آدرنالین یا نام دیگر آن اپی نفرین یک هورمون اساسی و مهم درون بدن است که در مواقع استرس زا و هیجانی ترشح می شود. ترشح این هورمون از درون غدد فوق کلیه صورت می گیرد. غدد فوق کلیه در قسمت بالای دو کلیه چپ و راست قرار دارد که در تولید آدرنالین نقش اصلی را ایفا می کنند. علاوه بر این آدرنالین از برخی از نورون های موجود در سیستم عصبی مرکزی نیز ترشح می شود.
آدرنالین در موقعیت های استرس زا و خطر آفرین نقش بسیار مهمی دارد. در این شرایط، هجوم آدرنالین داخل رگ های خونی سبب آمادگی جسمی و روحی بدن می شود تا فرد بتوانید در شرایط استرس زا بهترین تصمیمات را اتخاذ کند. واکنش سریع شما در شرایط هیجان انگیز و مهیج به دلیل ترشح مقدار زیادی هورمون آدرنالین یا اپی نفرین است. زمانی که به فرد احساس خطر و هیجان دست دهد، مغز به غدد فوق کلیه دستور می دهد تا این هورمون را به داخل خون بریزد و در نهایت بدن شما به حالت آماده باش و یا به اصطلاح به صورت ستیز و گریز در می آید. پس از ترشح این هورمون کمتر از 2 الی 3 دقیقه اثرات آن را در بدن خود حس می کنید و کاملا متوجه تغیرات جسمی و روحی خود می گردید. این هورمون فواید بسیار زیادی برای سلامت انسان دارد و در واقع یک هورمون مفید و سودمند است. در ادامه قصد داریم با چگونگی عملکرد هورمون آدرنالین و تاثیر آن بر سلامتی بدن آشنا شویم.
همان طور که گفته شد اولین مرحله برای ترشح آدرنالین در بدن، توسط مغز انسان آغاز می شود. زمانی که فرد در یک موقعیت استرس زا و خطرناک قرار می گیرد، پیام هایی را از محیط اطراف دریافت کرده و به بخشی در مغز به نام آمیگدال ارسال می کند. اطلاعات ورودی درون مغز تجزیه و پردازش می شوند و پس از تایید مغز، شرایط موجود به عنوان شرایط خطر آفرین شناخته می شود. پس از این مغز، پیام های عصبی دیگری را به بخش هیپوتالاموس خود می فرستد. همان طور که می دانید هیپوتالاموس در کنترل ترشح بسیاری از هورمون ها نقش اساسی دارد. این غده از طریق سیستم عصبی سمپاتیک بر کنترل سایر بخش های بدن تاثیر می گذارد.
پس از دریافت پیام در هیپوتالاموس، پیام عصبی دیگری از این بخش به مرکز بصل النخاع فرستاده می شود و در نهایت پیام عصبی به غدد فوق کلیوی می رسد. غدد فوق کلیه ترشح هورمون آدرنالین را انجام می دهد. تمامی این مراحل در حد چند ثانیه اتفاق می افتد تا فرد فرصت کافی برای کنترل شرایط خود را داشته باشد.
پس از ورود آدرنالین به داخل خون، این هورمون خود را به گیرنده های کبد متصل می کند. این مرحله برای تجزیه گلیگوژن ذخیره ای در کبد ضروری است وگلیکوژن ها به قطعات کوچک تری به نام گلوکز تجزیه می شوند. گلوگز به عنوان قند طبیعی در بدن شناخته می شود و برای افزایش انرژی بسیار ضروری است. زمانی که گلوکز بیشتری درون بدن شما قرار گیرد، ماهیچه های شما قوی تر شده و در نهایت برای فرار کردن و موارد این چنینی قدرت بدنی بیشتری خواهید داشت. گلوگز به ماهیچه های مختلفی از بدن متصل می شود. به عنوان مثال با اتصال به ماهیچه های ریه، سبب افزایش حجم تنفسی بدن می شود و در این هنگام فرد می تواند به راحتی فعالیت های شدید بدنی مانند دویدن و بالا رفتن را انجام دهد. با اتصال به ماهیچه های قلبی نیز، ضربان قلب را افزایش می دهد و در نتیجه خون رسانی به اندام ها بیشتر می گردد.
بدن انسان همواره به آدرنالین نیاز دارد و این هورمون به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن نیز شناخته می شود. به طور کلی تنها در شرایط خطر آفرین، بدن انسان به این هورمون نیاز پیدا نخواهد کرد. شما برای انجام ورزش های هیجان انگیزی مانند چتر بازی، موج سواری، اسکی روی یخ و موارد این چنینی نیز به آدرنالین خواهید داشت. این هورمون با افزایش هوشیاری فیزیکی و روانی شما، می تواند بهترین تصمیم ها در این شرایط خاص بوجود آورد. هجوم آدرنالین گاهی اوقات به عنوان افزایش انرژی توصیف می شود و علائمی که ممکن است بروز دهد شامل موارد زیر است:
با ترشح هورمون آدرنالین یا اپی نفرین درون بدن، رگ های خونی منقبض می شوند و در نتیجه خون رسانی و هدایت خون به درون ماهیچه های قلبی افزایش می یابد. مسیر های هوایی بدن شما گشاد تر از حالت عادی می شود و به همین دلیل اکسیژن بیشتری وارد رگ های بدن خواهد شد.
زمانی که مغز شما تشخیص می دهد که در یک شرایط خاص و خطر آفرین قرار دارید، بدن شما با افزایش مقاومت در برابر درد روبه رو می شود. می توان گفت این موضوع هم حیاتی و هم خطرناک می باشد. به عنوان مثال زمانی که فردی دچار تصادف می شود در ساعت های اولیه درد خاصی را احساس نمی کند به همین دلیل ممکن است متوجه آسیب های وارده نشود. این اتفاق به دلیل ترشح آدرنالین است. اما با آگاهی به این موضوع شما می توانید پس از حادثه اقدامات درمانی را انجام دهید تا از سلامت خود مطمئن شوید.
ممکن است تا بحال با این صحنه مواجه شده باشید که فرد لاغر اندام و ضعیفی در مواقع استرس زا قدرت بسیار زیادی پیدا کرده است و از قبل از این شرایط چنین قدرتی را نداشته است. دلیل این اتفاق تنها ترشح آدرنالین است! آدرنالین سبب قوی تر شدن ماهیچه های بازو و ران انسان می شود و برای دویدن و بلند کردن اشیا قدرت بدنی شما را افزایش می دهد. چشمان فرد در هنگام ترشح این هورمون نیز بسیار تیزبین تر شده و تمرکز فرد افزایش می یابد.
ترشح آدرنالین یک هدف تکاملی دارد که در گذشته به دلیل خطرات موجود در طبیعت مانند، حمله حیوانات و پرندگان وحشی، بلایای طبیعی و...، بدن طی سالیان سال این فرآیند را در خود ایجاد کرده است. اما امروزه خطرات این چنینی در اطراف ما به ندرت به وجود می آید و انجام فعالیت های خاصی باعث ترشح این هورمون می گردد. فعالیت هایی که می توانند باعث افزایش آدرنالین شوند عبارتند از:
این موارد و صد ها مورد دیگر ممکن است باعث ترشح آدرنالین در بدن شود. به طور کلی می توان گفت میزان ترشح این هورمون در هر فرد متفاوت است و افراد بر اساس سبک زندگی و تجریبات گذشته واکنش های متفاوتی نشان می دهند.
لازم است با روش های کنترل و مقابله با استرس بدنتان آشنا شوید. تجربه ی مقداری استرس و آدرنالین برای بدن مفید و ضروری است، اما گاهی اوقات این میزان استرس از کنترل شما خارج می شود. به همین دلیل لازم است با نحوه کنترل آدرنالین آشنا باشید.
اگر زندگی شما در دوره ای سخت و استرس زا به سر می برد، ترشح مداوم و همیشگی آدرنالین می تواند به رگ های خونی بدن آسیب وارد کند و شما در معرض فشار خون مزمن قرار دهد. خطر حملات قلبی و یا سکته در شرایط استرس زا بیشتر می شود و با افزایش اضطراب، سلامت کلی بدن شما به خطر می افتد.
برای کنترل آدرنالین و استفاده از این هورمون مفید در مواقع لزوم، باید سیستم عصبی پاراسمپاتیک خود را به صورت فعال در بیاورید که به آن سیستم استراحت و هضم می گویند. این سیستم برعکس سیستم ستیز و گریز می باشد و برای به تعادل رسیدن بدن پس از یک دوره طولانی استرس مفید می باشد. در این روش بدن شما شروع به ترمیم و استراحت می کند و اندام های داخلی شما در آرام ترین حالت خود قرار می گیرند. برای داشتن یک سیستم استراحت و هضم می توانید موارد زیر را امتحان کنید:
جمع بندی
همان طور که گفته شد هجوم آدرنالین بخش مهمی از یک فیزیولوژی سالم و طبیعی است که طی میلیون ها سال در سیستم بدن انسان ایجاد شده است. ترشح آدرنالین در مواقعی مانند ورزش های سنگین و هیجانی و انجام فعالیت های تفریحی بسیار مفید و تاثیر گذار است. اما ترشح این هورمون در هنگام اختلالات اضطرابی، نگرانی های عاطفی و استرس های روانی چندان مفید و تاثیرگذار نمی باشد، به همین دلیل کنترل آدرنالین در این مواقع امری ضروری خواهد بود. اگر می‌خواهید به افزایش آدرنالین بدنتان کمک کنید، هرگز مصرف نوشابه انرژی زا را فراموش نکنید
