آندروپوز به عنوان یائسگی مردان شناخته می شود. میل جنسی کاهش می یابد و احساس ضعف و بدخلقی در فرد بروز می کند.
آندروپوز مرحله ای در زندگی مردان است که در آن به تدریج تولید تستوسترون (هورمون مردانه تولید شده در بیضه ها) کاهش می یابد. در نتیجه، ظرفیت های جنسی، قدرت و توانایی های مردان نیز کاهش می یابد.
در حالی که پزشکان می توانند این علائم را درمان کنند، تشخیص یائسگی مردان دشوار است. دلیل این امر این است که علائم در بسیاری از موارد ممکن است هیچ ارتباطی با کمبود تستوسترون نداشته باشد بلکه با سایر شرایط ارتباط دارد. اگرچه افزایش سن تاثیرات مختلفی بر هورمون های مردانه می گذارد اما با این حال این وضعیت مشابه روند یائسگی خانم ها نیست. برخی محققان علائم این وضعیت را با وضعیتی به نام کاهش آندروژن در مردان مسن یا هیپوگنادیسم دیررس مرتبط می دانند. این امر که غده ها و ارگان هایی که سلول های جنسی را تولید می کنند با افزایش سن دچار تضعیف عملکرد میشوند، امری کاملا طبیعی است.
از سن ۳۰ به بعد مقدار تستوسترون ۱٪ از کل کاهش می یابد، تا زمانی که در سن ۷۰ سالگی به ۵۰٪ کاهش می یابد. از طرف دیگر، گلوبولین حمل کننده هورمون های جنسی، SHBG (گلوبولین متصل به هورمون جنسی) در حالی که تستوسترون کاهش می یابد؛ افزایش می یابد و از عملکرد آن جلوگیری می کند.
در بدن یک مرد سالم تجمع تستوسترون در ساعات اولیه روز به اوج خود و در بعد از ظهر به پایین‌ترین سطح می‌رسد. معمولاً میزان طبیعی تستوسترون در هر لیتر خون بین ۱۲ تا ۳۰ نانومول است. عواملی چون میزان خواب، استرس، اضافه وزن و میزان تحرک می‌توانند در کاهش و افزایش ترشح این هورمون مؤثر باشند. هنگامی که این میزان از ۸ نانومول کمتر شود، پزشک معالج درمان هورمونی را توصیه می‌کند.
این مفهوم با یائسگی زنان قابل مقایسه است، اما تفاوت در این است که مدت زمان طولانی تر است و تغییرات خلقی و علائم آن نسبت به یائسگی زنان شدیدتر است. با این وجود، تفاوت اصلی در این است که مردان باروری خود را با آندروپوز از دست نمی دهند و فقط باروری کاهش می یابد. چندین مطالعه ثابت کرده است که مردان بالای ۵۰ سال هنوز بارور هستند.
علائم آندروپوز می توانند با استرس اشتباه گرفته شوند. بعلاوه، در بسیاری از مردان پذیرش این مسئله که در رابطه با هورمون های جنسی مردانه خود مشکلی دارند، سخت است. علاوه بر این، از آنجا که مقدار تستوسترون در مردان سالم متفاوت است همه آنها تغییرات یکسانی را تجربه نخواهند کرد. با این وجود، شایع ترین علائم عبارتند از:
افسردگی و تغییرات خواب
کاهش میل جنسی
تغییرات عاطفی، روانی و رفتاری
مقاومت بدن و توده بدن کمتر می شود
افزایش چربی بدن در قسمت میانی و بالایی بدن
بیماری های قلبی عروقی
پوکی استخوان یا ضعف استخوان ها و کمردرد
ریزش موی دستگاه تناسلی
آزمایش خون می تواند تستوسترون پایین و یا نیاز به درمان را تأیید کند. گزینه های درمانی ممکن است شامل درمان جایگزینی تستوسترون باشد. این آزمایش ممکن است به تسکین علائمی مانند از دست دادن میل جنسی، خستگی و افسردگی کمک کند.
یائسگی مردان بیماری نیست. البته این در همه موارد صدق نمی‌کند. اگر بیماری از بی‌انگیزگی شدید و نبود میل جنسی شکایت دارد باید به طور موقت هم که شده تستوسترون دریافت کند.
اما درمان با تستوسترون عوارضی هم دارد و باید در مورد آن احتیاط کرد. علت هم آن است که تجویز هورمون مردانه در صورتی که بیمار زمینه ابتلا به سرطان پروستات را داشته باشد فرایند ابتلا را تسریع خواهد کرد.
به همین دلیل است که شمار زیادی از پزشکان به بیمارانشان توصیه می‌کنند، برای کاهش مشکلات دوران یائسگی، خود اقدام کنند. آنها می‌توانند عادت‌های روزانه خود را تغییر دهند، فعالیت‌های بدنی را بیشتر کرده و به تغذیه سالم رو بیاورند.
به منظور تسکین علائم این مرحله پیری، باید تستوسترون تجویز شود. این دارو می تواند به صورت خوراکی یا موضعی به صورت ژل در شانه ها و شکم یا از طریق تزریق عضلانی تجویز شود.
مهم است که در طول این درمان پروستات در نظر گرفته شود و هرگز تستوسترون را برای بیماران مبتلا به تومورهای پروستات یا بزرگ شدن پروستات تجویز نکنید.
به عنوان مکمل درمان با تستوسترون و تسکین علائم، رعایت این نکات مهم است:
۱. فعالیت جنسی را حفظ کنید زیرا از مشکلات اختلال عملکرد جلوگیری می کند.
۲. برای کاهش استرس ورزش کنید.
۳. احساسات را با دوستان و شریک زندگی در میان بگذارید.
۴. یک رژیم غذایی غنی از ویتامین ها و مواد معدنی ، و به اندازه کافی استراحت کنید.
۵. مصرف کافئین ، تنباکو و الکل را کاهش داده یا از آن اجتناب کنید.
پزشک به خوبی می تواند شیوه زندگی خاصی یا سایر تغییرات را برای کمک به برخی از علائم یائسگی مردان توصیه کند. سلامتی فقط به داشتن درست غذا خوردن و ورزش نیست. به همان اندازه مهم است که بخندید، از یک وقت تنها لذت ببرید و با دوستانتان ارتباط برقرار کنید. رابطه جنسی برای ذهن و بدن شما نیز مفید است زیرا استرس را برطرف می کند و به سلامت پروستات کمک می کند.
روش‌های زیر برای کمک به کاهش عوارض آندروپوز پیشنهاد می شود:
• افزایش تحرک و ورزش:
روزانه ۲۰ تا ۳۰ دقیقه ورزش یا پیاده‌روی تأثیر بسیاری در پیشگیری و به تأخیر انداختن یائسگی در مردان دارد.
• پرهیز از مصرف الکل و سیگار، غذاهای چرب و فرآوری شده:
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف الکل و غذاهای چرب تستوسترون موجود در بدن مرد را به استروژن (هورمون زنانه) تبدیل می‌کند.
• مصرف خوراکی‌های حاوی ویتامین B6 و فولیک اسید، روی و ویتامین C
مصرف خوراکی‌های حاوی این مواد در افزایش یا تعادل‌بخشی به میزان هورمون تستوسترون مؤثر است.
• رژیم غذایی متعادل:
مصرف سبزیجاتی چون بروکلی، گوجه فرنگی، غذاهای دریایی چون ماهی سالمون (آزاد) و ساردین، فرآورده‌های لبنی و شیر سویا میزان تستوسترون را تعادل می‌بخشد. بر خلاف آن، مواد غذایی بسیار شیرین یا شور، کافئین و چربی‌های اشباع‌شده در کاهش تستوسترون نقش دارند.
• مصرف زنجبیل:
زنجبیل یک درمان طبیعی برای کاهش درد مفاصل است. مصرف روزانه چای زنجبیل دردهای استخوانی ناشی از افت میزان تستوسترون را التیام می‌بخشد.
• کنترل استرس و استفاده از تکنیک‌های ریلکسیشن (تن‌آرامی):
مردانی که دوره یائسگی را طی می‌کنند باید راه‌هایی برای کنترل استرس بیابند. استرس میزان تستوسترون را کاهش می‌دهد و سبب ترشح بیشتر هورمون کورتیزول می‌شود، هورمونی که بیشترین تأثیر را در تجمع چربی در ناحیه شکم دارد
نویسنده: حسین واثقی دودران/ دکتری فیزیولوژی تولید مثل
