بعد از چند پست در مورد افکتهای گیتار و صداسازی، در این پست برمیگردم به تئوری موسیقی و صحبت در مورد گام Dorian b2. معمولا بعد از مدتی که از نوازندگی میگذره اکثر ما تمایل به ساخت موسیقی یا بداهه نوازی پیدا میکنیم. اکثر نوازندگان گیتار الکتریک این کار رو با تمرین روی گامهایی مثل Pentatonic Minor شروع میکنن و در پله بعد به گام ماژور و مدهای کلیسایی رو میارن. اما اگر بخواهیم تنوع بیشتری داشته باشیم چطور؟
اینجاست که میتونیم در مورد گامهایی به جز مدهای کلیسایی خانواده ماژور صحبت کنیم. یکی از اصلی ترین موارد گام Melodic minor به حساب میاد. برای آشنایی با ملودیک مینور میشه به چند شکل به این گام فکر کرد. به نظر من یکی از راحت ترین روش ها اینه که به یک گام ماژور با درجه سوم کوچک فکر کنیم. در موسیقی کلاسیک معمولا این گام در حالت بالارونده و صعودی به صورت گام ماژور با درجه سوم کوچک اجرا میشه و در برگشت و حالت پایین رونده به صورت یک گام مینور طبیعی. به صورت زیر:
البته در موزیک امروز و جدیدتر معمولا این اتفاق به صورت الزامی نمیفته و رفت و برگشت به یک شکل قابل اجراست. بعضا به همین دلیل و برای این که تفاوت این دو نحوه اجرا مشخص باشه به این حالت اجرا Jazz Minor هم گفته میشه.
خب فهمیدیم که گام ملودیک مینور (یا جز مینور) چیزی جز یک گام ماژور با درجه سوم کوچک نیست. حالا کافیه که به همین گام به این نحو نگاه کنیم که از نت دوم شروع بشه و به نت دوم هم ختم بشه. به عبارتی مد دوم گام رو اجرا کنیم. حاصل به صورت زیر در میاد:
این Scale رو با نام Dorian b2 میشناسیم. اگر با مدهای کلیسایی گام ماژور آشنا باشید میدونید که گام دورین مد دوم گام ماژوره و گامی که اینجا از مد دوم گام ملودیک مینور بهش رسیدیم شباهت زیادی به اون گام داره و تنها اختلاف در نیم پرده بم تر بوده درجه دومه. مجدد میشه این رو هم گفت که اگر با مدهای کلیسایی آشنا باشیم عملا این گام در تتراکرد اول شباهت کاملی به گام Phrygian داره (که مد سوم گام ماژوره) و در تتراکرد دوم از یک گام Dorian تبعیت میکنه.
و از طرف دیگه، اگر بخواهیم ساده تر به این گام نگاه کنیم، میتونیم به این شکل بهش نگاه کنیم که این گام شامل 5 نت گام Pentatonic Minor (که برای اکثر گیتاریستها گام آشناییه) خواهد بود و فقط دو درجه Flat Second و Natural Sixth بهش اضافه شده. در واقع ساختار اصلی این گام شامل گام پنتاتونیک میشه که برای رنگ آمیزی بیشتر از دو نت فوق میشه استفاده کرد تا رنگ صدای Dorian b2 رو بده.
مرحله بعدی برای بهتر شنیده شدن صدای این گام هارمونایز کردن این گامه. اگر گامی مثل A Dorian b2 رو در نظر بگیریم به آکوردهای زیر خواهیم رسید:
اگر به آکوردهای به دست اومده نگاه کنیم میبینیم که آکورد درجه دوم این گام یعنی Bb aug شامل هر دو نت Flat 2nd و Natural 6th که رنگ این گام رو در خودشون دارند هست. یعنی نتهای Bb و F# در این آکورد دیده میشن. پس ساده ترین توالی آکوردی که رنگ صدای Dorian b2 رو به ما بده میتونه از ترکیب این آکورد در کنار Am7 که آکورد پایه این گامه ساخته بشه و صدای خیلی Jazz Fusionی خوبی هم بده. به شرح زیر:
توالی پیشنهادی بعدی میتونه استفاده از دو آکورد m7b5 روی درجات پنج و شش گام باشه. آکوردهای Em7b5 و F#m7b5 هر دو شامل نتهای Bb و F# هستن و میتونن مجدد رنگ صدای Dorian b2 در توالی آکوردی نشون بدن. میتونیم چرخه زیر رو داشته باشیم:
با کمی دقت در توالی بالا متوجه نکته دیگه ای هم میشه شد. در دل آکوردهای Em7b5 نتهای E G Bb D وجود داره که عملا میتونن معکوس یک آکورد Gm6 باشن. همینطور در دل F#m7b5 نتهای یک آکورد معکوس Am7 وجود داره (نتهای A C E و درجه ششم بزرگ F#) پس میتونیم چرخه آکوردی رو به شرح زیر تغییر بدیم:
حتی میتونیم توالی رو جذابتر هم بکنیم. برای مثال کافیه یک بار دیگه به نتهای گام فکر کنیم. در گام A dorian b2 نتهای F# و Bb و D وجود دارن. میتونیم به آنارمونیکهای Bb و D فکر کنیم و اونها رو A# و Cx (دوبل دیز) در نظر بگیریم. در این صورت عملا با اضافه کردن E یک آکورد F#7#5 خواهیم داشت. این آکورد گزش خاصی به صدای پراگرشن ما میده و میتونیم در کنار آکورد آلتره دیگه ای مثل F#7b5 چرخه خاص تری داشته باشیم. به شرح زیر:
جذاب ترین قسمت قضیه اینه که روی تمام این چرخه ها میشه با گام ساده مثل A Pentatonic minor بداهه نوازی کرد. و اگر مایل به شنیدن صدای خاص تر گام Dorian b2 بودید کافیه درجات Flat Second و Natural Sixth یعنی نتهای Bb و F# رو به ملودی هاتون اضافه کنید.
امیدوارم این پست براتون مفید بوده باشه و با استفاده از این ایده ها بتونید ملودی ها و چرخه های آکوردی خلاقانه تر و جدیدتری خلق کنید.
تا بعد...
