خب بعد از پست قبلی که مقداری در مورد روش تمرین و نگاهی به مفهوم استعداد و تمرین درست موسیقی داشتیم و یک استراحتی به پستهای در مورد تئوری موسیقی دادیم، در این پست باز برمیگردم به صحبت در مورد تئوری موسیقی و به طور خاص در مورد هارمونی منفی یا Negative Harmony صحبت میکنم و اینکه چطوری کار میکنه.
هارمونی منفی یا Negative Harmony برخلاف اسمش که ممکنه کمی پیچیده و مرموز به نظر میاد حاوی ایده ساده ایه. در واقع برای درکش نیاز به دونستن چند پیش نیاز اولیه است که بعد از فهمیدن این مفاهیم درک هارمونی منفی برای ما بسیار ساده تر خواهد شد. پس بیایم نگاهی داشته باشیم به این پیش نیازها و مفاهیم اولیه:
در درجه اول لازمه با گام ماژور و ساختارش آشنا باشیم. احتمالا میدونیم که گام ماژور مجموعه ای از نتهاست که با چیدمان WWHWWWH کنار هم قرار گرفته اند. یعنی بین نتهای سوم و چهارم و هفتم و هشتم فاصله نتها نیم پرده و بین سایر این نتها فاصله یک پرده ایه. (حرف اختصاری W از کلمه Whole Step به معنای تمام پرده و حرف اختصاری H از کلمه Half Step به معنای نیم پرده مشتق شده اند.) برای مثال گام Cmajor رو به شکل زیر خواهیم داشت:
میدونیم که تمام نتهای گام دارای ارزش یکسان نیستن. بعضی از این نتها پایدارتر صدا میدن و اصطلاحا Stable تر هستن و بعضی نتها کمتر پایدار و Activeتر هستن. برای مثال درجات اول، سوم و پنجم که ساختار یک Triad ماژور رو میسازن نتهای پایداری به حساب میان و سایر نتها D و F و A و B نتهای اکتیوی هستن. به این مفهوم که پایداری کمتری دارند و دلشون میخواد که در یکی از نتهای پایدار گام حل بشن و به سمت اون نت حرکت کنن. برای مثال درجه هفتم گام نت B تمایل به حرکت بالا رونده نیم پرده ای به سمت نت تونیک گام C داره. یا درجه ششم گام نت A تمایل داره یک پرده پایین رونده حرکت کنه و به سمت درجه پنجم گام نت G بره. به همین ترتیب درجه چهارم نت F تمایل به حرکت به سمت درجه سوم گام نت E داره که نیم پرده پایینتر قرار گرفته و در نهایت به همین ترتیب نت D درجه دوم میتونه دو انتخاب حرکت به سمت C و یا E رو داشته باشه. به تصویر زیر توجه کنید:
خب حالا که با مفهوم بالا آشنا شدیم کافیه نتهای گام Cmajor رو هارمونیزه کنیم و آکوردهای موجود در این گام رو به دست بیاریم. میدونیم که این روند با انتخاب نتهای اول و سوم و پنجم برای هرکدوم از درجات گام انجام میشه و ما رو به آکوردهای زیر میرسونه.
و حالا با بررسی هر کدوم از آکوردهای این چرخه میتونیم ببینیم که در هر آکورد چند نت Stable و چند نت Active وجود دارند. برای مثال:
موضوع بعدی که باید در موردش آگاهی داشته باشیم اینه که اگر باز نگاهی به گام دو ماژور داشته باشیم مطمئنا متوجه این موضوع خواهیم شد که تمام نتهای این گام نتهای Natural و بدون علائم Sharp و Flat هستن. حال اگر پنج نت دارای این علائم رو هم به مکانهای خودشون بین نتهای گام دو ماژور اضافه کنیم در واقع همون کلاویه های سیاه پیانو بین کلاویه های سفید که گام دو ماژور ماست خواهد بود. مانند شکل زیر:
و حالا اگر تمامی این نتها رو روی یک دایره بچینیم شکل زیر رو خواهیم داشت:
به شکل بالا دقت کنید. اگر گام ماژور به همراه نتهای Accidental بر روی یک دایره نوشته شده باشند و بر اساس محوری که به صورت خط چین ترسیم شده هرکدوم از نتهای گام میتونن با نتی که با خط فلش شکل متصل شده اند جا به جا بشن. برای مثال سل و دو با هم قابل جایگزینی هستند، و یا فا و ر، و یا می و ر دیز و غیره... اگر تک تک نتهای گام دو ماژور رو بر اساس شکل بالا با نتهای جایگزینش جا به جا کنیم و نتهای به دست اومده رو به صورت مرتب پشت سر هم بنویسیم عملا به گام دو مینور (هرچند نامرتب) خواهیم رسید. به شکل زیر نگاه کنید:
به این موضوع توجه کنیم که در گام به دست اومده با هارمونی منفی (که عملا همان نتهای گام دو مینور رو خواهد داشت.) نتهای آرپژیوی دو مینور نتهای Stable ما هستند که نتهای اکتیو ما کماکان مایل هستن در اون نتها حل بشن. یعنی در این تغییر نتهای Stable کماکان Stable و نتهای Active کماکان Active میمونن. در نتیجه این اتفاق برای آکوردهای به دست اومده از هارمونیزه کردن هم به جای خودش میمونه. برای مثال آکورد دو ماژور در هارمونی منفی به ما آکورد دو مینور رو خواهد داد. یا آکورد سل ماژور در گام اولیه به ما آکورد فا مینور رو خواهد داد (با نتهای دو، لابمل و فا) که کماکان شامل یک نت Stable و دو نت Active خواهد بود و تمایل به حل داره. (مانند سل ماژور در گام اولیه که بالا مثال زدیم.)
یکی از موارد پر استفاده از هارمونی منفی در چرخه های آکوردی استفاده از این تکنیک روی درجه پنجم یا همون آکورد Dominant هست. برای مثال یک چرخه آکوردی I IV V I ساده رو در گام دو ماژور در نظر بگیرید. به آکوردهای C F G7 C خواهیم رسید. حالا اگر از هارمونی منفی برای تغییر این آکورد استفاده کنیم به جای آکورد G7 به آکورد Dm7b5 خواهیم رسید که دقیقا مثل G7 حاوی نتهای Active خواهد بود و تنشی داره که تمایل به حل خواهد داشت
در تصویر زیر آکورد G7 با آکورد Dm7b5 جا به جا شده. توجه کنید که نتهای D F Ab C در آکورد Dm7b5 شامل سه نت Active و تنها یک نت Stable خواهد بود.
البته باید مدنظرتون باشه که تغییر دادن هر آکوردی با استفاده از این تکنیک الزاما خوب صدا نمیده و بهتره که خودتون با تست کردن آکوردهای مختلف ببینید که بهترین گزینه کدومه؟ تغییر دادن یک آکورد با استفاده از هارمونی منفی و یا حفظ همون آکورد در حالت اصلی خودش.
مثال دیگه، در چرخه آکوردی زیر ابتدا هر آکورد چهار ضرب اجرا میشه ولی در تکرار دومش، دو آکورد Dm و G7 به اندازه دو ضرب با آکورد به دست اومده با هارمونی منفی جا به جا میشن. به شرح زیر:
در انتها، سوالی که ممکنه براتون پیش اومده باشه اینه که محوری که در شکل دایره ای شکل هارمونی منفی به صورت خط چین کشیده شده و از اون برای انتخاب نتهای معادل استفاده میشه از کجا اومده و چرا محور دیگه ای ترسیم نشده؟ جواب اینه که این محور تنها حالتیه که نتهای Stable رو به معادلهایی که Stable هستن و نتهای Active رو به معادلهایی که Active هستن تبدیل میکنه و تنها حالتیه که ما با تبدیل نتها با هارمونی منفی از گام دو ماژور به نتهای گام دو مینور خواهیم رسید. در واقع هارمونی منفی ابزاریه که با دونستن اطلاعات اولیه از آکوردها، نقش اونها و هارمونی اونها در یک گام برای جایگزینی آکوردها و ساختن چرخه های آکوردهایی متفاوت تر و جذابتر میتونه استفاده بشه. امیدوارم این پست براتون مفید بوده باشه و در ساختن موسیقیهایی جذابتر و متفاوت تر بهتون کمک کنه.
تا بعد...
