زهکشی چیست ؟

زهکشی (drainage) چیست؟

زهکشی به فرآیند حذف آب توسط عوامل انسانی و با استفاده از طراحی مشخص از روی سطح و یا زیرسطح گفته میشود. زهکشی یکی از مهمترین فرآیندهای مهندسی عمران و پروژههای ساخت و ساز محسوب میشود زیرا باید از هرگونه سیلزدگی و یا آسیبهای ناشی از تجمع آب جلوگیری به عمل آید.

به طور معمول، پسابها با استفاده از زهکشی به فاضلاب منتقل میشوند و سپس از فاضلاب به مکانهایی مناسبی جهت تصفیه و یا تخلیه ریخته خواهند شد. در زهکشیهای ساختمان، فاضلاب معمولا به عناوین زیر نسبت داده میشود:

1- آبهای زیرزمینی :

این آب جمع شده از روی زمین و با هدف کاهش جداول آبهای زیرزمینی است.

2- آبهای سطحی:

این آب از سطوحی مانند سقفها و پیادهروها جمع میشود.

3- آبهای آلوده :

این آب با استفاده از زبالههای خانگی و یا خارجی آلوده شده است. اینگونه آبها حاصل آبهای خارج شده از سینکهای آشپزخانه هستند و فضولات آلوده در آنها مشاهده نمیشود. بخش دیگری از آبهای آلوده از توالتها و دستشوییها خارج میشود.

آبهای سطحی و زیرزمینی تمیز درنظر گرفته میشوند و میتوانند وارد منابع بزرگتر آبی مانند رودخانه ویا دریاچه شوند. این در حالی است که آبهای آلوده باید به مکان دیگری جهت تصفیه و پاکسازی فرستاده شده و کاملا تمیز شوند.

انواع زهکشی

زهکشی مهمترین بخش از سیستم آب و فاضلاب شهری در هر ناحیه محسوب میشود. زهکشی داخلی بسیاری از خاکهای کشاورزی به اندازه کافی مناسب است و مانع از آبگرفتگی خواهد شد. این در حالی است که بسیاری از خاکها به زهکشی مصنوعی به منظور بهبود تولید محصولات و یا مدیریت منابع آب نیاز دارند.

هر مهندس عمران مسئولیت قابل توجهی در قبال زهکشی پروژههای ساخت و ساز دارد. این مهندسین برنامه مشخصی برای ساخت جاده، زهکشی و سیستمهای فاضلاب دارند. مهندسان عمران و مدیران ساخت و ساز در کنار معماران و سرپرستان، برنامه ریزان، نقشه برداران، کارگران و همچنین پیمانکاران فرعی فعالیت میکنند.

به طور معمول، بسیاری از حوزههای قضایی دارای قانون اجرای زهکشی هستند تا بدانند که یک صاحب زمین تا چه میزان میتواند زهکشی از ملک خود را تغییر دهد. انواع زهکشی به شرح زیر میباشد.

الف) زهکشی نقطه ای

این نوع زهکشی، آب را در چاهها (نقاط) متوقف میکند. چاهها به لولههای زهکشی در زیر سطح زمین وصل میشوند و برای تسهیل این سیستم، حفاری عمیق لازم است.

ب) زهکشی کانال

زهکشی کانالی در تمام طول کانال، آب را متوقف میکند. زهکشی کانال معمولاً از بتن ، فولاد ، پلیمر یا کامپوزیتها ساخته میشود. میزان کنترل آب در زهکشی کانال از زهکشی نقطهای بیشتر است و خاکبرداری مورد نیاز معمولاً بسیار کم عمق است.

اهمیت زهکشی

1- در صورت عدم وجود زهکشی مناسب در سیستمهای شهری، احتمال وقوع سیل افزایش چشمگیری خواهد داشت.

2- آب به راحتی نمیتواند در جایی ذخیره شود و در جاهایی که آب حاصل از بارندگی کافی نباشد، در صورت نبود زهکشی مناسب، سطح آب درون کانالها، رودخانهها، دریاچهها و سایر منابع اصلی کاهش خواهد یافت.

3- به دلیل نبود سیستم زهکشی مناسب، آبهای زیرزمینی از بین رفته و یا آلوده میشوند. از طرفی ممکن است آبگرفتگی در معابر به سرعت رخ داده پس از آلوده شدن، باعث شیوع انواع بیماری در مناطق مسکونی خواهد شد که علاوه بر خطرات جانی، به اقتصاد کشورها نیز آسیب وارد میکند.

4- استفاده از زهکشی باعث افزایش استحکام و طول عمر ساختمانها و جادهها میشود.

5- وجود زهکشی در سیستمهای شهری و یا روستایی باعث ذخیرهی آبهای زیرزمینی، روزمینی و یا آبهای ناشی از بارندگی خواهد شد.

6- آب جمع شده با استفاده از زهکشی، میتواند به عنوان آب آشامیدنی و یا مصارف کشاورزی و صنعتی مورد استفادهی مجدد قرار گیرد.

7- زهکشی باعث تقویت منابع آب زیرزمینی و سرمایهگذاری برای نسلهای آینده میشود.

8- اگر آب زیادی برای مدت طولانی در جایی بماند، میتواند خاک گلآلود و بسیار نرمی را ایجاد کند که به نوبه خود باعث فرسایش خاک میشود. سیستمهای زهکشی رطوبت متعادل را در محیط حفظ میکنند تا فرسایش خاک کاهش یابد.

https://ctcivil.ir/articles/show/what-is-drainage

https://en.wikipedia.org/wiki/Drainage