مقام قضایی برای پیشبرد فرآیند دادرسی تصمیمات مختلفی می گیرد. یکی از این تصمیمات قرار است.
قرار یکی از انواع رای شمرده می شود و در واقع یک تصمیم قضایی است که توسط مقام قضایی در فرآیند دادرسی صادر می شود. قرار ممکن است توسط دادسرا یا دادگاه صادر شود.
صدور بعضی از قرارها به تکمیل تحقیقات و آماده شدن پرونده برای رسیدگی و صدور حکم کمک می کند. این قرار ها بیشتر جنبه ی شکلی دارند. یعنی ارتباط چندانی به ماهیت موضوع ندارند. مانند قرار تامین کیفری که می توانید در مورد آنها در سایت ما مطالعه کنید.
اما برخی از قرارها در مورد ماهیت موضوع صادر می شوند و با صدور آنها پرونده در حدود موضوع قرار خاتمه پیدا می کند.
این قرارها معمولا زمانی صادر می شوند که تحقیقات تکمیل شده است یا به دلایلی پرونده باید مختومه شود. به این دسته از قرارها ، قرار نهایی گفته می شود.
در هر دو حالت صدور قرار نهایی باعث می شود که پرونده از تصرف مقام قضایی خارج می شود و با توجه به نوع قرار نهایی، نتایج مختلفی ایجاد می کند.
حکم هم یکی از انواع رای است.
در تعریف حکم باید گفت، رایی است که در مورد ماهیت دعوا صادر می شود و قاطع دعوا به صورت کلی یا جزئی است یعنی تکلیف دعوا را به صورت کلی یا جزئی مشخص کند.
مرجع صادر کننده ی حکم دادگاه است و با صدور حکم پرونده از مرجع رسیدگی کننده خارج می شود.
اما قرار نهایی با حکم تفاوت دارد:
در دادسرا و در جریان تحقیقات مقدماتی، بازپرس یا دادیار ممکن است قرار های نهایی زیر را صادر نماید:
قرار منع تعقیب از جمله قرار های نهایی است که با ورود به ماهیت موضوع صادر می شود.
بازپرس در صورتی که عمل انجام شده جرم نباشد و یا دلیل کافی برای ارتکاب جرم توسط متهم وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب صادر می نماید. بنابراین در دو حالت قرار منع تعقیب صادر می شود:
بعد از صدور قرار منع تعقیب توسط بازپرس، پرونده فورا نزد دادستان ارسال می شود.
دادستان باید ظرف سه روز از زمان وصول پرونده، نظر خود را به صورت کتبی اعلام کند و پرونده را به بازپرس برگرداند. اگر دادستان با قرار منع تعقیب موافق باشد، موضوع به طرفین ابلاغ می شود. در این صورت قرار تامین کیفری متهم هم لغو می شود و اگر متهم در بازداشت باشد آزاد می شود.
اگر دادستان با قرار منع تعقیب موافق نباشد و بازپرس به منع تعقیب اصرار داشته باشد، پرونده برای حل اختلاف به دادگاه صالح ارسال می شود. دادگاه صالح دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اتهام را داشته باشد.
قرار منع تعقیب ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ توسط شاکی پرونده قابل اعتراض است. مرجع رسیدگی به اعتراض هم دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اتهام را داشته باشد.
نکته ی مهم اینکه اگر در حوزه ی دادسرا دادگاه انقلاب یا کیفری یک تشکیل نشده باشد، مرجع حل اختلاف بازپرس و دادستان و مرجع صالح برای رسیدگی به اعتراض شاکی، دادگاه کیفری دو محل است.
مطلب پیشنهادی: قرار منع تعقیب چیست؟
قرار نهایی موقوفی تعقیب یک قرار نهایی شکلی است.
یعنی مقام قضایی صادر کننده وارد ماهیت پرونده نمی شود.
بلکه با صدور قرار موقوفی تعقیب اعلام می کند که امکان تعقیب کیفری و یا ادامه ی تحقیقات وجود ندارد.
در قانون آیین دادرسی کیفری و قوانین دیگر، مواردی پیش بینی شده است که اگر در فرآیند دادرسی اتفاق بیفتد، دعوا ساقط می شود و دیگر امکان تعقیب متهم وجود ندارد.
به همین دلیل هم قرار موقوفی تعقیب صادر می شود. این موارد عبارتند از:
اگر بازپرس قرار موقوفی تعقیب صادر نماید، باید پرونده را فورا نزد دادستان ارسال کند.
دادستان باید در مدت سه روز از تاریخ وصول پرونده، نظر خود را به طور کتبی اعلام کند و پرونده را نزد بازپرس برگرداند. اگر دادستان با بازپرس موافق باشد، بازپرس مراتب را به طرفین ابلاغ می کند و اگر برای متهم قرار تامین کیفری صادر شده باشد، قرار لغو می شود.
اما اگر دادستان با بازپرس مخالف باشد و بازپرس همچنان بر قرار موقوفی تعقیب اصرار داشته باشد، پرونده برای حل اختلاف به دادگاه صالح، یعنی دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل اتهام را دارد ارسال می شود.
شاکی می تواند ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ به قرار موقوفی تعقیب اعتراض نماید. مرجع رسیدگی به اعتراض شاکی دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اتهام را دارد.
یکی دیگر از قرار های نهایی دادسرا، قرار ترک تعقیب است. این قرار یک قرار شکلی است و کاری با ماهیت موضوع ندارد. صدور این قرار در اختیار دادستان است.
با توجه به ماده ی 79 قانون آیین دادرسی کیفری، در جرائم قابل گذشت، یعنی جرائمی که شروع به تعقیب و رسیدگی در آنها نیازمند شکایت شاکی است، شاکی تا قبل از صدور کیفر خواست می تواند درخواست ترک تعقیب نماید. در این صورت دادستان قرار ترک تعقیب صادر می نماید. قرار ترک تعقیب قابل اعتراض نیست.
پس از صدور قرار ترک تعقیب، شاکی می تواند تقاضای تعقیب مجدد را مطرح کند. اما این تقاضا فقط برای یک بار آن هم تا یک سال از تاریخ صدور قرار قابل طرح است.
اگر عمل متهم جرم باشد و دلایل کافی مبنی بر انجام جرم توسط او وجود داشته باشد، بازپرس قرار جلب به دادرسی یا قرار مجرمیت صادر می کند.
قرار مجرمیت یک قرار نهایی ماهوی است، زیرا بازپرس به ماهیت موضوع وارد می شود و پس از شنیدن آخرین دفاعیات متهم آن را صادر می نماید.
بعد از صدور این قرار بازپرس باید پرونده را فوری نزد دادستان بفرستد و دادستان باید ظرف سه روز نظر خود را در مورد قرار به صورت کتبی اعلام کند. اگر دادستان با نظر بازپرس موافق باشد، باید ظرف دو روز کیفرخواست صادر کند و پرونده به دادگاه صالح ارسال می شود.
اما اگر دادستان با نظر بازپرس مخالف باشد و بازپرس همچنان به مجرمیت متهم پافشاری کند، پرونده برای حل اختلاف به دادگاه صالح ارسال می شود. دادگاه صالح دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل اتهام را داشته باشد.
قرار جلب به دادرسی توسط هیچ یک از طرفین قابل اعتراض نیست.
توصیه می کنم مطلب قرار مجرمیت را در سایت مطالعه کنید.
یکی از قرار های نهایی شکلی، قرار تعلیق تعقیب است که بدون ورود به ماهیت مسئله صادر می شود.
این قرار به عنوان یک ارفاق برای متهمان در نظر گرفته شده است و با صدور آن پرونده بایگانی می شود. قرار تعلیق تعقیب تنها با شرایط زیر صادر می شود:
با وجود شرایط بالا دادستان می تواند تعقیب متهم را از شش ماه تا دو سال معلق کند. در این صورت دادستان متهم را مکلف به اجرای بعضی از دستورات زیر می نماید:
قرار بایگانی کردن پرونده یک قرار نهایی شکلی است و بدون ورود به ماهیت پرونده صادر می شود. این قرار با شرایط زیر توسط قاضی صادر می شود:
در صورت وجود تمام شرایط بالا قاضی می تواند فقط برای یک بار از تعقیب متهم خودداری کند و قرار بایگانی پرونده را صادر نماید. شاکی و دادستان می توانند ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ قرار به آن اعتراض کنند. مرجع رسیدی به اعتراض هم دادگاه تجدیدنظر استان است.
بعضی از قرارهای نهایی قابل است و برخی نیست. به طور مثال قرار منع تعقیب برای شاکی قابل اعتراض است.
اما قرار مجرمیت برای مجرم و متهم قابل اعتراض نیست.
«در مورد پرونده شماره ………… با ردیف فرعی ………… در شعبه ………… بازپرسی ، قرار نهایی صادر شد.»
این متن پیامکی است که برای شما ارسال می شود. معنی این پیامک این است که تحقیقات پرونده ی شما به پایان رسیده است و مقام قضایی در مورد پرونده ی شما یکی از 6 قرار نهایی را که بررسی نمودیم صادر نموده است.
اگر قرار نهایی جزو قرار هایی باشد که به طرفین یا یکی از آنها ابلاغ می شود، از طریق سامانه ی ثنا می توانید آن را مشاهده نمایید. به این صورت که:
گروه وکلای آسا متشکل از مجموعه ای از وکلای پایه یک دادگستری ، مشاوران حقوقی ، کار آموزان وکالت و متخصصین امور ثبتی و گمرکی است . هدف موسسه ارایه خدمات حقوقی مطمئن و مقرون به صرفه به صاحبان مشاغل ، شرکت های تجاری و استارتاپ های نو ظهور و همچنین آسان نمودن روند پیگیری دعاوی ملکی ،خانوادگی و کیفری است .
