قبل از خوندن این پست توصیه میکنم حتما پست قبلی رو مطالعه کنید.
https://vrgl.ir/9ONdB
خب همونطور که توی پست قبلی گفتم، توی این پست می‌خواهیم در مورد "دوپامین دیتاکس" صحبت کنیم. یعنی همون سم‌زدایی از دوپامین. امیدوارم این توضیحات به دردتون بخوره و وقت‌تون رو به خوبی پر کنه.
دوپامین یه انتقال‌دهنده عصبی تو مغز هست. خیلی ساده بخوام بگم، هر وقتی کاری می‌کنیم که برامون لذت‌بخش یا موفقیت‌آمیز باشه، مغز ما دوپامین ترشح می‌کنه. همین دوپامین باعث میشه که خوشحال بشیم.
مثلاً وقتی یه پروژه‌ای رو با موفقیت تموم می‌کنید یا توی یه امتحان نمره خوبی می‌گیرید، حس رضایت و خوشحالی بهتون دست میده و در اون لحظه دوپامین آزاد میشه. این باعث میشه مغز ما یاد بگیره که چه کارهایی باعث این احساس خوب میشه.
توی پست قبلی گفتیم دوپامین چطور کار می‌کنه، اما شاید این سوال براتون پیش بیاد که چطور دوپامین می‌تونه عادت بسازه و حتی باعث اعتیاد بشه؟
حالا فرض کنید شما برای امتحان می‌خونید و نمره خوبی می‌گیرید، در این حالت شما خوشحال می‌شید. مغز شما یه ارتباطی رو می‌سازه: «درس خوندن = نمره خوب = حس خوب.» و همین باعث میشه که مغز شما یاد بگیره برای رسیدن به این حس خوب باید بیشتر درس بخونه. و همینطور کم‌کم این کار تبدیل به یه عادت میشه.
حالا یه مثال دیگه: فرض کنید فیلم مورد علاقه‌تون رو می‌بینید یا موزیک محبوب‌تون رو گوش می‌کنید. وقتی این کارها رو می‌کنید، دوپامین تو مغز شما آزاد میشه و مغز به این رفتارها عادت می‌کنه. اینطور میشه که دوپامین تبدیل میشه به یه "کلید انگیزه" برای انجام خیلی از کارها.
اما اینجا باید دقت کنید که دوپامین خود به خود چیز بدی نیست. مثلاً عادت به درس خوندن بد نیست. اما وقتی این دوپامین به دلیل رفتارهایی خاص و با شدت بالا ترشح میشه، می‌تونه به اعتیاد تبدیل بشه.
برای مثال، اعتیاد به مواد مخدر، قهوه، بازی‌های ویدئویی، موسیقی، یا حتی فعالیت‌هایی مثل تماشای فیلم می‌تونه دوپامین زیادی رو تو مغز آزاد کنه. اینطور میشه که مغز دیگه نیازی به تلاش برای رسیدن به خوشحالی نداره و به دنبال راه‌های راحت‌تری می‌ره. در این شرایط، اعتیاد شکل می‌گیره.
حالا که فهمیدیم دوپامین چطور می‌تونه باعث عادت و حتی اعتیاد بشه، ممکنه براتون سوال پیش بیاد که چطور باید دوپامین رو "سم‌زدایی" کنیم و از خوشی‌های زودگذر رهایی پیدا کنیم؟
اول از همه، باید کمی آگاهی بیشتری به رفتارهای خودمون داشته باشیم و تلاش کنیم میزان تحریکاتی که باعث ترشح دوپامین میشه رو کم کنیم. این می‌تونه به این معنا باشه که زمان استفاده از گوشی و اینترنت رو کاهش بدیم، از مواد مخدر دوری کنیم، و به جای اون به فعالیت‌های سالم مثل ورزش، مطالعه و تمرین‌های ذهنی بپردازیم.
سم‌زدایی دوپامین یعنی باید اجازه بدیم مغز دوباره حساسیت خودش رو نسبت به لذت‌های طبیعی و سالم بازسازی کنه.
برای اینکه زندگی بهتری داشته باشیم و بتونیم دوپامین رو بهتر کنترل کنیم، می‌تونیم چند تا گام ساده برداریم:
