همه چیز درباره زنجان... (بخش اول)

اومدم که از فرهنگ مردم شهر خودم، شهر زنجان براتون بگم. نام قدیمی زنجان، زنگان بوده است. زنجان رو بیشتر با چاقوی زنجان می شناسند که سوغاتی شهر زنجان هست. همه مردم زنجان رسومات یکسانی ندارند و سعی کردم مهمترین هاش رو براتون بگم؛ حالا بریم کمی با زنجان آشنا بشیم.

مراسم شب یلدا: (چیلَّه گئجه سی)
در شب یلدا خانواده داماد برای عروس(در صورتی که نامزد باشند) هدیه یلدایی می‌برند که به زبان ترکی چیلّه لیگ می‌گویند. اگر هم ازدواج کرده باشند خانواده عروس برای دخترشان هدیه می‌برند. در روستاهای زنجان با گذاشتن کرسی تمام اعضای خانواده به دور آن می نشینند و با هم بگو و بخند می‌کنند و حتی چیستان هایی را برای هم می‌گویند و با تهیه میوه و شیرینی و آجیل از هم پذیرایی می کنند.

مراسم چهارشنبه سوری: (چارشنبه )
در چهارشنبه سوری مردم زنجان با روشن کردن آتش و پریدن از روی آن، شعر ترکی آتیل آتیل چارشنبه رو می خونند و بعضی ها هم برای شام خود رسم دارند شیر برنج درست کنند و برای بچه ها هم تخم مرغ های رنگی درست می‌کنند تا بازی کنند.
و در اکثر روستاها بعد از ساعت ۱۲ شب این رسم قدیمی هست که در چهارشنبه سوری با بردن یک چادر یا پارچه بلندی به روی پشت بام خانه ها از روشنایی (به زبان ترکی پاجا می‌گویند) آن خانه آویزان می‌کنند. صاحب خانه هر چه می پرسد کیستی می‌تواند جواب او را دهد و می‌تواند جواب ندهد. صاحب خانه مقداری خوراکی یا جوراب یا پول به نوک چادر می بندد و با تکان دادن آن نشان می‌دهد که می‌تواند چادر را به بالا بکشد.

من خودمم که تو یکی از روستاهای زنجان بودم شب چهارشنبه سوری به همراه عموم و پسرعموهام با یه چادر، پشت بام خونه همسایه ها که به هم راه داره، رفتیم. بی سر و صدا در روشنایی رو برداشتیم و چادر رو آویزان کردیم که یادمه صاحب خانه مقداری شیرینی و آجیل و... به نوک چادر بست و ما چادر رو بالا کشیدیم. این رسم باحالی که دارند رو اونوقت ها بچه کوچیک ها خیلی دوست داشتند و براش ذوق و شوق خاصی داشتند.

___________________________________________________________

مراسم عید نوروز: (بایرام)

در عید نوروز هم اگر دختر و پسری نامزد باشند باید خانواده پسر برای دختر هدیه ببرند و همچنین اگر ازدواج کرده باشند خانواده دختر برای دخترشان عیدی می‌برند.
در روز عید دیدنی هم کوچکترها به دیدن بزرگترها می‌روند و به رسم ادب عید را تبریک می‌گویند. با تهیه آجیل و شیرینی و میوه از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.

مراسم عروسی: (توی)

ازدواج بین مردم زنجان به دو صورت انجام می‌شود:
۱_ در نوع اول ممکن است به علت مخالفت های طرفین؛ پسر بدون اطلاع از خانواده ها، دختر را فراری دهد. بعد از با خبر شدن خانواده ها، خانواده پسر به همراه بزرگان به منزل خانواده عروس می‌روند و پدر عروس را راضی می‌کنند و نامه ای به اسم وکیل نامه را می‌گیرند و شرط و شروط ها گذاشته می‌شود و سپس عروس و داماد عقد کرده و مراسم عروسی می‌گیرند.

۲_ به صورت رسمی داماد به همراه خانواده‌اش برای خواستگاری به منزل خانواده عروس می‌روند. پس از چندین جلسه آشنایی و رضایت طرفین، مراسم بله برون انجام می‌شود و درباره مهریه، شیربها و پول آشپزخانه صحبت می‌کنند.
پول آشپزخانه هم یعنی پول یا اقلام لازم برای بساط پذیرایی در شام برای مهمان ها در مراسم عروسی است که از داماد می‌گیرند و شامل برنج، روغن، گوشت، قند و چای می باشد.
اگر عروس و داماد طی مدت زمانی با هم نامزد باشند؛ در طول آن مدت داماد به همراه خانواده‌اش باید در مناسبت های مختلف برای عروس هدیه به صورت خُنچه بیاورند.
می‌توان گفت که همه عروسی های شهرهای مختلف حنابندان و روز عروسی و پاتختی رو دارند و نمیشه گفت که با هم متفاوت هستند؛ ولی در این بین مراسم های مختلفی در بعضی از آن ها هست.

در روز عروسی برای برگزاری مراسم، برادر داماد (در نبود برادر، شخص دیگری) شال قرمز رنگی را در دور سوم به کمر عروس می بندد. در دور اول و دوم از بالای سر عروس به پایین آورده و از زیر پای عروس رد کرده و در بار سوم به دور کمر عروس بسته می‌شود و آن شخص اعلام می‌کند که در آینده دارای چندتا دختر و پسر شوند.

در روستاها پدر عروس برای بدرقه دخترش سه بار عروس را به دور تنور با ذکر صلوات می چرخاند. (در نبود تنور الان از قرآن و گل سرخ و آب استفاده می‌کنند.)

سپس وقتی داماد می‌خواهد عروس را ببرد؛ پسر کوچولوهای اقوام عروس جلوی در را می‌گیرند و می‌گویند تا پول ندهی اجازه نمی دهیم عروس را ببری ( به این رسم قاپی کَسْدی می‌گویند.) و داماد یا پدر داماد باید مبلغی را به آنان بدهد.

در بعضی از روستاها ظهر روز عروسی بیرون از خونه ساز و دهل زده می شود و یه رسم قشنگی که دارند و میشه گفت تقریبا دیگه خیلی این رسم دیده نمیشه و داره از بین میره این هست که؛ همزمان با ساز و دهلی که زده می‌ شود دو تا مرد رو دعوت به کشتی گرفتن می‌کنند. این کشتی دوستانه هست و مثل کشتی های دیگر نیست که هم دیگر را زمین بزنند. وقتی بخواهند همدیگه را زمین بزنند یکی دیگه میاد وسط و آنها را از هم جدا میکند ولی در کل نباید هم دیگر را زمین بزنند.

داماد وقتی به همراه عروس جلوی در خانه خود می رسد در بیرون به رقص پای کوبی همراه مردان می پردازد و به همراه ساقدوش هایش به پشت بام خانه می‌روند و مراسم سیب اندازی را برگزار می‌کنند (به زبان ترکی بَی آلما آتان می‌گویند.) و سبد حاوی سیب قرمز و گیف که به ترکی چیقّین می گویند به پشت بام برده و به دختر و پسرهای مجرد می اندازند تا هر کسی گرفت سال بعد ازدواج هم قسمت او شود.

بعد از چند روز که مراسم عروسی تمام شد خانواده عروس، عروس و داماد را به منزل خودش دعوت می‌کند که همان مراسم پاگشا هست و به ترکی اَیاق آشما می‌گویند و کادوهایی به عروس و داماد می‌دهند. سپس بقیه اقوام هم عروس و داماد را به این ترتیب به منزل خود دعوت می‌کنند.

خوشحال میشم با لایک و کامنت کردن نظراتتون رو بهم بگید ?? منتظر پست های بعدی از زنجان و شهرهای دیگه باشید.?