به عبارتي ما آکورد iv رو تبديل به يک آکورد IIb کرديم (آکورد ماژوري که از درجه دوم کوچک گام لا ماژور ساخته شده که طبيعتا در گام نيست.) از طرف ديگه با توجه به اين موضوع که ما از آکورد Dm و با نيم پرده زير کردن درجه 5 اين آکورد به نت Bb و آکورد ماژور Bb رسيديم در واقع اين آکورد رو در حالت معکوس اجرا ميکنيم. به عبارتي Bb/D جانشين Dm خواهد شد. خواهيم داشت:
خب، به اين آکورد IIb جانشين شده Neapolitan Chord گفته ميشه. آکوردي که پرتنش تر از آکورد درجه iv ما در چرخه ماست و با اينکه نت Bb رو هم در گام نداره ولي بسيار خوش صدا و منطقي صدا ميده و تنش قابل قبولي هم در حرکت به سمت درجه V با نقش دومينانتي داره.
لازم به ذکره گاها به اين آکورد Neapolitan 6th هم گفته ميشه که دليل اين نامگذاري وجود فاصله ششم بين درجه سوم معکوس شده (در مثال ما نت D) و نت پايه آکورد (در مثال ما نت Bb) هست.
موضوع جالب ديگه اي که در استفاده از اين آکورد به وجود مياد حرکت بالارونده و پايين رونده نيم پرده اي هست که در آکوردها به وجود مياد. در ابتدا نت A در آکورد Am به نت Bb در آکورد Bb/D نيم پرده جا به جا ميشه و در ميزان سوم و در آکورد E نت G# که درجه سوم اين آکورده نيم پرده بم تر از A بوده و در ميزان چهارم به A حل ميشه. اين دو حرکت هم براي شنونده خوش صدا و جذاب خواهد بود. به شکل زير:
مثال بالا مثالي در گام مينور بود. ولي از آکورد Neapolitan ميشه در گامهاي ماژور هم استفاده کرد. يکي از استفاده هاي متداول اين آکورد در گام هاي ماژور استفاده از اين آکورد مابين درجات IV و V هست که تنش بيشتري بين اين دو آکورد ايجاد ميکنه. براي مثال در گام A ميتونيم توالي آکوردي زير رو داشته باشيم:
در مثال بالا به وجود نت مشترک D در آکوردهاي D (به عنوان پايه)، در آکورد Bb/D (به عنوان درجه سوم) و در آکورد E7 (به عنوان درجه هفتم کوچک) توجه کنيد. وجود اين سه نت مشترک D و حرکت پايين رونده نيم پرده اي به نت C# در آکورد A هم بسيار جذاب و گوش نوازه.
به عنوان نکته آخر، آکورد Neapolitan ميتونه به جز حالت معکوس مورد استفاده قرار شده در اين پست در حالت پايه هم استفاده بشه و اجباري در استفاده از اون در حالت معکوس وجود نداره.
اميدوارم اين پست براتون مفيد بوده باشه.
تا بعد...
