هافبک‌ها در فوتبال بیشترین نوع را دارند و اغلب پرکارترین نیز هستند؛ یکی از انواع پر استفاده ولی گمنام از آنها «متزالا» است.
متزالا که از دو کلمه mezza (نیم) وala (باله) تشکیل شده، «نیمچه‌وینگر» نیز معنا می‌شود. توضیح مفهومِ کلی «متزالا» در فوتبال کاری نسبتاً دشوار و پیچیده است؛ با وجود اینکه تعریفِ کلی آن را می‌توان «هافبک میانی خلاقی که نقش مهمی در عمل‌های تهاجمی با حرکت در نیم‌فضاها و حمله به مناطق کلیدی یک‌سوم زمین حریف ایفا می‌کند» دانست، افراد مختلف می‌توانند تعریف‌های متعددی از آن داشته باشند؛ زیرا این کلمه هم می‌تواند یک موقعیت در زمین باشد و هم یک وظیفه یا نقش.
به طور کلی، زمین فوتبال در منطقه‌بندی به پنج بخش تقسیم می‌شود: flank (کناره‌ی زمین)های سمت چپ و راست،half-space (نیم‌فضا)های سمت چپ و راست و بخش مرکزی.
متزالاها هافبک‌هایی هستند که خصوصیات وینگری را دارند که در پست 8 (Box-to-Box) تهاجمی قرار گرفته است؛ آنها در نیم‌فضاها قرار گفته و در موقعیتی جلوتر از سایر هافبک‌ها بازی می‌کنند.
در صورتی که ترکیب یک تیم بیش از یک متزالا داشته باشد، در این حالتِ جمع، آنها «متزاله» نامیده می‌شوند؛ این نام نخستین بار، زمانی که استفاده ترکیب WM مرسوم بود، به دو هافبک پشت مهاجم‌ها گفته شد.
توانایی برداشتن یک در برابر یک، بازی‌خوانی، بازی‌سازی، داشتن تکنیک، بصیرت، سرعت بالا و دانش تصمیم‌گیری فوری و به‌موقع از ویژگی‌های یک متزالا است؛ خلاق، پرتلاش و چند کاره بودن نیز از صفات اصلی آنها بوده و مهارت بالا در کار با توپ با هر دو پا هم یکی از لازمه‌ها برای هر «متزالا» است.
ترکیب همه‌ی این مهارت‌ها یعنی یک متزالا باید به شکستن پرس کمک کرده و نقشی مهم در ورود سریع تیم از فاز تدافعی به فاز تهاجمی ایفا کند.
متزالاها معمولاً رو به جلو (به سمت یک‌سوم نهایی حریف یا محوطه‌ی جریمه) و وسط زمین می‌دوند و در حالت دیگر به کناره‌های زمین می‌روند تا با وینگر و فولبک روتیت کرده و مثلث تشکیل دهند.
هنگامی که متزالا پشت یک مهاجم مرکزی قرار می‌گیرد و توپ را در اختیار ندارد، اغلب باید در کنار آن مهاجم پرس را نیز انجام دهد و به مدافعان میانی فشار بیاورد؛ همچنین یک متزالا می‌تواند به داخل محوطه جریمه حریف نفوذ کند (فرار تأخیری) و جای‌ش را با مهاجم عوض کند. زمانی که حریف مالکیت توپ را به دست آورد، متزالا باید با دویدن سریع، دوباره به نقاط عقب‌تر زمین بازگردد تا به حریف برتری عددی در میانه‌ی زمین ندهد. اگر متزالا پشت دو مهاجم مرکزی بازی کند، وظیفه‌‌اش پوشش دادن و سپر شدن مقابل پاس‌ها به سمت میانه‌ی زمین و جلوگیری از رسیدن توپ‌ها به هافبک‌های تیم حریف خواهد بود.
بااین‌حال هنگامی که متزالا به کنار زمین می‌رود، فشار آوردن در نواحی گوشه‌تر و نزدیک خط اول دفاع حریف، وظیفه‌ی آنها خواهد بود.
یک ویژگی مثبت اضافه برای متزالاها، می‌تواند توانایی ارسال سانترهای خطرناک به درون محوطه جریمه باشد؛ استقامت و استارت‌های تند و تیز برای محقق کردن این امر ضروری است.
استفاده کارلو آنچلوتی از آنخل دی‌ماریا به عنوان متزالا در رئال مادرید
برای نخستین نمونه‌ی خوب در مورد نحوه‌ی استفاده از متزالاها، می‌توان به آنخل دی‌ماریا در رئال مادرید کارلو آنچلوتی اشاره کرد؛ سرمربی ایتالیایی این ستاره را در پست هافبک چپ و پشت کریستیانو رونالدو بازی می‌داد؛ رونالدو به داخل محوطه جریمه نفوذ می‌کرد تا موقعیت ایجاد کند در حالی که دی ماریا به فضای کناری زمین می‌رفت تا برای اورلپ با مارسلو آماده باشد یا در موقعیت عمیق‌تری در میانه‌ی زمین، در فضای پشت رونالدو قرار می‌گرفت.
«متزاله»ی لوئیس آلبرتو – سرخی میلینکوویچ ساویچ در لاتزیوی اینزاگی
سری آ همیشه تعداد زیادی متزالا داشته که برای تیم‌های مختلفی بازی می‌کنند؛ سرخی میلینکوویچ-ساویچ در لاتزیوی سیمونه اینزاگی را می‌توان به خاطر دویدنش به درون محوطه‌ی جریمه، توانایی بازی‌اش در نیم‌فضا ها و موقعیت‌سازی و اینکه اغلب بیشتر در نزدیک خط تهاجمی است تا خط هافبک، متزالا دانست. او اغلب به سمت میانه‌ی زمین می‌رفت تا در دوئل‌های هوایی شرکت کند و گاهاً می‌توان او را یک مهاجم اضافه خطاب کرد.
لوئیس آلبرتو نیز مسلماً یک متزالا بود و برای خلق موقعیت در نیم‌فضاها حرکت می‌کرد؛ بااین حال او زیاد جلو نمی‌رفت و وظایف دفاعی را نیز ایفا کرده و به لوکاس لیوا یاری می‌رساند.
استفاده از پیوتر زیلسینکی به عنوان متزالا در ناپولی
مثال‌هایی دیگر در سری آ برای استفاده از متزالا، آرون رمزیِ یوونتوس، ماتیاس وسینوی اینتر، ماریو پاسالیچِ آتالانتا و گائتانو کاستروویلیِ فیورنتینا هستند؛ آنها هافبک‌هایی بودند که به عنوان «بازیکن شماره 8» توصیف می‌شدند، به خط حمله اضافه می‌شدند تا برای موقعیت‌سازی از نیم‌فضاها و گل‌زنی کمک کنند و با وینگ‌بک‌ها و وینگرها همکاری می‌کردند تا برتری عددی در کناره‌ی زمین ایجاد کنند.
پپ گواردیولا و استفاده‌اش کوین دی‌بروین، نمونه‌ای از یک متزالای مدرن
در فوتبال حال حاضر نیز در ترکیبِ قهرمان 4 فصل اخیر لیگ برتر انگلستان، می‌توانیم استفاده از کوین دی‌بروین، ستاره‌ی کلاس جهانی بلژیکی در پست متزالا را مشاهده کنیم؛ پپ گواردیولا در ترکیب 3-3-4اش، به علت توانایی بالای ارسال سانتر دی‌بروین، گاهی از این بازیکن به عنوان یک متزالا در سمت راست - جایی که او از آن پاس‌هایش را به درون محوطه‌ی جریمه ارسال می‌کند - استفاده می‌کند. در بسیاری از مواقع، مهاجم‌ها یا وینگ‌بک‌هایی که به جلو رفته‌اند به محض دریافت ارسال‌های دی‌بروین، به توپ ضربه می‌زنند تا گل‌زنی کنند. به طور کلی حرکات دی‌بروین در عرض زمین، سرعت و دقت این ستاره، موقعیت‌های متعددی برای سیتیزن‌ها ایجاد می‌کند.
البته در انگلیس، تنها پِپ نیست که از متزالا استفاده می‌کند؛ بلکه در تیم نایب‌قهرمان دو فصل اخیر لیگ یعنی آرسنالِ میکل آرتتا، مارتین اودگارد نیز در این پست استفاده می‌شود و این ستاره گاهی به گوشه‌ی زمین می‌رود تا با بوکایو ساکا و بن وایت برتری عددی 3 مقابل 2 (اورلود) ایجاد کند.
نکته‌ی جالبی در این میان وجود دارد که حتی در فوتبال ایران نیز از متزالا استفاده شده است؛ نقش وحید امیری در ترکیب 3-3-4 کارلوس کیروش برای جام جهانی، متزالا بود که عملکرد نسبتاً خوبی را نیز به نمایش گذاشت.
نکته‌ی جالبی در این میان وجود دارد که حتی در فوتبال ایران نیز از متزالا استفاده شده است؛ نقش وحید امیری در ترکیب 3-3-4 کارلوس کیروش برای جام جهانی، متزالا بود که عملکرد نسبتاً خوبی را نیز به نمایش گذاشت.
نیکولو بارلا در ایتالیای برنده‌ی یورو 2020، پل پوگبای موفقِ یوونتوس و فرانسه (جام جهانی 2018) و آندرس اینیستا در بارسلونا نمونه‌های مشهور و موفق دیگری از متزالا ها هستند که نشان‌دهنده تأثیرگذار بودن استفاده از این نقش در تاکتیک‌های تیم است.
فواید استفاده از متزالا:
معایب استفاده از متزالا:
نوشته‌ی «سوشیانت نجات‌پور»
