موتور تک فاز، يک نوع موتور الکتريکي است که براي عملکرد خود از يک فاز برق استفاده مي‌کند. فاز برق در اينجا به مرحله يا جهت جريان برق اشاره دارد. بر خلاف موتورهاي سه فاز که از سه فاز برق براي عملکرد استفاده مي‌کنند، الکتروموتور تک فاز با استفاده از يک فاز برق توليد حرکت مي‌کنند.
موتورهاي تک فاز بيشتر در برنامه‌هاي خانگي و کاربردهاي کوچک و متوسط ??مورد استفاده قرار مي‌گيرند، مانند ابزارهاي برقي خانگي (مثل ماشين لباسشويي و يخچال)، پمپ‌هاي آب، فن‌ها، و ساير دستگاه‌هاي الکتريکي. آنها نسبتاً ساده‌تر و ارزان‌تر در ساخت و استفاده هستند و معمولاً در شبکه برق خانگي تأمين برق مي‌شوند.
موتورهاي تک فاز عمدتاً دو نوع متداول دارند: موتورهاي تک فاز با قطب‌بندي مشخص (Split Phase) و موتورهاي تک فاز با قطب‌بندي خطي (Capacitor Start). در هر دو نوع، از کاندنساتورها براي توليد جريان اوليه و آغاز حرکت استفاده مي‌شود.
استفاده از موتورهاي تک فاز به دليل سادگي نصب و استفاده، قيمت مناسب و قابليت تعمير و نگهداري آسان، در بسياري از کاربردها مورد توجه قرار مي‌گيرد. با اين حال، بايد توجه داشت که نسبت به موتورهاي سه فاز، موتورهاي تک فاز توان کمتري دارند و در بارهاي سنگين و کاربردهاي صنعتي ممکن است به محدوديت‌ها برخورد کنند.
موتورهاي تک فاز به عنوان يکي از انواع رايج موتورهاي الکتريکي، در بسياري از کاربردها استفاده مي‌شوند. مي‌توان آنها را در دسته‌هاي زير بررسي کرد:
1. کاربردهاي خانگي: موتورهاي تک فاز در بسياري از ابزارهاي برقي خانگي استفاده مي‌شوند، از جمله:
- ماشين لباسشويي: موتورهاي تک فاز در ماشين لباسشويي‌هاي خانگي استفاده مي‌شوند براي ايجاد حرکت در بشقاب براي شستشو و خشک کردن لباس‌ها.
- يخچال و فريزر: موتورهاي تک فاز در يخچال‌ها و فريزرها براي ايجاد سرمايش و نگهداري دماي مناسب استفاده مي‌شوند.
- تهويه مطبوع: برخي از واحدهاي تهويه مطبوع خانگي، از موتورهاي تک فاز براي ايجاد جريان هواي سرد يا گرم در دستگاه استفاده مي‌کنند.
2. کاربردهاي صنعتي: موتورهاي تک فاز در صنعت نيز کاربردهاي متنوعي دارند، از جمله:
- پمپ‌هاي آب: موتورهاي تک فاز در پمپ‌هاي آب کوچک تا متوسط استفاده مي‌شوند، مانند پمپ‌هاي آب خانگي، پمپ‌هاي شناور، و پمپ‌هاي آبياري.
- فن‌ها: در سيستم‌هاي تهويه، سيستم‌هاي خنک‌کننده و ساير سيستم‌هاي تهويه مطبوع صنعتي، موتورهاي تک فاز براي ايجاد جريان هوا استفاده مي‌شوند.
- ماشين‌آلات صنعتي: در برخي از ماشين‌آلات صنعتي کوچک و متوسط، موتورهاي تک فاز استفاده مي‌شوند براي ايجاد حرکت و انتقال نيرو.
3. کاربردهاي کشاورزي: موتورهاي تک فاز در بخش کشاورزي نيز کاربردهاي خود را دارند، از جمله:
- دستگاه‌هاي آبياري: برخي از دستگاه‌هاي آبياري کوچک، مانند پمپ‌هاي آبياري قطره‌اي و پمپ‌هاي آبياري متحرک، از موتورهاي تک فاز استفاده مي‌کنند.
- پمپ‌هاي کشاورزي: موتورهاي تک فاز در پمپ‌هاي کشاورزي براي انتقال آب در آبياري، آبدهي و سيستم‌هاي آبياري قطره‌اي استفاده مي‌شوند.
- دستگاه‌هاي دامداري: در بخش دامداري نيز برخي از دستگاه‌ها مانند ميکسرهاي خوراک دام و پمپ‌هاي تخليه کود از موتورهاي تک فاز بهره مي‌برند.
موتورهاي تک فاز به دليل سادگي نصب و استفاده، قيمت مناسب و قابليت تعمير و نگهداري آسان، در بسياري از کاربردها مورد توجه قرار مي‌گيرند و نقش مهمي در انتقال حرکت و توليد انرژي در صنعت و خانه دارند.
